منصور معیری؛ ابراهیم پذیرا؛ حمید سیادت؛ فریبرز عباسی؛ فریدون کاوه
چکیده
در مناطق خشک ونیمه خشک که محدودیت منابع آبی وجود دارد، کشاورزان باید شیوهای از مدیریت را برگزینند که با آب کمتر محصول بیشتری تولید کنند. هدف از این مطالعه، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش کارایی مصرف آب (WP) سه هیبرید ذرت بود. این آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی صفیآباد طی دو سال زراعی 7-1386 اجرا و در آنتأثیرات متقابل سه رقم تجارتی ...
بیشتر
در مناطق خشک ونیمه خشک که محدودیت منابع آبی وجود دارد، کشاورزان باید شیوهای از مدیریت را برگزینند که با آب کمتر محصول بیشتری تولید کنند. هدف از این مطالعه، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش کارایی مصرف آب (WP) سه هیبرید ذرت بود. این آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی صفیآباد طی دو سال زراعی 7-1386 اجرا و در آنتأثیرات متقابل سه رقم تجارتی ذرت شامل هیبریدهای Sc-704، Bc-666 و Ossk-602و سیستمهای مختلف آبیاری سطحی و قطرهای طی آزمایش کرتهای نواری یک بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار آزمایش شد. کرت اصلی آزمایش شش تیمار مدیریت زراعی و آبیاری مشتمل بود بر: (1) کشت روی پشتههای 75 سانتیمتری و آبیاری کامل (تیمار شاهد منطقه)، (2) کشت روی پشتههای 75 سانتیمتری وآبیاری یک در میان متغیر، (3) کشت دو ردیف روی پشتههای 75 سانتیمتری و آبیاری کامل، (4) کشت یک ردیف درون جویچههای 75 سانتیمتری و با تغییر جوی و پشتهها در زمان دو تا چهار برگی شدن ذرت، (5) کشت یک ردیف درون جویچههای 75 سانتیمتری با جوی پشته ثابت تا پایان فصل رشد و (6) کشت روی پشتههای 75 سانتیمتری و آبیاری قطرهای کامل. در هر آبیاری حجم آب ورودی و در آبیاریهای سطحی حجم رواناب خروجی اندازهگیری شد. پس از رسیدگی فیزیولوژیکی، با اندازهگیری عملکرد اندامهای هوایی و عملکرد دانه، کارایی مصرف آب گیاه (CWP) و کارایی مصرف آب آبیاری (IWP) هر سه هیبرید ذرت ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین عملکرد هیبریدهای مورد آزمایش وجود ندارد. در تیمار شاهد، تلفات آب آبیاری غالباً به صورت رواناب سطحی است. با کاهش 31 درصد از مصرف آب در تیمار 5 تولید دانه ذرت بالاتر از روش رایج (در سطح 5 درصد)، امکان پذیر شد. در دو سال اجرای آزمایش، کارایی مصرف آب گیاه (CWP) در تیمارهای ششگانه اختلاف معنیداری وجود نداشت و متوسط این شاخص 45/1 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب مصرفی به دست آمد. نتایج همچنین نشان داد که با اعمال مدیریت کشت کف جوی میتوان کارایی مصرف آب آبیاری (IWP) را به طور متوسط تا 45 درصد افزایش داد. استفاده از سامانه آبیاری قطرهای موجب شد تلفات آب کاهش یابد و در نتیجه کارایی مصرف آب گیاه (CWP) و کارایی مصرف آب آبیاری ذرت (IWP) به یکدیگر نزدیک شوند.
هادی رمضانی اعتدالی؛ عبدالمجید لیاقت؛ فریبرز عباسی
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 83-94
چکیده
ضریب زبری مانینگ از مهمترین پارامترها در طراحی و ارزیابی آبیاری سطحی است. با وجود اهمیت زیاد این پارامتر، تخمین آن در آبیاری سطحی و به خصوص در آبیاری جویچهای، بسیار دشوار است. در این تحقیق، برای تخمین ضریب زبری مانینگ در آبیاری جویچهای از مدل EVALUE استفاده شد. اساس مدل EVALUE بر رابطة بیلان حجم است و پارامترهای رابطة نفوذ ...
