مدیریت شبکه های آبیاری
نادر عباسی؛ رضا بهراملو؛ معین الدین رضوانی؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ رامین نیکان فر؛ ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ محمد عباسی؛ مصطفی گودرزی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ حمید ریاحی؛ ثمر بهروزی نیا؛ سمیرا واحدی
چکیده
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخصهای کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش ...
بیشتر
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخصهای کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش و اندازه‌گیری میدانی شاخصهای مورد بررسی در باغات گردو طی دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) در 11 استان کشور انجام گردید و بر اساس آن مقادیر حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب آبیاری در باغ‌های منتخب تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد، حجم آب کاربردی باغات گردو در مناطق مورد مطالعه از 3050 تا 14800 مترمکعب در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 7000 مترمکعب در هکتار بوده است. همچنین حجم آب کاربردی در باغ‌های منتخب در دو روش آبیاری سطحی و قطرهای بهترتیب برابر 7675 و 5709 مترمکعب در هکتار به دست آمد. میانگین دو ساله عملکرد گردو در مناطق تولید از 520 تا 3280 کیلوگرم بر هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 1235 کیلوگرم بر هکتار بود. بر این اساس شاخص بهره‌وری آب آبیاری از 04/0 تا 71/0 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 20/0 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که در استانهای مورد بررسی حجم آب کاربردی باغات گردو کمتر از نیاز ناخالص آبی این محصول بوده و به‌نوعی کم‌آبیاری اجباری در باغات گردو صورت گرفته است.
سامانه های نوین آبیاری
فریبرز عباسی؛ محمد جلینی؛ محمد خرمیان؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ اسماعیل مقبلی دامنه؛ مهرداد نورورزی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ مهدی طاهری؛ اسحق زارع مهرانی؛ علیرضا کیانی؛ نادر سلامتی؛ سیدحسن موسوی فضل؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ پرویز بیات؛ ابوالفضل ناصری
چکیده
توسعة سامانه‌های نوین آبیاری یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در چند دهة گذشته بوده است. ارزیابی نقش این سامانه‌ها در افزایش شاخصهای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه-ریزی‌های آیندة کشور موثر باشد. ازاینرو، این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای مدیریت مصرف آب در تولید گوجه-فرنگی در کشور و ارزیابی ...
بیشتر
توسعة سامانه‌های نوین آبیاری یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در چند دهة گذشته بوده است. ارزیابی نقش این سامانه‌ها در افزایش شاخصهای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه-ریزی‌های آیندة کشور موثر باشد. ازاینرو، این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای مدیریت مصرف آب در تولید گوجه-فرنگی در کشور و ارزیابی نقش آبیاری قطرهای نواری در افزایش آنها، انجام شد. حجم آب کاربردی و عملکرد محصول در 176 مزرعه که در قطب های تولید این محصول در فصل زراعی (98-1397) انتخاب و اندازه‌گیری شد. مقادیر اندازه‌گیری شده با نیاز خالص آبیاری حاصل از روش فائو پنمن-مانتیث با استفاده از داده‌های هواشناسی و همچنین با مقادیر سند ملی آب مقایسه شدند. در ادامه نیز تاثیر روش آبیاری قطرهای نواری) بر حجم آب کاربردی، راندمان کاربرد و بهره‌وری فیزیکی آب در مناطق مورد مطالعه بررسی شد. میانگین وزنی حجم آب کاربردی در مناطق مورد مطالعه 7729 مترمکعب بر هکتار بود. بهره‌وری آب در مناطق تولید از 33/4 تا 52/9 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر بود و متوسط آن 10/7 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. میانگین نیاز خالص آبیاری و راندمان کاربرد آب در مزارع مورد مطالعه بهترتیب 674 میلیمتر و 78 درصد بود. کاربرد آبیاری قطرهای نواری نقش موثری در افزایش شاخصهای مدیریت مصرف آب در مقایسه با روش آبیاری سطحی داشتند. آبیاری قطرهای نواری 25 درصد در کاهش آب کاربردی، 10 درصد در افزایش راندمان کاربرد آب در مزرعه و 16 درصد در ارتقای بهره‌وری آب موثر بوده است.
فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ معین ادین رضوانی؛ مصطفی گودرزی؛ محمد کریمی؛ امیر اسلامی؛ مهدی طاهری؛ افشین یوسف گمرکچی؛ حیدر طایفه رضایی؛ حسن خسروی؛ سیدحسن موسوی فضل؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ جواد باغانی؛ نادر عباسی؛ مهدی اکبری
چکیده
انگور از مهم‌ترین محصولات باغی است که به لحاظ سطح زیرکشت و ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای بالا مورد توجه است. ایران با تولید سالانه 8/2 میلیون تن انگور در زمرة کشورهای برتر در تولید این محصول در جهان است. با این همه، اطلاعات دقیقی در خصوص حجم و بهره وری آب این محصول در کشور وجود ندارد. ازاینرو، این پژوهش با هدف اندازه گیری میدانی آب ...
