مدیریت شبکه های آبیاری
نادر عباسی؛ رضا بهراملو؛ معین الدین رضوانی؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ رامین نیکان فر؛ ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ محمد عباسی؛ مصطفی گودرزی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ حمید ریاحی؛ ثمر بهروزی نیا؛ سمیرا واحدی
چکیده
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش ...
بیشتر
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش و اندازه‌گیری میدانی شاخص‌های مورد بررسی در باغات گردو طی دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) در 11 استان کشور انجام گردید و بر اساس آن مقادیر حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب آبیاری در باغ‌های منتخب تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد، حجم آب کاربردی باغات گردو در مناطق مورد مطالعه از 3050 تا 14800 مترمکعب در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 7000 مترمکعب در هکتار بوده است. همچنین حجم آب کاربردی در باغ‌های منتخب در دو روش آبیاری سطحی و قطره‌ای بهترتیب برابر 7675 و 5709 مترمکعب در هکتار به دست آمد. میانگین دو ساله عملکرد گردو در مناطق تولید از 520 تا 3280 کیلوگرم بر هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 1235 کیلوگرم بر هکتار بود. بر این اساس شاخص بهره‌وری آب آبیاری از 04/0 تا 71/0 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 20/0 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که در استان‌های مورد بررسی حجم آب کاربردی باغات گردو کمتر از نیاز ناخالص آبی این محصول بوده و به‌نوعی کم‌آبیاری اجباری در باغات گردو صورت گرفته است.
سامانه های نوین آبیاری
محمدعلی شاهرخ نیا؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ امیر اسلامی؛ نادر سلامتی؛ اسماعیل مقبلی دامنه؛ اسحق زارع مهرانی
چکیده
لیموترش یکی از محصولات مهم تولیدی در جنوب کشور می‌باشد. اطلاع از وضعیت آبیاری باغات لیموترش می‌تواند به افزایش بهره‌وری این باغات کمک کند. در این تحقیق میدانی، حجم آب آبیاری و عملکرد لیموترش در 148 باغ در استان‌های فارس، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و کرمان (منطقه جنوب کرمان) اندازه‌گیری گردید. از تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت احتمالی ...
بیشتر
لیموترش یکی از محصولات مهم تولیدی در جنوب کشور می‌باشد. اطلاع از وضعیت آبیاری باغات لیموترش می‌تواند به افزایش بهره‌وری این باغات کمک کند. در این تحقیق میدانی، حجم آب آبیاری و عملکرد لیموترش در 148 باغ در استان‌های فارس، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و کرمان (منطقه جنوب کرمان) اندازه‌گیری گردید. از تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت احتمالی عملکرد، حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب در تولید لیموترش استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت عملکرد، حجم آب آبیاری، و شاخص‌های مربوط به بهره‌وری آب در استان‌های یاد شده معنی‌دار بود. میانگین وزنی عملکرد لیموترش در کشور 7/21 تن در هکتار به‌دست آمد. میانگین وزنی حجم آب آبیاری و حجم آب کاربردی بهترتیب 11938و 12993 مترمکعب در هکتار بود. میانگین وزنی بهره‌وری آب آبیاری 94/1 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شد. میانگین وزنی بهره‌وری آب کل (آبیاری+ بارش موثر دراز مدت) 59/1 کیلوگرم بر مترمکعب و بهره‌وری آب کل (آبیاری+ بارش موثر سال جاری) 75/1 کیلوگرم بر مترمکعب بود. تناسب حجم آب آبیاری باغ‌های لیموترش با نیاز آبی ناخالص در استان های منتخب تقریبا مشابه هم بود. به طور کلی عمق آب آبیاری لیموترش از نیاز آبی ناخالص یکساله و بلندمدت در کشور بترتیب 17 و 1 درصد کمتر بود. در باغات تحت سامانه آبیاری قطره‌ای نسبت به آبیاری سطحی، به میزان 43 درصد عملکرد و 89 درصد بهره‌وری آب آبیاری افزایش و 20 درصد حجم آب آبیاری کاهش داشت.