بیشتر
ضریب زبری مانینگ از مهمترین پارامترها در طراحی و ارزیابی آبیاری سطحی است. با وجود اهمیت زیاد این پارامتر، تخمین آن در آبیاری سطحی و به خصوص در آبیاری جویچهای، بسیار دشوار است. در این تحقیق، برای تخمین ضریب زبری مانینگ در آبیاری جویچهای از مدل EVALUE استفاده شد. اساس مدل EVALUE بر رابطة بیلان حجم است و پارامترهای رابطة نفوذ کوستیاکف شاخهای و ضریب زبری مانینگ را به طور همزمان در مزارع آبیاری سطحی برآورد می‌کند. مهمترین ورودی مدل EVALUE، عمق جریان در نقاط مختلف طول جویچه در زمانهای مختلف است. برای بررسی صحت نتایج مدل EVALUE، با استفاده از نرمافزار SIRMOD و مقادیر تخمین زده شده پارامترهای نفوذ رابطة کوستیاکف شاخهای و ضریب زبری مانینگ، مراحل پیشروی و پسروی جویچههای مورد مطالعه شبیه‌سازی و با مقادیر اندازهگیری شده مقایسه شد. مقدار ضریب زبری برآورد شده برای جویچههای مورد مطالعه بین 020/0 تا 102/0 متغیر بود. نتایج به دست آمده از مدل EVALUE توانست با دقت قابل قبولی مرحله پسروی را که حساسیت بیشتری به ضریب زبری مانینگ دارد شبیه‌سازی کند.
منصور معیری؛ فریدون کاوه
دوره 9، شماره 3 ، آذر 1387، ، صفحه 135-152
چکیده
مطالعة حاضر برای ارزیابی عملکرد مدیریت فعلی آبیاری جویچهای و نواری هشت مزرعه در شبکة آبیاری دز با کشتهای ذرت، چغندرقند، کاهو، کنجد، ماش، و گندم طی چهار فصل زراعی به اجرا در آمد. بر اساس این مطالعه، بازده کاربرد آب آبیاری در پنج مزرعه با روش آبیاری جویچهای (25 نوبت آبیاری) و سه مزرعه با آبیاری نواری (4 نوبت آبیاری) بهترتیب ...
بیشتر
مطالعة حاضر برای ارزیابی عملکرد مدیریت فعلی آبیاری جویچهای و نواری هشت مزرعه در شبکة آبیاری دز با کشتهای ذرت، چغندرقند، کاهو، کنجد، ماش، و گندم طی چهار فصل زراعی به اجرا در آمد. بر اساس این مطالعه، بازده کاربرد آب آبیاری در پنج مزرعه با روش آبیاری جویچهای (25 نوبت آبیاری) و سه مزرعه با آبیاری نواری (4 نوبت آبیاری) بهترتیب معادل 8/25 و 7/32 درصد براورد شد. همچنین مشخص شد که بهطور متوسط عمده تلفات آب در درجة اول مربوط به رواناب سطحی از انتهای مزرعه و سپس نفوذ عمقی آب به زیر عمق توسعة ریشه است. با استفاده از اطلاعات موجود اجزای مختلف معادلة نفوذ پیشنهادی مؤسسه حفاظت خاک امریکا، محاسبه شد. ضمن شبیه‌سازی شرایط مزارع مورد بررسی با روش مذکور در هر مزرعه با در نظر گرفتن عوامل مؤثر در مدیریت آبیاری شامل دبی ورودی، کاهش آب ورودی، طول مزارع، و زمان قطع آبیاری، شرایط بهینه با بازده بالاتر، بازده کاربرد محاسبه و پیشنهاد شد.
امین کانونی
دوره 8، شماره 2 ، شهریور 1386، ، صفحه 13-30
چکیده
کمبود آب و رقابت گیاهان برای استحصالآن، باعث بروز مشکلات جدی در زمینه آبیاری و تأمین آب مورد نیاز گیاهان شده است. به طوری که افزایش تولید با حداقل مقدار آب یکی از مهمترین چالشهای دهههای آینده به ویژه در کشورهای با محدودیت منابع آب و خاک خواهد بود. با توجه به محدودیت منابع آب درکشور، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش راندمانهای ...