بیشتر
انگور از مهم‌ترین محصولات باغی است که به لحاظ سطح زیرکشت و ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای بالا مورد توجه است. ایران با تولید سالانه 8/2 میلیون تن انگور در زمرة کشورهای برتر در تولید این محصول در جهان است. با این همه، اطلاعات دقیقی در خصوص حجم و بهره وری آب این محصول در کشور وجود ندارد. ازاینرو، این پژوهش با هدف اندازه گیری میدانی آب کاربردی و ارزیابی بهره وری آب تاکستانهای کشور در سامانه های مختلف آبیاری اجرا شد. در فصل زراعی 98-1397، حجم آب کاربردی توسط باغداران در 164 باغ از تاکستانهای استانهای قزوین، فارس، خراسان رضوی، زنجان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، همدان، مرکزی، خراسان شمالی و سمنان اندازه گیری شد؛ در این باغها رقمهای مختلف انگور با روشهای مختلف آبیاری (سطحی و قطره ای) و شوری های متفاوت آب آبیاری و خاک با روشهای متفاوت (داربستی و خزنده) کاشته شده اند. مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر برآورد شده به روش پنمن-مانتیث با استفاده از داده های هواشناسی 10 سال اخیر و همچنین با مقادیر سند ملی آب مقایسه شدند. نتایج مطالعات نشان داد که اختلاف میانگین حجم آب کاربردیو بهره وری آب در استانهای منتخب در سطح احتمال یک درصد معنی دار است. میانگین وزنی حجم آب کاربردی 6669 مترمکعب بر هکتار و بهره وری آب 63/2 کیلوگرم انگوربه ازای هر مترمکعب آب به دست آمد. متوسط نیاز خالص آبیاری در مناطق مورد مطالعه به روش پنمن-مانتیث و سند ملی آب به ترتیب 6645 و 6456 مترمکعب بر هکتار است. دامنة تغییرات راندمان کاربرد در تاکستانهای مورد مطالعه از 68 تا 100 درصد و متوسط آن 89 درصد محاسبه شد. نتایج بررسیها حاکی از اعمال کم آبیاری در اغلب تاکستانهای مورد مطالعه به علت دسترسی نداشتن به آب کافی است. در این مقاله راهکارهایی برای بهبود بهره وری آب در تولید انگور نیز ارائه شده است.
رضا بهراملو؛ قاسم اسدیان؛ سعید گوهری؛ علی قدمی فیروزآبادی
چکیده
کانالهای انتقال و توزیع آب از سازههای آبی هستند که برای جلوگیری از تلفات نشت آب در مسیر جریان، بستر آنها با استفاده از پوشش بتنی غیرمسلح پوشش داده میشود. کیفیت این نوع پوششها اغلب با روش مخرب و پرهزینۀ مغزهگیری و انتقال مغزهها به آزمایشگاه ارزیابی میشود. در این پژوهش، سه کانال اصلی قلعهقباد، نهر شعبان و جهانآباد ...
بیشتر
کانالهای انتقال و توزیع آب از سازههای آبی هستند که برای جلوگیری از تلفات نشت آب در مسیر جریان، بستر آنها با استفاده از پوشش بتنی غیرمسلح پوشش داده میشود. کیفیت این نوع پوششها اغلب با روش مخرب و پرهزینۀ مغزهگیری و انتقال مغزهها به آزمایشگاه ارزیابی میشود. در این پژوهش، سه کانال اصلی قلعهقباد، نهر شعبان و جهانآباد از شبکۀ آبیاری نهر شعبان در نهاوند به دو روش مخرب و غیر مخرب ارزیابی شد. برای این منظور در مجموع 6 کیلومتر از کانالهای شبکۀ آبیاری نهر شعبان در نظر گرفته شد و در 13 نقطه از آن به فواصل 500 متری 12 مغزه در هر مقطع و در کل 156 مغزه تهیه گردید. در نقاط مورد نظر آزمایش عدد چکش اشمیت حاصل از بهکارگیری آن نیز اجرا شد. در آزمایشگاه، مقاومت فشاری، جذب آب اولیه و جوشیده و جذب آب مویینه روی آنها آزمایش شد. روابط بین آزمایش غیر مخرب چکش اشمیت با هر یک از پارامترهای حاصل از آزمایشهای آزمایشگاهی روی مغزهها که به روش مخرب تهیه گردیده بودند، بررسی شد. نتایج بهدست آمده نشان داد بین مقادیر عدد چکش اشمیت با مقاومت فشاری رابطۀ نمایی مستقیم با ضریب همبستگی 86 درصد برقرار است. همچنین، بین عدد چکش اشمیت و پارامترهای جذب آب اولیه، جوشیده