نیاز علی ابراهیمی پاک؛ ابراهیم پذیرا
دوره 9، شماره 4 ، اسفند 1387، ، صفحه 17-30
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر کمآبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سیبزمینی است. این پژوهش با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی چهار تخته مرکز تحقیقات کشاورزی چهار محال و بختیاری اجرا شد. در این پژوهش، تیمارهای کمآبیاری در پنجسطح شامل E0 (آبیاریکامل)، E1(85درصد)، E2(70درصد)،E3 ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر کمآبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه سیبزمینی است. این پژوهش با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی چهار تخته مرکز تحقیقات کشاورزی چهار محال و بختیاری اجرا شد. در این پژوهش، تیمارهای کمآبیاری در پنجسطح شامل E0 (آبیاریکامل)، E1(85درصد)، E2(70درصد)،E3 (55درصد) وE4 (30 درصد) تبخیر - تعرق واقعی گیاه سیبزمینی حاصل از لایسیمتر زهکشدار بهطور جداگانه در سه دورة رشد سیبزمینی شامل T1: دورة استقرار بذر و رشد رویشی، T2: دورة رشد کامل، و T3: دورة رشد رسیدن آزمایش شدند. صفات مورد بررسی در پژوهش عبارتاند از: تعداد غده در هر بوته، درصد ریز و درشتی غدهها، عملکرد اندام هوایی، عملکرد غده سیبزمینی، میزان آب مصرفی، و کارایی مصرف آب. نتایج این تحقیق بیانگر آن بود که حداکثر و حداقل عملکرد سیبزمینی بهترتیب در سطوح بدون تنش و آبیاری با 30 درصد تبخیر- تعرق حاصل شده است. در دورة اول رشد گیاه با کاهش آب مصرفی، عملکرد محصول و کارایی مصرف آب کاهش نشان میدهد. لیکن در دورههای دوم و سوم رشد گیاه، با کاهش آب مصرفی کارایی مصرف آب افزایش مییابد. بیشترین کارایی مصرف آب در دوره رشد اول در تیمار بدون تنش آبیو در دورة دوم رشددر تیمار آبیاری با 55 درصد تبخیر- تعرق، و در دورة سوم رشد در تیمار آبیاری با30 درصد تبخیر-تعرق بهدست آمده است. کاهش آب مصرفی بهترتیب عبارتاند از دورههای اول 2/12، سوم 2/13و دوم 8/17 درصد که در آنها کاهش محصول بهترتیب برابر با 5/17، 1/11و 8/10 درصد بوده است. بهطور کلی در دورة رشد دوم، تیمار 55 درصد تبخیر- تعرق و در دورههای رشد اول و سوم تیمار 30 درصدتبخیر- تعرق توصیه میشود.
مهدی ذاکری‌نیا؛ فریبرز عباسی؛ تیمور سهرابی
دوره 8، شماره 3 ، آذر 1386، ، صفحه 17-30
چکیده
یکی از مسائل عمده در پیشبینی کارایی سامانه‌های آبیاری، تغییرات زمانی ویژگیهای خاک از جمله مشخصات هیدرولیکی آن است. در این تحقیق، برای بررسی تغییرات زمانی ویژگیهای هیدرولیکی یک خاک لوم رسی در اثر آبیاری با آب شور و سدیمی، ده نوبت آبیاری با دور هفت روز با آب حاوی کلرید سدیم با SAR و EC به ترتیب 32 و 12 دسی زیمنس بر متر اجرا و ...
