ارزیابی راندمان آبیاری جویچه‌ای تحت مدیریت‌های مختلف در منطقة مغان

کانونی, امین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

امین کانونی

عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل

چکیده

کمبود آب و رقابت گیاهان برای استحصالآن، باعث بروز مشکلات جدی در زمینه آبیاری و تأمین آب مورد نیاز گیاهان شده است. به طوری که افزایش تولید با حداقل مقدار آب یکی از مهمترین چالشهای دهه‏های آینده به ویژه در کشورهای با محدودیت منابع آب و خاک خواهد بود. با توجه به محدودیت منابع آب درکشور، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش راندمانهای آبیاری یکی از اصول اساسی در توسعه کشاورزی پایدار به شمار میآید. بنابراین، جهت بهبود روشهای آبیاری و استفادة صحیح از منابع آب کشور، اولین گام در بالا بردن راندمانهای آبیاری ارزیابی سیستمهای آبیاری موجود است. برای ارزیابی راندمان آبیاری جویچهای (شیوه آبیاری غالب منطقه) تحت مدیریتهای مختلف دولتی و خصوصی در دشت مغان، اقدام به انتخاب قطعات زراعی با کشتهای محصول چغندرقند و ذرت گردید. سپس مقادیر حجم جریان ورودی، رواناب خروجی، رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری، عمق توسعه ریشه و عمق نفوذ آب در خاک اندازه‌گیری و بر اساس آنها مقادیرراندمانهای کاربرد آب و کفایت آب آبیاری در هر یک از قطعات انتخابشده تعیین گردید. نتایج نشان می‏دهد که متوسط راندمانهای آبیاری در اکثر مزارع مطالعه شده نسبت به عوامل متعددی از قبیل مدیریت مزرعه، طول و شیب قطعات، خصوصیات فیزیکی خاک، نوع محصول و عوامل دیگر متغیر است. حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت 9/6 و حداکثر آن 4/93و به طور متوسط 45 درصد براورد شده‌است. متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش دولتی 9/24 درصد و در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش خصوصی 3/65 درصدبه دست آمده است. همچنین حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعة چغندرقند 8/7 و حداکثر آن 5/84و به طور متوسط 2/49 درصد محاسبه شد. متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه چغندرقند تحت مدیریت بخش دولتی 7/62 درصد و در مزرعه چغندرقند بخش خصوصی 6/35 درصد براورد شد. بر اساس مقادیر به دست آمده از این پژوهش، قسمت عمده تلفات به صورت نفوذ عمقی بوده و مدیریت آبیاری در مزرعه نقش بسزایی در جلوگیری از تلفات آب آبیاری داشته است. بیتوجه بودن به خصوصیات خاک و کمبود رطوبت خاک در ناحیة توسعة ریشه، شیب زمین، طول قطعات آبیاری و نامناسب بودن زمان شروع آبیاری با نیاز آبی گیاه، سبب افزایش تلفات آب در مزارع شده‌است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

Anon, 2000b. Agriculture: Towards 2015/2030: Technical Interim Report. Rome. Italy.

Anon. 2000a. Crops and Drops, Land and Warer Development Division. FAO. Rome. Italy.

Asadi, E., Ashrafi, Sh., Baghani, J., Riahi, H., Sohrabi, T., Taefei Rezaei, H., Abbasi, F., Keshavarz, A., Mamanpoush, A. R. and Mianabi, A. 1997. Evaluation of surface irrigation performance under farmer managemet in Iran. Proceeding of the 2^nd National Congress on Soil & Water Issues. Feb. 16-19. Tehrani. Iran. (in Farsi)

Battikhi, A. M. and Abu-Hammad, A. H. 1994. Comparison between the efficiencies of surface and pressurized irrigation systems. Irrig. Drain. Sys. 8(2):109-121.

Dalton, P., Raine, S. R. and Broadfoot, K. 2001. Best management practices for maximising whole farm irrigation efficiency in the Australian cotton industry. Research Report to the Cotton Research and Development Corporation. National Center for Engineering in Agriculture Report 179707/2. USQ. Toowoomba.

Ehsani, M. and Khaledi, H. 2003. Water Productivity in Agriculture. Iranian National Committee on Irrigation and Drainage (IRNCID). NO. 82. (in Farsi)

Emond, H., Loftis, J. C., Podmore, T. H., Roberts, J. and Leaf, F. 1993. Evaluation of Surface Irrigation Systems Near Greeley, Colorado. In: Klein, K. C. and Williams, D. J. (Eds.). Seeking an Integrated Approach to Watershed Management in the Sough Platte Basin. Colorado State University. FortCollins, Co. 80523. USA.

Farshi, A. A., Khirabi, J., Siadat, H., Mirlatifei, M., Darbandi, S., Salamat, A. R., Entesari, M. R. and Sadat, M. H. 2003. On-farm Irrigation Water Management. Iranian National Committee on Irrigation and Drainage (IRNCID). NO. 76. (in Farsi)

Galinato, G. D. 1974. Evaluation of irrgation systems in the Snake river fan, Jefferson, County, Idaho. M.Sc. Thesis. Idaho State University.

Khoshkhahesh, Y. 1997. Evaluation of field irrigation efficiency in rice under irrigation network of Gilan and Fomanat. M.Sc. Thesis. Tehran university. Tehran. Iran. (in Farsi)

Mamanpoush, A. R., Abbasi, F. and Mousavi, F. 2002. Evaluation of application efficiency in surface irrigation of some fields in Isfahan province. J. Agric. Eng. Res. 2(9):43-58. (in Farsi)

Mirabolghasemi, H. 1994. Evaluation of irrigation efficiency in some nonmodern network. Proceeding of the 7^th Seminar of Iranian National Committee on Irrigation and Drainage (IRNCID). Tehran. Iran. (in Farsi)

Raine, S. R. and Bakher, D. M. 1996. Increased furrow irrigation efficiency through better design and management of cane fields . Proc .Aust. Soc. Sugar Cane Tech. 18,119-124.

Raine, S. R., Holden, I. R. and Shannon, E. L. 1996. Getting the message across in the battle for irrigation efficiency. Conference on Engineering in Agriculture and Food Processing. Paper No. SEAg 96/092. Nov. 25-27. Gatton.

Shamaei, Gh. R., Mousavi, S. F. and B. Mostafazade. 1996. Evaluation of furrow irrigation efficiencies under integrated and nonintegrated lands in Chahar Mahal-e-Bakhtiari provience. Proceeding of the 8^th Seminar of Iranian National Committee on Irrigation and Drainage(IRNCID). Tehran. Iran. (in Farsi)

Smith, R. J., Raine, S. R. and Minkovich, J. 2005. Irrigation application efficiency and deep drainage potential under surface irrigated cotton. Agric. Water Manage. 71 (2): 117-130.

Sohrabi, T. and Keshavarz, A. 1994. Surface irrigation system evaluation under farmers management. XII CIGR World Congress and Agricultural Engineering Conference. Milan. Italy.

تحقیقات مهندسی سازه های آبیاری و زهکشی

ارزیابی راندمان آبیاری جویچه‌ای تحت مدیریت‌های مختلف در منطقة مغان

مراجع

مراجع

دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 2
شهریور 1386
صفحه 13-30

ارزیابی راندمان آبیاری جویچه‌ای تحت مدیریت‌های مختلف در منطقة مغان

مراجع

مراجع

دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 2شهریور 1386صفحه 13-30

دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 2
شهریور 1386
صفحه 13-30