مدیریت شبکه های آبیاری
ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ امیر نورجو؛ جمال احمدآلی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ علیرضا مأمن پوش؛ مجید کرامتی طرقی؛ سالومه سپهری؛ کرامت اخوان؛ سیدحسن موسوی فضل؛ نادر عباسی؛ مهدی اکبری؛ جواد باغانی؛ محمدمهدی نخجوانی؛ رامین نیکان فر؛ اردلان ذوالفقاران
چکیده
تأمین امنیت غذایی در شرایط کمبود منابع آب در کشور، نیازمند مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی است. اساسی‌ترین مؤلفه برای مدیریت بهینه آب، آگاهی از حجم آب آبیاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی تحت مدیریت تولیدکنندگان است. از بین محصولات باغی، سیب (درختی) با تولید سالانه حدود سه میلیون تن از سطح 247 هزار هکتار از اراضی باغی کشور در ...
بیشتر
تأمین امنیت غذایی در شرایط کمبود منابع آب در کشور، نیازمند مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی است. اساسی‌ترین مؤلفه برای مدیریت بهینه آب، آگاهی از حجم آب آبیاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی تحت مدیریت تولیدکنندگان است. از بین محصولات باغی، سیب (درختی) با تولید سالانه حدود سه میلیون تن از سطح 247 هزار هکتار از اراضی باغی کشور در جایگاه نخست قرار دارد. متناسب با این حجم تولید، برآورد می‌شود حجم قابل‌توجهی از منابع آب سطحی و زیرزمینی برای تولید این محصول مصرف میگردد. بنابراین، این پژوهش با هدف تعیین بهره‌وری آب در باغات سیب تحت مدیریت باغداران در استان‌های منتخب در کشور اجرا گردید. این استانها عبارت از آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی، اردبیل، اصفهان، تهران، خراسان‌رضوی، فارس و سمنان بودند. علاوه بر اندازه‌گیری مستقیم آب آبیاری و عملکرد محصول، بهره‌وری آب در 145 باغ در کشور تعیین گردید. برای بررسی تفاوت احتمالی حجم آب آبیاری و عملکرد، و بهره‌وری آب در تولید سیب از تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت بهره‌وری آب در باغات استان‌های مختلف معنی‌دار بود. میانگین شاخص بهره‌وری آب در باغات سیب کشور برابر 73/2 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. حداقل و حداکثر شاخص بهره‌وری آب از باغات سیب استان‌های فارس (12/1 کیلوگرم بر مترمکعب) و سمنان (46/3 کیلوگرم بر مترمکعب) به دست آمد. راهکارهایی برای بهینهسازی استفاده از منابع آب برای ارتقای بهره‌وری آب در باغات سیب کشور ارائه شده است.
محمدعلی شاهرخ نیا
چکیده
عملکرد تحویل آب در شبکۀ آبیاری و زهکشی درودزن فارس همیشه مورد بحث و اختلاف کشاورزان، کارشناسان و مدیران بوده است. برای بررسی این موضوع، از اطلاعات تحویل آب در چهار سال 1372، 1380، 1393 و 1394 که قابل دسترس بود استفاده گردید. شاخص عملکرد کلی تحویل آب با توجه به شاخص‌های کفایت، راندمان، عدالت و اعتمادپذیری تحویل آب اندازه‌گیری و بررسی شد. یک ...