و مویینه که از پارارمترهای دوام پوشش بتنی در مناطق سردسیر هستند، رابطۀ توانی معکوس با ضریب همبستگی بهترتیب 72، 70 و 71 درصد برقرار است. با توجه به این روابط با همبستگی مناسب، در کانالهای آبیاری با پوشش بتنی، بدون مغزهگیری و تنها با آزمایش غیرمخرب چکش اشمیت در محل میتوان مقادیر مقاومت فشاری، جذب آب اولیه، جوشیده و مویینه را برآورد کرد که از شاخصهای دوام هستند. بین جذب آب نیمساعته و جوشیده نیز رابطۀ مستقیم با ضریب همبستگی بالای 95 درصد برقرار است. برای تعیین درصد آب جوشیدۀ مورد استفاده در تعیین ظرفیت جذب آب که نیاز به بیش از 3 روز زمان دارد میتوان از نتایج جذب آب اولیه استفاده کرد. مشخص شد بین جذب آب جوشیده و مقاومت فشاری رابطۀ معکوس درجه 3 با ضریب همبستگی بالای 96 درصد برقرار است و با افزایش مقدار جذب آب، مقاومت فشاری کاهش مییابد. مطابق این نتیجه، کیفیت پوشش بتنی در کانالهای آبیاری بر مبنای روابط بهدست آمده در این پژوهش، به روش غیرمخرب و با دقت بالایی قابل برآورد خواهد بود.
رضا بهراملو؛ نادر عباسی؛ محمد موحدان؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ علیرضا مأمن پوش؛ سیدحسن موسوی فضل؛ نادر سلامتی
چکیده
چکیده: ژئوممبران یکی از انواع ژئوسنتتیک هاست که استفاده از آن برای کنترل تلفات آب در استخرهای ذخیره و کانالهای انتقال و توزیع آب با سرعت در حال رشد است. از مزایای این پوشش علاوه بر سهولت و سرعت در اجرا، آب بندی خوب و جلوگیری از تلفات نشت است. در این تحقیق نقش مسائل اجرایی و بهرهبرداری در استفاده از مزیت کنترل تلفات آب با به کاربردن ...
بیشتر
چکیده: ژئوممبران یکی از انواع ژئوسنتتیک هاست که استفاده از آن برای کنترل تلفات آب در استخرهای ذخیره و کانالهای انتقال و توزیع آب با سرعت در حال رشد است. از مزایای این پوشش علاوه بر سهولت و سرعت در اجرا، آب بندی خوب و جلوگیری از تلفات نشت است. در این تحقیق نقش مسائل اجرایی و بهرهبرداری در استفاده از مزیت کنترل تلفات آب با به کاربردن پوشش ژئوممبران بررسی شده است. برای این منظور در استانهای اصفهان، همدان، خوزستان، سمنان و البرز، 15 استخر پوشش شده با ژئوممبران انتخاب شد؛ این استخرها با ورق ژئوممبران نوع HDPEبا ضخامت 1/5میلیمتر داخلی پوشیده شده بودند؛ عمر پوشش انجام شده در استخرها 8 سال و عمق آنها 3 متر از لبه بود. میزان تلفات کل آب در این استخرها در سه مرحله از سال زراعی به روش حوضچه‌ای تعیین شد. بر اساس نتایج به دست آمده، مقدار تلفات نشت آب از پوشش ژئوممبران بین 0/1 تا 37/6و بهطور متوسط 13/9 لیتر در مترمربع در روز بوده و در حدود 125 برابر کمتر از تلفات نشت در استخرهای دارای پوشش بتنی است. کمترین تلفات نشت در نمونههای ارزیابی شده در استانهای همدان و خوزستان (با 0/3 و 0/2 لیتر در مترمربع در روز)، و بیشترین تلفات نشت در نمونههای ارزیابی شده در استانهای البرز، اصفهان و سمنان بهترتیب با 23/1، 16/2 و 29/6 لیتر در مترمربع در روز تعیین شد. با توجه به یکسان بودن نوع ورق ژئوممبران و شرایط هندسی استخرها، اختلاف در مقدار تلفات آب به مسائل اجرایی و بهرهبرداری از پوشش در استخرها مربوط است. مسائل قابل رؤیت در استخرهایی با مقدار تلفات بالا شامل بیتوجهی به شیببندی اصولی کف در طراحی و اجرا، بی توجهی در لایروبی در حین بهره برداری، بسترسازی نامناسب، متراکم نکردن بستر به شکلی مناسب، وجود سنگ و اشیای نوک تیز در زیر پوشش، ایجاد موج در سطوح شیبدار دیوارههای استخر، بریدگی ناشی از خالی بودن زیر پوشش در محل جوش ها و گوشه های استخر، و تخریب های ناشی از فعالیت های انسانی در حین اجرا و بهره برداری است.
