نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محسن حیدری سلطان آبادی ¹
• سعید ملک ²
• حمیدرضا قزوینی ²
• محمد شاکر ³
• مهدی هدایتی‌زاده ⁴

¹ استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

² عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

³ عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

⁴ عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

چکیده

یکی از روش­­­­­­­های نیل به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی نظیر برنج، کاهش ضایعات آنهاست. عوامل زیادی در ایجاد ضایعات کمی و کیفی برنج نقش دارند که از آن جمله می­توان روش تبدیل شلتوک به برنج سفید و میزان رطوبت زمان تبدیل را نام برد.  هدف از این تحقیق، مقایسة عملکرد سفیدکن­های سایشی و تیغه­ای (مالشی) از نظر درصد شکستگی و درجة سفیدشدگی ارقام مختلف برنج بود.  همچنین رطوبت مناسب تبدیل این ارقام در هر یک از سیستم­های یاد شده به دست آمد.  به این منظور آزمایشی فاکتوریل بر پایة بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد که در آن از سه رقم شلتوک سرخه، سازندگی و طارم در چهار سطح رطوبت 8 ،10، 12 و 14درصد (بر پایه تر)، خشک و در دو سیستم تیغه­ای و سایشی مدرن به برنج سفید تبدیل شد.  در هر تیمار، درصد شکستگی برنج و درجۀ سفید شدگی و نیز ظرفیت کاری و میزان توان مصرفی هر سیستم اندازه­گیری شد.  نتایج نشان داد اثر ساده رقم، نوع سفیدکن، و رطوبت تبدیل همچنین و اثر متقابل آنها در سطح آماری یک درصد بر درصد شکستگی و درجۀ سفید شدگی معنی­دار است.  بر این اساس، رقم سرخه کمترین و طارم بیشترین میزان شکستگی برنج را دارا بود.  همچنین میانگین شکستگی و سفیدشدگی در سفیدکن سایشی به صورت معنی­دار کمتر از نوع تیغه­ای بود.  رطوبت 14 درصد بیشترین شکستگی و کمترین سفید شدگی برنج را داشت.  بررسی اثر متقابل رقم و رطوبت در دو سیستم سایشی و تیغه­ای بر میزان شکستگی و سفیدشدگی برنج نشان داد که مناسب­ترین رطوبت تبدیل در سیستم سایشی برای ارقام سرخه، سازندگی و طارم به ترتیب 10، 12 و 10 درصد و در سیستم تیغه­ای به ترتیب 10، 12 و 12درصد و ظرفیت کاری و میزان توان مصرفی در سیستم سایشی به ترتیب 7/1 و 43/3 برابر سیستم تیغه­ای است.

کلیدواژه‌ها

• تبدیل برنج
• درصد شکستگی برنج
• رطوبت تبدیل برنج
• سفیدکن تیغه‌‌ای
• سفیدکن سایشی