نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید محمدرضا امینی‌زاده ¹
• محمد محمودیان شوشتری ²
• عبدالمجید لیاقت ³
• صلاح کوچک‌زاده ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد رشتة آبیاری و زهکشی از گروه آبیاری دانشگاه تهران

² استــاد گروه مهندسی عمران، دانشگاه شهید چمران اهواز

³ استادیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران.

⁴ دانشیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران.

چکیده

       نفوذ آب به خاک در آبیاری جویچه‌ای دو بعدی و تابعی است از فرصت زمان نفوذ و اندازه و خصوصیات سطحی که نفوذ از آن انجام می‌گیرد. در بسیاری از مدلهای آبیاری جویچه‌ای، نفوذ آب به خاک به صورت تابعی از فرصت زمان نفوذ و محیط خیس شده محاسبه می‌شود. اما در بعضی از مدلهای آبیاری جویچه‌ای، با فرض تغییرات کم محیط خیس شده در طول جویچه، نفوذ آب به خاک فقط تابعی از فرصت زمان نفوذ در نظر گرفته می‌شود. جهت مقایسة این فرضیات، دو مدل اینرسی-صفر آبیاری جویچه‌ای، یکی مدل ZIWPV با تأثیر دادن محیط خیس شده در محاسبة نفوذ و دیگری مدل ZIWPC با تأثیر ثابت محیط خیس شده بر نفوذ بسط داده شدند. محاسبة روش تفاضلات محدود به کمک یک راه‌حل صریح انجام پذیرفت. پس از تأیید نتایج مدلها، نتایج هر دو مدل با سری داده‌های مزرعه‌ای آبیاری اسچوانکل (1989) مقایسه شدند. زمان مرحلة پیشروی در سطح مزرعه 157 دقیقه است که مدل ZIWPV آن را به خوبی پیش‌بینی کرد ولی مدل ZIWPC زمان این مرحله را 8/10 درصد کمتر بر‌آورد کرد. CU وDU اندازه‌گیری شده در مزرعه برابر با 77 و 64 درصد است. مدل ZIWPV ، CU و DU را به ترتیب 4/77 و 5/68 درصد و مدل ZIWPC، CU و DU را به ترتیب 1/93 و 4/89 درصد تخمین زد. عمق متوسط آب نفوذ یافتة اندازه‌گیری شده در سطح مزرعه و به دست آمده از مدلهای ZIWPV و ZIWPC نیز به ترتیب برابر با 47/7، 6/8 ، و 43/7 سانتی‌متر است. بنابراین دخالت دادن تأثیر محیط خیس شده در محاسبة نفوذ برای تمام زمان آبیاری، تخمین یکنواختی توزیع آب نفوذ یافته را بهبود می‌بخشد ولی میزان متوسط آب نفوذ یافته را بیشتر برآورد می‌کند. همچنین مدلهای آبیاری جویچه‌ای با فرض نفوذ یک بعدی، می‌توانند متوسط عمق نفوذ یافته را به‌خوبی شبیه‌سازی کنند ولی تخمین یکنواختی آب نفوذ یافته بیشتر از واقع خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• آبیاری جویچه‌ای
• روش دو نقطه‌ای
• مدل اینرسی - صفر
• محیط خیس شده