سامانه های نوین آبیاری
سیدحسن موسوی فضل
چکیده
به منظور بررسی اثر عمق نصب و فاصله نوارهای آبیاری در روش آبیاری قطره ای زیرسطحی بر عملکرد و بهره‌وری آب در زراعت یونجه، پژوهشی در سال های 1399 و 1400 انجام شد. طرح در قالب نوارهای خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل : 1- فاصله نوارهای آبیاری در سه سطح (80، 100 و 120 سانتی‌متر) 2- عمق نصب نوارهای آبیاری ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر عمق نصب و فاصله نوارهای آبیاری در روش آبیاری قطره ای زیرسطحی بر عملکرد و بهره‌وری آب در زراعت یونجه، پژوهشی در سال های 1399 و 1400 انجام شد. طرح در قالب نوارهای خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل : 1- فاصله نوارهای آبیاری در سه سطح (80، 100 و 120 سانتی‌متر) 2- عمق نصب نوارهای آبیاری در دو سطح (30 و 45 سانتی‌متر زیرسطح خاک) بودند. عمق نصب لوله‌ها به‌عنوان فاکتور اصلی و فاصله نوارها به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه مرکب داده‌ها نشان داد، اثر فاصله لوله‌های فرعی بر عملکرد ماده خشک و بهره‌وری آب (مجموع آب آبیاری و بارندگی موثر) در سطح یک درصد معنی‌دار بود، اما اثر عمق نصب لوله‌ها بر عملکرد و بهره‌وری آب معنی‌دار نشد. اثر متقابل فاصله و عمق لوله‌های فرعی بر عملکرد و بهره‌وری آب معنی‌دار شد. بین عملکرد تیمارها با فاصله لترال 80 و 100 سانتی‌متر اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. اما با افزایش فاصله لترال‌ها از 80 به 120 سانتی‌متر، مقدار عملکرد کل 2303 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت (12 درصد). براساس تحلیل اقتصادی، فاصله 100 سانتی‌متر برای لوله‌های فرعی در خاک‌ها با بافت متوسط به سنگین مقرون به صرفه بوده و کاهش عملکرد آن در مقایسه با تیمار 80 سانتی‌متری قابل چشم پوششی است. با توجه به عملکرد تیمارها و هزینه‌های روش آبیاری قطره‌ای زیرسطحی، تیمار با فاصله لترال‌های 100 و عمق 45 سانتی‌متر به-عنوان تیمار برتر پیشنهاد شد.
سامانه های نوین آبیاری
مهدی اکبری؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ افشین یوسف گمرکچی؛ فرزین پرچمی عراقی؛ محمدمهدی نخجوانی؛ سالومه سپهری؛ محمد مهدی قاسمی؛ مصطفی گودرزی؛ امیر اسلامی؛ امیر نورجو؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ رضا بهراملو؛ محمداسماعیل کمالی؛ عیسی کیاء
چکیده
در این پژوهش شاخص‌های حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره‌وری آب محصولات کشاورزی در شرایط مدیریت باغداران برای 195 باغ در قطب‌های تولید هلو و شلیل کشور شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزی، قزوین، اردبیل، تهران، البرز و چهارمحال و بختیاری، در سال زراعی1398-1397 اندازه‌گیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان ...