بیشتر
کمبود آب و رقابت گیاهان برای استحصالآن، باعث بروز مشکلات جدی در زمینه آبیاری و تأمین آب مورد نیاز گیاهان شده است. به طوری که افزایش تولید با حداقل مقدار آب یکی از مهمترین چالشهای دهههای آینده به ویژه در کشورهای با محدودیت منابع آب و خاک خواهد بود. با توجه به محدودیت منابع آب درکشور، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش راندمانهای آبیاری یکی از اصول اساسی در توسعه کشاورزی پایدار به شمار میآید. بنابراین، جهت بهبود روشهای آبیاری و استفادة صحیح از منابع آب کشور، اولین گام در بالا بردن راندمانهای آبیاری ارزیابی سیستمهای آبیاری موجود است. برای ارزیابی راندمان آبیاری جویچهای (شیوه آبیاری غالب منطقه) تحت مدیریتهای مختلف دولتی و خصوصی در دشت مغان، اقدام به انتخاب قطعات زراعی با کشتهای محصول چغندرقند و ذرت گردید. سپس مقادیر حجم جریان ورودی، رواناب خروجی، رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری، عمق توسعه ریشه و عمق نفوذ آب در خاک اندازهگیری و بر اساس آنها مقادیرراندمانهای کاربرد آب و کفایت آب آبیاری در هر یک از قطعات انتخابشده تعیین گردید. نتایج نشان میدهد که متوسط راندمانهای آبیاری در اکثر مزارع مطالعه شده نسبت به عوامل متعددی از قبیل مدیریت مزرعه، طول و شیب قطعات، خصوصیات فیزیکی خاک، نوع محصول و عوامل دیگر متغیر است. حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت 9/6 و حداکثر آن 4/93و به طور متوسط 45 درصد براورد شده‌است. متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش دولتی 9/24 درصد و در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش خصوصی 3/65 درصدبه دست آمده است. همچنین حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعة چغندرقند 8/7 و حداکثر آن 5/84و به طور متوسط 2/49 درصد محاسبه شد. متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه چغندرقند تحت مدیریت بخش دولتی 7/62 درصد و در مزرعه چغندرقند بخش خصوصی 6/35 درصد براورد شد. بر اساس مقادیر به دست آمده از این پژوهش، قسمت عمده تلفات به صورت نفوذ عمقی بوده و مدیریت آبیاری در مزرعه نقش بسزایی در جلوگیری از تلفات آب آبیاری داشته است. بیتوجه بودن به خصوصیات خاک و کمبود رطوبت خاک در ناحیة توسعة ریشه، شیب زمین، طول قطعات آبیاری و نامناسب بودن زمان شروع آبیاری با نیاز آبی گیاه، سبب افزایش تلفات آب در مزارع شده‌است.
تیمور سهرابی؛ بابک جهان جو؛ عباس کشاورز
دوره 6، شماره 3 ، آذر 1384، ، صفحه 33-46
چکیده
آبیاری جویچهای در اراضی کشاورزی با خاک قابل فرسایش و شیب زیاد باعث فرسایش و تلفات خاک از سطح جویچهها و ایجاد مسائلی از قبیل کاهش میزان نفوذ آب می‌شود. اخیراً محققان کاربرد مادة شیمیایی پلی اکریل آمید (PAM) را به صورت محلول در آب جهت کنترل فرسایش و تلفات خاک از جویچهها و افزایش نفوذ آب پیشنهاد کرده‌اند. به منظور بررسی اثر این ماده، ...
بیشتر
آبیاری جویچهای در اراضی کشاورزی با خاک قابل فرسایش و شیب زیاد باعث فرسایش و تلفات خاک از سطح جویچهها و ایجاد مسائلی از قبیل کاهش میزان نفوذ آب می‌شود. اخیراً محققان کاربرد مادة شیمیایی پلی اکریل آمید (PAM) را به صورت محلول در آب جهت کنترل فرسایش و تلفات خاک از جویچهها و افزایش نفوذ آب پیشنهاد کرده‌اند. به منظور بررسی اثر این ماده، آزمایشی با استفاده از آزمون فاکتوریل در طرح بلوکهای تصادفی شامل سه جریان ورودی 6/0 ، 8/0 و 0/1 لیتر در ثانیه به جویچه و دو تیمار PAM به ترتیب 5 پی‌پی‌ام، 10پی‌پی‌ام و تیمار شاهد با سه تکرار در زمینی بدون کشت از مزرعة تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام گرفت. آزمایشها در خاک لومی سیلتی در جویچههایی به طول 140 و عرض 75/0 متر و با شیب طولی 1 درصد در دو نوبت آبیاری انجام شد که در آبیاری اول تیمار PAM اعمال و اثر آن بر میزان تلفات خاک از جویچه بررسی شد و در آبیاری دوم تیمار PAM اعمال نگردید و تنها تأثیر تیمار در آبیاری نوبت اول بر فرسایش و تلفات خاک از جویچه، بررسی شد. تیمار 10پی‌پی‌ام اثر مطلوبی از نظر کنترل تلفات خاک و افزایش میزان نفوذ داشته است. در این آزمایش مشخص شد که افزودن PAM در آب آبیاری میزان تلفات خاک را از جویچه حدود 78 درصد کاهش و میزان کل نفوذ در جویچه را حدود 46 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش میدهد. در آبیاری دوم بدون کاربرد تیمار PAM میزان تلفات خاک از جویچه حدود 55 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان میدهد. نتایج تجزیة و تحلیل آماری تأثیر PAM را بر میزان نفوذ و تلفات خاک از جویچه نشان میدهد به این ترتیب که ترکیب تیمار 10 پی‌پی‌ام و جریان ورودی 6/0 لیتر در ثانیه از لحاظ کاهش تلفات خاک از جویچه و ترکیب تیمار10 پی‌پی‌ام و جریان ورودی یک لیتر در ثانیه از لحاظ افزایش میزان نفوذ در سطح 5 درصد معنیدار هستند.
