نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نعیم لویمی ¹
• عبدالعلی گیلانی ²
• محمدرضا علیزاده ³

¹ عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

² عضو هیئت علمی بخش تحقیقات برنج مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

³ عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات برنج کشور.

چکیده

برداشت نیمه‌مکانیزه و چند مرحله‌ای برنج در استان خوزستان، ضایعات و افت زیادی به دنبال دارد.  برای برداشت برنج در منطقه، بسته به شرایط و امکانات، یکی از روش­های مستقیم یا غیرمستقیم یا استفاده از یکی از کوبنده‌های میخی یا سوهانی (کمباین‌های دارای کوبنده‌های میخی و یا سوهانی) معمول است.  به­منظور بررسی اثرروش­های مختلفبرداشت (و نیز نوع کوبنده) و رقم شلتوک بر میزان ضایعات، آزمایشی به­صورت کرت­های نواری در قالب طرح بلوک­ها کامل تصادفی با دو عامل (روش برداشت و رقم) و سه تکرار در سال­های 80 و 81 در ایستگاه‌ تحقیقات کشاورزی شاوور (خوزستان) اجرا شد.
 روش­های برداشت شامل برداشت غیرمستقیم به­علاوه کوبش با کمباین دارای کوبندة سوهانی، برداشت غیرمستقیم به­علاوه کوبش با کمباین دارای کوبندة دندانه میخی، برداشت مستقیم با کمباین دارای کوبندة سوهانی، و برداشت مستقیم با کمباین دارای کوبندة دندانه میخی به عنوان فاکتور عمودی و ارقام شلتوک شامل رقم پرمحصول LD183 و رقم محلی کیفی عنبوری قرمز به­عنوان سطوح فاکتور افقی در نظر گرفته شدند.  نتایج تجزیة دو ساله مر بوط به افت کمی نشان می­دهد که بین سال، روش­های برداشت، و اثر متقابل بین آنها تفاوت بسیار معنی‌دار وجود دارد، در حالی که بین ارقام اختلافی مشاهده نمی­شود.  با توجه به مقایسة میانگین‌ها، افت مربوط به سال اول (34/3 درصد) بیش از سال دوم (08/2 درصد) و افت کمّی رقم عنبوری (71/2 درصد) کمتر از رقم LD183، (74/2 درصد) است.  افت برداشت با کمباین دارای کوبندة دندانه میخی به­طور متوسط 73/1 درصد به­دست آمد که نسبت به کوبنده سوهانی (با افت متوسط 68/3 درصد) پایین­تر است.  در هر دو رقم برنج، کمترین افت مربوط به کمباین دندانه میخی است.  برداشت غیر مستقیم رقم LD183 و کوبش با کمباین سوهانی با افت متوسط 42/5 درصد در سال اول و برداشت غیرمستقیم رقم عنبوری قرمز با کوبش توسط کمباین میخی و میانگین افت 48/1 درصد در سال دوم به ترتیب بیشترین و کمترین میزان افت کمی را نشان می­دهند.  از نظر افت کیفی (میزان خرد برنج) بین روش­های برداشت اختلاف معنی‌دار مشاهده نمی­شود ولی بین سال اختلاف بسیار معنی‌دار است و افت مربوط به سال دوم (با 6/45 درصد) از سال اول (با 9/18 درصد) بیشتر است.  بین ارقام نیز افت معنی‌دار است.  رقم LD183 (با متوسط 2/34 درصد) میزان خرد برنج بیشتری نسبت به رقم عنبوری  قرمز (با متوسط 6/27 درصد) به دست داده است.  در تمام روش­های برداشت، رقم LD183  به­طور نسبی میزان خرد برنج بیشتری به همراه داشته است. 

کلیدواژه‌ها

• افت برداشت
• برنج
• کوبنده دندانه میخی
• کوبنده سوهانی