بیشتر
در این پژوهش شاخص‌های حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره‌وری آب محصولات کشاورزی در شرایط مدیریت باغداران برای 195 باغ در قطب‌های تولید هلو و شلیل کشور شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزی، قزوین، اردبیل، تهران، البرز و چهارمحال و بختیاری، در سال زراعی1398-1397 اندازه‌گیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت حجم آب آبیاری، عملکرد، بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب (آب آبیاری + بارش موثر) در استان‌های مذکور در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار است. میانگین حجم آب آبیاری در استان‌های مذکور به‌ترتیب 8617، 7178، 2012، 2842، 6428، 8814، 10806، 8675، 8140، 8568، 8137 و 7763 با میانگین وزنی کشوری 6734 مترمکعب در هکتار بدست آمد. میانگین وزنی عملکردکشوری 20 تن در هکتار اندازه‌گیری شد. میانگین بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب کل کشوری به ترتیب 3.06 و 2.44 کیلوگرم برمترمکعب به دست آمد. همچنین میانگین حجم آب آبیاری باغ‌های هلو و شلیل در مناطق مورد مطالعه بجز دو استان گلستان و مازندران برای دو روش آبیاری سطحی و قطره‌ای به‌ترتیب برابر 9325 و 7098 مترمکعب در هکتار تعیین شد (1%>p). این نتایج نشان داد که با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطره‌ای، حجم آب آبیاری 25 درصد کاهش و بهره‌وری آب آبیاری، 34 درصد افزایش یافته است. برای کاهش حجم آب آبیاری و بهبود بهره‌وری آب ، در شرایط اقلیمی مناسب که آب آبیاری از کیفیت خوبی برخوردار باشد، در صورت رعایت ضوابط فنی طراحی، اجرا و بهره‌برداری و ملاحظات اقتصادی، استفاده از روش آبیاری قطره‌ای پیشنهاد می‌شود.
مدیریت شبکه های آبیاری
افشین یوسف گمرکچی؛ نادر عباسی؛ محمد حسین هادی تواتری
چکیده
تحلیل اطلاعات پایه و شناخت جامع و دقیق از عوامل موثر بر تولید در بخش کشاورزی، یکی از مهم ترین و اساسی ترین ابزار برنامه ریزی در بخش کشاورزی است. این پژوهش، با هدف اندازه‌گیری حجم آب کاربردی باغات زیتون تحت مدیریت بهره‌برداران در قطب تولید زیتون استان قزوین در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. بدین‌منظور حجم آب داده شده توسط باغداران و عملکرد ...
بیشتر
تحلیل اطلاعات پایه و شناخت جامع و دقیق از عوامل موثر بر تولید در بخش کشاورزی، یکی از مهم ترین و اساسی ترین ابزار برنامه ریزی در بخش کشاورزی است. این پژوهش، با هدف اندازه‌گیری حجم آب کاربردی باغات زیتون تحت مدیریت بهره‌برداران در قطب تولید زیتون استان قزوین در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. بدین‌منظور حجم آب داده شده توسط باغداران و عملکرد محصول در باغات زیتون اندازه‌گیری شد. مقادیر اندازه‌گیری شده با نیاز خالص آبیاری که به روش پنمن- مانتیث با استفاده از داده‌های هواشناسی 10 سال اخیر برآورد شدند و همچنین با مقادیر سند ملی آب مقایسه شدند. نتایج پژوهش نشان داد میانگین حجم آب کاربردی در باغات زیتون مورد مطالعه در منطقه طارم، 6006 مترمکعب در هکتار و میانگین بهره‌وری آب آبیاری در باغات مورد مطالعه 13/1 کیلوگرم بر مترمکعب و بهرهروری آب آبیاری و بارش موثر برابر با 78/0 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. در این راستا بالاترین شاخص شاخص بهره وری آب کشاورزی، در باغات متراکم زیتون ثبت شده است. نتایج تجزیه واریانس تاثیر روش‌های مختلف آبیاری بر حجم آب کاربردی و عملکرد زیتون نشان داد روش‌های آبیاری (قطره‌ای و سطحی)، اختلاف معنی‌داری در حجم آب کاربردی و عملکرد باغات زیتون مورد مطالعه نداشته است.
سامانه های نوین آبیاری
ادریس تاند؛ فریبرز عباسی؛ جمال محمد ولی سامانی
چکیده
هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی روش‌های مختلف درون‌یابی و انتخاب مناسب‌ترین روش به‌منظور برآورد بهره‌وری آب محصول زراعی چغندرقند و بررسی الگوی توزیع مکانی آن در قطب‌های تولید آن در ایران است. بدین منظور برای انجام این پژوهش از 108 داده حاصل از اندازه‌گیری‌های میدانی در مزارع منتخب چغندرقند کشور برای سال زراعی 1396-1395 استفاده ...