بیشتر
عملکرد تحویل آب در شبکۀ آبیاری و زهکشی درودزن فارس همیشه مورد بحث و اختلاف کشاورزان، کارشناسان و مدیران بوده است. برای بررسی این موضوع، از اطلاعات تحویل آب در چهار سال 1372، 1380، 1393 و 1394 که قابل دسترس بود استفاده گردید. شاخص عملکرد کلی تحویل آب با توجه به شاخص‌های کفایت، راندمان، عدالت و اعتمادپذیری تحویل آب اندازه‌گیری و بررسی شد. یک شاخص ارزیابی عملکرد دیگر به نام شاخص مجموع عملکرد تحویل آب نیز برای اولین بار معرفی و استفاده شد. میانگین شاخص های ارزیابی مورد بررسی در شبکۀ آبیاری درودزن نشان می دهد که شاخص کفایت تحویل آب با مقدار 0.79 در محدودۀ ضعیف و نزدیک به مرز متوسط (0.80) قرار دارد که مؤید نظر کشاورزان نیز هست. شاخص راندمان تحویل آب با مقدار 0.85 در محدودۀ خوب و در مرز متوسط قرار دارد. هر دو شاخص عدالت و اعتمادپذیری تحویل آب با مقادیر 0.43 و 0.30 در محدودۀ ضعیف هستند. مقادیر دو شاخص عملکرد کلی تحویل آب و مجموع عملکرد تحویل آب بهترتیب با اختیار مقادیر 0.73 و 0.91 در محدودۀ ضعیف قرار دارند. بنابراین میتوان گفت که عملکرد کلی تحویل آب این شبکه بهطور متوسط در چهار سال مورد بررسی در محدودۀ ضعیف قرار می گیرد. در چهار کانال: اصلی، هامون، سمت چپ و اردیبهشت مقدار شاخص عملکرد کلی تحویل آب به ترتیب 0.74، 0.75، 0.67 و 0.73، و مقدار شاخص مجموع عملکرد تحویل آب بهترتیب 0.95، 1.01، 0.69 و 0.90 است که همگی در محدودۀ ضعیف هستند.
محمدعلی شاهرخ نیا؛ عبدالمطلب علیان غیاثی
چکیده
در این پژوهش با هدف ارزیابی تحویل آب در شبکه آبیاری و زهکشی درودزن ، شاخص عملکرد شبکه شامل کفایت تحویل آب، بازده تحویل آب، عدالت توزیع آب، اعتمادپذیری تحویل آب و نسبت عملکرد تحویل آب محاسبه گردید. این شاخص ها در دو نوبت آبیاری و در 12 کانال درجه 3 اندازه گیری و بررسی شد. بررسی ها با دو رویکرد از لحاظ آب مورد نیاز شبکه بر اساس طراحی اولیه ...
بیشتر
در این پژوهش با هدف ارزیابی تحویل آب در شبکه آبیاری و زهکشی درودزن ، شاخص عملکرد شبکه شامل کفایت تحویل آب، بازده تحویل آب، عدالت توزیع آب، اعتمادپذیری تحویل آب و نسبت عملکرد تحویل آب محاسبه گردید. این شاخص ها در دو نوبت آبیاری و در 12 کانال درجه 3 اندازه گیری و بررسی شد. بررسی ها با دو رویکرد از لحاظ آب مورد نیاز شبکه بر اساس طراحی اولیه و در شرایط فعلی در کشت گندم انجام شد. از پارامترهای آماری خطای استندارد، خطای میانگین و آزمون مربع کای برای تحلیل های آماری استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص عدالت و اعتمادپذیری توزیع آب در شبکه بترتیب برابر با 0/31و 0/12بوده که با توجه به استنداردهای موجود بترتیب در حد ضعیف و متوسط قرار می گیرد. میانگین شاخص عملکرد تحویل آب در شبکه بر اساس دو رویکرد طراحی اولیه و شرایط فعلی بترتیب 1/41 و 0/61بوده که نشان داد بر اساس طراحی اولیه 41% آب بیش از اندازه و در شرایط فعلی، 39% آب کمتر از نیاز تحویل شده است. شاخص بازده تحویل آب بر اساس دو رویکرد مورد بررسی بترتیب 0/79و 0/97و شاخص کفایت تحویل آب بترتیب 0/93و 0/56بود. به طور کلی تفاوت بین شاخص های کفایت تحویل آب، بازده تحویل آب و عملکرد تحویل آب در دو نیاز آبی مختلف قابل توجه است که باید بجای هیدرومدول اولیه، هیدرومدول بر اساس روش پنمن مانتیث ملاک عمل مدیریت شبکه آبیاری درودزن قرار گیرد.
