نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عباس همت ¹
• سید مجید عطایی ²

¹ استاد گروه ماشینهای کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

² دانش آموخته سابق کارشناسی ارشد مکانیک ماشینهای کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

یکی از مشکلات اساسی که کشاورزان در مرکز ایران برای کاشت مکانیزه کلزا (Brassica napus L.) در خاک­های حساس به سله با آن مواجه هستند، استقرار نامطلوب گیاه است.  تحقیقات در مرکز ایران نشان داد که درصد سبز پنبه (گیاه دولپه­ای) در کاشت به روش مسطح در خاک­های انقباضی و حساس به سله را می­توان بدون سله شکنی، با انتخاب شیاربازکن دو­دیسکی و چرخ فشار رویه صاف لاستیکی، که منجر به ایجاد ترک طولی خاک در راستای خطوط کاشت می‌شود، به­طور معنی­داری افزایش داد.  در آن تحقیق مشخص نشده بود که آیا شیاربازکن یا چرخ فشار، موجب ایجاد ترک طولی در راستای خطوط کاشت شده بود.  بر این اساس، آزمایشی در یک خاک لوم به‌منظور بررسی تأثیر دو نوع شیاربازکن (دو­دیسکی و کفشکی) و چهار نوع چرخ فشار (میان باز، رویه صاف لاستیکی آج­دار، مخروطی­­شکلو با برجستگی مخروطی­­شکل میانی) بر ایجاد ترک طولی در راستای خطوط کاشت و استقرار گیاه به صورت آزمایش فاکتوریل همراه با خطی‌کار مجهز به شیاربازکن تک دیسکی به‌عنوان تیمار شاهد در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار بررسی شد.  در این آزمایش، فراسنجه­های درصد ترک مؤثر (ترک ایجاد شده در راستای ظهور گیاهچه­ها)، شاخص استقرار، درصد سبز، و تعداد بوته در متر مربع قبل از زمستان­گذرانی
اندازه­گیری شد.  نتایج نشان داد که برای تمام فراسنجه­ها، شیاربازکن دو­دیسکی میانگین بیشتری نسبت به کفشکی داشت.  اثر چرخ فشار بر درصد ترک مؤثر و شاخص استقرار قبل از زمستان‌گذرانی معنی­دار بود، ولی بر سایر فراسنجه­ها اثر معنی­داری نداشت.  از نظر درصد ترک مؤثر و استقرارگیاه، از چهار نوع چرخ فشار ارزیابی شده، چرخ‌های فشار با برجستگی
مخروطی­شکلمیانی و میان باز به‌ترتیب مؤثرترین و نامناسب­ترین چرخ فشار شناخته شدند.  با توجه به نتایج این تحقیق
می­توان توصیه کرد که ردیف­کار مناسب برای کاشت کلزا در خاک­های حساس به سله باید مجهز به شیاربازکن دودیسکی و چرخ فشار با برجستگی مخروطی­شکل میانی باشد؛ زیرا که اولی در ایجاد گودی (شیار) v­ـ­شکل و دومی در پایدار سازی آن نقش دارند.  شیارهای v­ـ­شکل پایدار پس از آبیاری غرقابی و در مرحله انقباض خاک موجب ایجاد ترک طولی در کف شیار
می­شوند.

کلیدواژه‌ها

• چرخ فشار
• سبز شدن
• سله
• شیاربازکن
• کلزا

عنوان مقاله [English]

Enhanced Irrigated Canola Seedling Emergence with Longitudinal Cracks along Seed Rows from a Furrow Opener and Press Wheel

چکیده [English]

Poor stand establishment of canola (Brassica napus L.) under flatland mechanized planting and crust-forming soil is a major problem for farmers in central Iran. Previous research there showed that irrigated cotton emergence on crust-forming soils under flatland planting can be significantly improved using a double-disk planter with zero-pressure press wheel tires and no crust-breaking. In that research, it was not clear whether the furrow opener or the press wheel caused the development of the crack line along the seed rows. In the present study, field testing was conducted in loamy soil to study the effects of two furrow openers (runner, double-disk) and four press wheels (zero-pressure pneumatic, V-shaped edge, single conical rib, open-center concave steel press wheels) on canola emergence using a randomized complete block design in a factorial arrangement (2×4) with four replications. Effective crack (crack line developed along emerging seedlings) percentage, stand establishment uniformity, percentage of emergence, and plant density before onset of winter were measured. The results showed that, for all parameters, the double-disk opener had significantly higher values compared with the runner opener. The press wheel had a significant effect on the effective crack percentage and the stand establishment uniformity index before the onset of winter. However, the other parameters were not significantly affected. Planters with a single-conical rib and open-center press wheels had the best effective crack percentage and lowest index of stand establishment uniformity. Based on the results from this study, the best planter for canola production for the soil and climate of central Iran is a double-disk planter with a single conical rib and open-center concave steel press wheels. The single conical rib creates a v-shaped depression and the steel press wheels stabilize the depression. This creates a crack along the deepest line of the depression after flood irrigation and during soil shrinkage.

کلیدواژه‌ها [English]

• Canola
• Crust
• Emergence
• Furrow Opener
• Press Wheel