بیشتر
هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی روش‌های مختلف درون‌یابی و انتخاب مناسب‌ترین روش به‌منظور برآورد بهره‌وری آب محصول زراعی چغندرقند و بررسی الگوی توزیع مکانی آن در قطب‌های تولید آن در ایران است. بدین منظور برای انجام این پژوهش از 108 داده حاصل از اندازه‌گیری‌های میدانی در مزارع منتخب چغندرقند کشور برای سال زراعی 1396-1395 استفاده شد. از داده‌های عملکرد محصول، حجم آب آبیاری و میانگین بارش موثر (ده ساله)، شاخص بهره‌وری فیزیکی آب چغندرقند برای مزارع منتخب به دست آمد که دامنه آن بین 60/2 تا 11/13 کیلوگرم بر مترمکعب و میانگین آن 30/6 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. با استفاده از قابلیت‌های نرم‌افزار SPSS به تحلیل داده‌ها، آنالیز آمار توصیفی و تفکیک مناطق مشابه به گروههای مستقل و همگن (ترسیم دندروگرام) و با استفاده از قابلیت‌های نرم‌افزار +GS به تحلیل مکانی داده‌ها پرداخت. از روش‌های مختلف درون‌یابی برای تهیه نقشه پهنهبندی استفاده شد. در میان روش‌های مورد بررسی، روش تابع پایه شعاع با مدل اسپلاین کاملاً منظم (CRS) بادقت قابل قبول (MBE= 0/009) برای تهیه نقشه پهنهبندی بهره‌وری فیزیکی آب شرایط مطلوب‌تری به نسبت سایر روش-ها دارد و همچنین نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای برای عوامل تأثیرگذار همچون نوع رقم، شوری خاک و شوری آب آبیاری بر شاخص بهره-وری فیزیکی آب محصول زراعی چغندرقند نشان داد که در سطح پنج درصد مناطق مستعد کشت چغندرقند در محدوده مورد مطالعه به 23 گروه مستقل تفکیک شدند.
مدیریت شبکه های آبیاری
نادر عباسی؛ رضا بهراملو؛ معین الدین رضوانی؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ رامین نیکان فر؛ ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ محمد عباسی؛ مصطفی گودرزی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ حمید ریاحی؛ ثمر بهروزی نیا؛ سمیرا واحدی
چکیده
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش ...
بیشتر
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش و اندازه‌گیری میدانی شاخص‌های مورد بررسی در باغات گردو طی دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) در 11 استان کشور انجام گردید و بر اساس آن مقادیر حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب آبیاری در باغ‌های منتخب تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد، حجم آب کاربردی باغات گردو در مناطق مورد مطالعه از 3050 تا 14800 مترمکعب در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 7000 مترمکعب در هکتار بوده است. همچنین حجم آب کاربردی در باغ‌های منتخب در دو روش آبیاری سطحی و قطره‌ای به‌ترتیب برابر 7675 و 5709 مترمکعب در هکتار به دست آمد. میانگین دو ساله عملکرد گردو در مناطق تولید از 520 تا 3280 کیلوگرم بر هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 1235 کیلوگرم بر هکتار بود. بر این اساس شاخص بهره‌وری آب آبیاری از 04/0 تا 71/0 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 20/0 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که در استان‌های مورد بررسی حجم آب کاربردی باغات گردو کمتر از نیاز ناخالص آبی این محصول بوده و به‌نوعی کم‌آبیاری اجباری در باغات گردو صورت گرفته است.