سید محمدرضا امینی‌زاده؛ محمد محمودیان شوشتری؛ عبدالمجید لیاقت؛ صلاح کوچک‌زاده
دوره 5، شماره 2 ، شهریور 1383، ، صفحه 63-80
چکیده
نفوذ آب به خاک در آبیاری جویچهای دو بعدی و تابعی است از فرصت زمان نفوذ و اندازه و خصوصیات سطحی که نفوذ از آن انجام می‌گیرد. در بسیاری از مدلهای آبیاری جویچهای، نفوذ آب به خاک به صورت تابعی از فرصت زمان نفوذ و محیط خیس شده محاسبه می‌شود. اما در بعضی از مدلهای آبیاری جویچهای، با فرض تغییرات کم محیط خیس شده در طول ...
بیشتر
نفوذ آب به خاک در آبیاری جویچهای دو بعدی و تابعی است از فرصت زمان نفوذ و اندازه و خصوصیات سطحی که نفوذ از آن انجام می‌گیرد. در بسیاری از مدلهای آبیاری جویچهای، نفوذ آب به خاک به صورت تابعی از فرصت زمان نفوذ و محیط خیس شده محاسبه می‌شود. اما در بعضی از مدلهای آبیاری جویچهای، با فرض تغییرات کم محیط خیس شده در طول جویچه، نفوذ آب به خاک فقط تابعی از فرصت زمان نفوذ در نظر گرفته می‌شود. جهت مقایسة این فرضیات، دو مدل اینرسی-صفر آبیاری جویچهای، یکی مدل ZIWPV با تأثیر دادن محیط خیس شده در محاسبة نفوذ و دیگری مدل ZIWPC با تأثیر ثابت محیط خیس شده بر نفوذ بسط داده شدند. محاسبة روش تفاضلات محدود به کمک یک راه‌حل صریح انجام پذیرفت. پس از تأیید نتایج مدلها، نتایج هر دو مدل با سری داده‌های مزرعه‌ای آبیاری اسچوانکل (1989) مقایسه شدند. زمان مرحلة پیشروی در سطح مزرعه 157 دقیقه است که مدل ZIWPV آن را به خوبی پیش‌بینی کرد ولی مدل ZIWPC زمان این مرحله را 8/10 درصد کمتر برآورد کرد. CU وDU اندازهگیری شده در مزرعه برابر با 77 و 64 درصد است. مدل ZIWPV ، CU و DU را به ترتیب 4/77 و 5/68 درصد و مدل ZIWPC، CU و DU را به ترتیب 1/93 و 4/89 درصد تخمین زد. عمق متوسط آب نفوذ یافتة اندازهگیری شده در سطح مزرعه و به دست آمده از مدلهای ZIWPV و ZIWPC نیز به ترتیب برابر با 47/7، 6/8 ، و 43/7 سانتی‌متر است. بنابراین دخالت دادن تأثیر محیط خیس شده در محاسبة نفوذ برای تمام زمان آبیاری، تخمین یکنواختی توزیع آب نفوذ یافته را بهبود می‌بخشد ولی میزان متوسط آب نفوذ یافته را بیشتر برآورد می‌کند. همچنین مدلهای آبیاری جویچهای با فرض نفوذ یک بعدی، می‌توانند متوسط عمق نفوذ یافته را به‌خوبی شبیه‌سازی کنند ولی تخمین یکنواختی آب نفوذ یافته بیشتر از واقع خواهد بود.
