نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه مازندران

3 دانش آموختة گروه مرتعداری، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

میزان فرسایش و تولید رسوب در سطح حوزه­های آبخیز به اثر شرایط پیچیدة حاکم بر حوزه،کنترل گردیده و لذا مطالعة آنها برای درک مسایل موجود و مدیریت آن ضروری است.   در این تحقیق، ابتدا 7، 3، و 3 زیر حوزة آبخیز به ترتیب جنگلی، مرتعی، و کشاورزی در حوزة آبخیز معرف کسیلیان واقع در دامنة شمالی البرز و با شرایط تقریباً مشابه فیزیکی، اقلیمی، زمین شناسی، و خاکشناسی انتخاب شد تا در خصوص عملکرد آنها در ایجاد فرسایش و تولید رسوب ارزیابی­های لازم صورت پذیرد.   برای دستیابی به اهداف مورد نظر، سه شاخص رسوب رسیده به خروجی زیرحوزه­ها، حجم رسوب جمع شده در جعبه­های گرلاچ، و شکل­های مختلف فرسایش در این ارزیابی مد نظر قرار گرفتند.   به دلیل محدود بودن تعداد رگبارها در دورة مورد مطالعه، امکان استفاده از اولین شاخص وجود نداشت.   از این رو مقدار رسوب بر جا گذاشته در جعبه­های گرلاچ و مقدار کل انواع فرسایش برای ارزیابی نقش کاربری اراضی بر فرسایش خاک مد نظر قرار گرفت و سپس روابط بین خصوصیات فیزیکی و پوشش گیاهی زیرحوزه­های مورد مطالعه تهیه گردید.  نتایج نشان می­دهد که کاربری­های مختلف در منطقة مورد مطالعه نه تنها بر پیدایش انواع فرسایش، بلکه بر شدت آنها نیز تأثیرگذار است.  وجود فرسایش سطحی در هر کاربری، فرسایش آبکندی در آبخیزهای جنگلی، فرسایش شیاری در آبخیزهای مرتعی، و لغزش در کاربری کشاورزی از یافته­های این تحقیق است. 

کلیدواژه‌ها

1-      Alizadeh, A. (Translator). 1989. Soil erosion and conservation. Ghods Razavi Publication. 258p. (In: Farsi)
2-      Bennett, H. H. 2001.  Soil conservation. Agrobis. India. 993p.
3-       Callow, P. and Geoffrey, E. P.  1994. The river hand book, Vol. 1. 340p.
4-      Davenport,D.W., Breshears, D. D., Wilcox, B. P. and Allen, G. D. 1998. Viewpoint: Sustainability of pinon-juniper ecosystems-A unifying perspective of soil erosion thresholds. J. of Range Manag. 51 (2): 231-240.
5-      Ghadiri, H. (Translator). 1989.  Soil conservation. Shahid Chamran University. 236p. (In: Farsi)
6-      Ghanbari, S. A. 1997.  Study on vegetation cover on soil conservation (Kasilian Watershed). M.Sc. Thesis.Rangeland Management Department. Tarbiat Modarres University. 176p. (In: Farsi)
7-      Gustafson, A. F. 2000.  Soils and soils management. Agrobis. India. 424p.
8-      Jenny, H. 1980. The soil resources: Origin and behavior. Springer-Verlag. N. Y. 377p.
9-      Morgan, R. P. C. and Rickson, R. J. 1995. Slope stabilization and erosion control. Silsoe College.
10-  Mozayyan, M. 2003. Study on relationship between different components of rainfall and runoff in Kasilian River. M.Sc. Thesis. Watershed Management Department. Tarbiat Modarres University. 81p. (In: Farsi) 
11-  Sadeghi, S. H. R. 1995. Simple visual methods for recognition of sensitive watersheds. Watershed Management Department. Tarbiat Modarres University. 12p. (In: Farsi)
12-  Sadeghi, S. H. R., Najafi, D. A. and Vafakhah, M. 2004.  Study on land use variation on soil erosion (Case study: Lenjan-e-Olya in Isfahan province).  Proceeding of National Conference on Watershed Management and Water and Soil Resources. Kerman. Iran. May 9-10. 115-123. (In: Farsi)
13-  Samadnejad, A. H. 2002.  Study on main reasons on initiaition of gully erosion (Case study: Fars province). M. Sc.  Thesis. Watershed Management Department. Tarbiat Modarres University. 69p. (In: Farsi)
14-  Seradjzadeh, H. 2004. Study on role of vegetation cover on reduction of peak discharge in small watersheds. Jihad Agricultural Research. 197p. (In: Farsi)
15-  Shariat Jafari, M. 1996. Landslide. Sazeh Pub. (In: Farsi)
16-  Shojaee Vazhnani, Gh. R. 2005.  Relationship between land use changes and soil erosion and sediment yield in part of ZayandehRud watershed. M. Sc. Thesis. Watershed Management Department. Tarbiat Modarres University. 92p. (In: Farsi)
17-  Soil Conservation and Watershed Management Bureau. 1985.  An overview on soil conservation and watershed management in Iran: Past, present and future. 108p. (In: Farsi)
18-  Trimble, S. W. 1999. Decreased rate of alluvial sediment storage in the coon creek basin, Wisconsin, 1975-93. Science. 285, 1244-1246.
19-  Walling, D. E.  and Webb, B. W. 1993. Pattern of sediment yield, In: Background in palaeohydrology. England, p. 9-10.
20-  Wilcox, B. P., Allen, B. D., Newman, K. D., Reid, D. B., Pitlik, J. and Davenport, D. W. 1996. Runoff and erosion on the pajarito plateau: Observation from the field. New Mexico geological guidebook. 433-439. 
21-  Zobeiri, M. 1992.  Forest biometry. Tehran University Pub. (In: Farsi)