مدیریت شبکه های آبیاری
علیرضا توکلی؛ سید محسن طباطباییان؛ احمد اخیانی
چکیده
اهمیت کشت پسته به‌علت میزان سطح زیرکشت قابل ملاحظه آن در شهرستان دامغان و سهم آن در اقتصاد منطقه و استان است. در این تحقیق به روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی و نیز از طریق دریافت داده‌های پرسشنامه‌ای جامعه آماری، تعداد 148 باغ در شهرستان دامغان از نظر میزان آب آبیاری و بهره‌وری آب انتخاب که برخی فاقد شرایط فنی و دسترسی به داده‌های متقن ...
بیشتر
اهمیت کشت پسته به‌علت میزان سطح زیرکشت قابل ملاحظه آن در شهرستان دامغان و سهم آن در اقتصاد منطقه و استان است. در این تحقیق به روش نمونه‌گیری به صورت تصادفی و نیز از طریق دریافت داده‌های پرسشنامه‌ای جامعه آماری، تعداد 148 باغ در شهرستان دامغان از نظر میزان آب آبیاری و بهره‌وری آب انتخاب که برخی فاقد شرایط فنی و دسترسی به داده‌های متقن بوده و نهایتا 112 باغ در این پژوهش بررسی شد. متوسط عملکرد محصول در باغات دارای سامانه آبیاری سطحی و با عمر بیش از 20 سال (34 نمونه)، با عمر بین 10 تا 20 سال (76 نمونه) و با عمر بیش از 10 سال (112 نمونه) به ترتیب 4950، 2324 و 3088 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. متوسط آب آبیاری در سامانه آبیاری سطحی برای باغات منتخب حدود 8380 متر مکعب در هکتار برآورد شد که کمی کمتر از نیاز آبی برآورد شده در سند ملی آب است. شاخص بهره‌وری آب در باغات با آبیاری سطحی و با عمر بیش از 20 سال و کل باغات بارور (عمر بیش از 10 سال) به‌ترتیب 54/0 و 35/0 کیلوگرم بر متر مکعب بدست آمد. 53 درصد باغات دارای بهره‌وری آب کمتر از 20/0 کیلوگرم بر متر مکعب هستند. در تعدادی از باغات منتخب، میزان آب آبیاری در سامانه آبیاری قطره‌ای 8000-5000 متر مکعب در هکتار و در سامانه آبیاری قطره‌ای زیرسطحی 4927 متر مکعب در هکتار تعیین شد که کمتر از میزان نیاز آبی ذکر شده در سند ملی آب است.
علیرضا توکلی؛ بهمن عبدالرحمنی
دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1386، ، صفحه 79-92
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف تک‌آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد کلزای بهاره و بهبود بهره‌وری آب مصرفی، این تحقیق بر پایة طرح بلوک‌های کامل تصادفی و به صورت اسپلیتپلات، در سه تکرار و به مدت دو سال (1381 و 1382) روی رقم پیشرفته کلزای بهاره PF.7015.91 (ساری‌گل) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجرا درآمد. کرت اصلی (مراحل ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف تک‌آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد کلزای بهاره و بهبود بهره‌وری آب مصرفی، این تحقیق بر پایة طرح بلوک‌های کامل تصادفی و به صورت اسپلیتپلات، در سه تکرار و به مدت دو سال (1381 و 1382) روی رقم پیشرفته کلزای بهاره PF.7015.91 (ساری‌گل) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجرا درآمد. کرت اصلی (مراحل رشد) در سه سطح (S1 : مرحلة طویل شدن ساقه، S2 : مرحلة گل‌دهی و S3 : مرحلة پر شدن غلاف یا غلاف‌بندی) و کرت فرعی در چهار سطح (مقادیر آب تک‌آبیاری) I0 : شرایط دیم (بدون آبیاری)، I30 : آبیاری به میزان 30 میلی‌متر، I60 : آبیاری به میزان 60 میلی‌متر و I90 : آبیاری به میزان 90 میلی‌متر در نظر گرفته شد. بهره‌وری آب مصرفی (WP)1 و عملکرد دانه تعیین شد. نتایج نشان داد که در تولید دانه بین تیمارهای تک‌آبیاری، مراحل رشد، و تأثیرات متقابل تک‌آبیاری و مراحل رشد در سطح آماری یک درصد تفاوت معنی‌داری وجود دارد. تیمار تک‌آبیاری به میزان 60 میلی‌متر در مرحلة گل‌دهی با دارا بودن متوسط 1071 کیلوگرم در هکتار نسبت به تک‌آبیاری 90 میلی‌متری تفاوت معنی‌داری ندارد. این تیمار دارای بالاترین میزان کارایی مصرف آب (WUE)2 (46/2 کیلوگرم بر میلی‌متر آب مصرفی (تبخیر - تعرق واقعی))، بیشترین میزان بهره‌وری آب آبیاری (WPI) 09/8 کیلوگرم بر میلی‌متر و بیشترین مقدار بهره‌وری مجموع آب آبیاری و بارش (WPI+P)79/4 کیلوگرم بر میلی‌متر است و در شرایط وجود مقدار ثابت آب و امکان افزایش سطح زیر کشت، تیمار تک‌آبیاری به میزان 60 میلی‌متر در مرحلة گل‌دهی با 28/4 کیلوگرم بر میلی‌متر نسبت به تیمارهای دیگر برتری دارد. لذا در شرایط آزمایش یک نوبت آبیاری کلزای بهاره در مرحلة گل‌دهی به میزان 60 میلی‌متر می‌تواند در افزایش معنی‌دار عملکرد محصول مؤثر باشد.
بهروز عرب زاده؛ علیرضا توکلی
دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1385، ، صفحه 99-110
چکیده
به منظور بهبود بهره‌وری آب وارزیابی اقتصادی کم‌آبیاری در شالیزارها به روش خشکه کاری، آزمایشی بر پایة طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار برای برنج رقم طارم در مدت دو سال زراعی (80-1379 و 79-1378)در مزرعة تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، مازندران(آمل) به اجرا درآمد. تیمارهای هفتگانه آبیاری شامل مدیریت‌های مختلف غرقاب متناوب در مراحل ...
بیشتر
به منظور بهبود بهره‌وری آب وارزیابی اقتصادی کم‌آبیاری در شالیزارها به روش خشکه کاری، آزمایشی بر پایة طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار برای برنج رقم طارم در مدت دو سال زراعی (80-1379 و 79-1378)در مزرعة تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، مازندران(آمل) به اجرا درآمد. تیمارهای هفتگانه آبیاری شامل مدیریت‌های مختلف غرقاب متناوب در مراحل رشد بود. برای تحلیل اقتصادی از روش بودجه‌بندی جزیی وشاخص نسبت درآمد ناخالص به هزینة تولید ومیزان سود خالص استفاده شد. در تجزیه وتحلیل اقتصادی مشخص شد که تیمار3T (تیماری که پس از گذشت 30روز از مرحلة بذرپاشی دارای ارتفاع آب متناوب (صفر تا 5 سانتی‌متر) در طی دورة رشد است) دارای نسبت درآمد ناخالص به هزینة تولید برابر57/1 است وبا 25 درصد کاهش آب مصرفی نسبت به شاهد، تنها 8 درصد افت عملکرد دارد، وسود خالص به ازای واحد آب مصرفی آن نسبت به شاهد (تیماری که پس از گذشت 30 روز از مرحلة بذرپاشی دارای ارتفاع آب 5 سانتی‌متر و غرقاب دائم در سرتاسر دورة رشد است) 4/19 درصد بیشتر است. میزان عملکرد برنج سفید تیمار 3T برابر 2017 کیلوگرم در هکتار است. بنابراین بر اساس نتایج این تحقیق، یکی از روش‌های مدیریت آب در راستای ارتقای بهره‌وری از آب کشاورزی وکسب سود بیشتر، استفاده ازبرنامه بهینه کم‌آبیاری در شیوه کشت خشکه‌کاری در مناطق مناسب است.