بیشتر
یکی از مسائل عمده در پیشبینی کارایی سامانه‌های آبیاری، تغییرات زمانی ویژگیهای خاک از جمله مشخصات هیدرولیکی آن است. در این تحقیق، برای بررسی تغییرات زمانی ویژگیهای هیدرولیکی یک خاک لوم رسی در اثر آبیاری با آب شور و سدیمی، ده نوبت آبیاری با دور هفت روز با آب حاوی کلرید سدیم با SAR و EC به ترتیب 32 و 12 دسی زیمنس بر متر اجرا و سه آزمایش نفوذپذیری به ترتیب در آبیاریهای سوم، ششم و دهم اندازهگیری شد. مقایسة مقادیر نفوذ تجمعی و سرعت نفوذ در سه نوبت اندازهگیری نشان داد که نفوذپذیری خاک به دلیل افزایش سدیم و پراکندگی خاکدانه‌ها به شدت کاهش مییابد. برای شبیهسازی رفتار خاک در اثر آبیاریهای متوالی با آب شور و تخمین پارامترهای هیدرولیکی تأثیرگذار، از مدل ریاضی HYDRUS-1D استفاده شد. قبل از تخمین ویژگیهای هیدرولیکی خاک، جهت آگاهی از میزان حساسیت پارامترهای هیدرولیکی، آزمون حساسیت اجرا شد. آزمون آآآآآسمسیبتسیبتحساسیت نشان داد که نفوذ تجمعی به ترتیب نسبت به هدایت آبی اشباع (Ks)، پارامتر شکل n ، و رطوبت اشباع (qs) حساس است. با عنایت به محدودیت دادههای اندازه‌گیریشده و حساسیت مدلهای ریاضی در تخمین تعداد زیادی پارامتر به روش معکوس، و با توجه به همبستگی بالای پارامترهای Ks و n در فرمول وانگنوختن، با وجود حساسیت بیشتر مدل به n در مقایسه باqs، فقط Ks و qs در بهینه‌سازی بررسی شدند. اجرای مدل در مرحلة اول، برای تخمین معکوس Ks به تنهایی و در مرحلة دوم برای تخمین همزمان Ks و qs انجام شد. در هر مرحله، سایر ویژگیهای هیدرولیکی خاک از مدل ROSETTA تعیین شدند. نتایج اجرای مرحلة اول نسبت به مرحلة دوم مدل، همخوانی بیشتری با مقادیر اندازه‌گیریشده در هر آبیاری نشان داد. نتایج این تحقیق نشان داد که روش معکوس در صورت وجود دادههای کافی می‌تواند روشی مناسب برای براورد ویژگیهای هیدرولیکی و تغییرات زمانی آنها باشد. همچنین، دادههای مزرعهای نفوذ تجمعی در آبیاری سوم و ششم به خوبی با معادلة فیلیپ برازش یافت، اما دقت آن در آبیاری دهم چندان مناسب نبود.
ثمر بهروزی نیا؛ حجت احمدی؛ نادر عباسی
چکیده
تحلیل تراوش از بدنۀ سدهای خاکی، علاوه بر تعیین مقدار هدر رفت آب، در تحلیل پایداری این سازهها نیز نقش بسیار اساسی و با اهمیتی دارد. در این پژوهش، تأثیر خصوصیات هیدرولیکی مصالح و همچنین نسبت و شدت تخلیۀ آب در معیارها و پارامترهای طراحی سد، شامل موقعیت و شکل منحنی فریاتیک، فشار آب حفره‌ای و پایداری شیب بالادست سد خاکی همگن ...
بیشتر
تحلیل تراوش از بدنۀ سدهای خاکی، علاوه بر تعیین مقدار هدر رفت آب، در تحلیل پایداری این سازهها نیز نقش بسیار اساسی و با اهمیتی دارد. در این پژوهش، تأثیر خصوصیات هیدرولیکی مصالح و همچنین نسبت و شدت تخلیۀ آب در معیارها و پارامترهای طراحی سد، شامل موقعیت و شکل منحنی فریاتیک، فشار آب حفره‌ای و پایداری شیب بالادست سد خاکی همگن در وضعیت تخلیۀ سریع مخزن بررسی شده است. بدین منظور، تحلیل‌های تراوش و پایداری با نرم‌افزار Geostudio، زیر برنامه‌های seep/w و slope/w (بهترتیب مبتنی بر روشهای المان محدود و تعادل حدی) با انتخاب جنس مصالح سد از پایگاه داده خاک‌های غیر اشباع انجام گردید. مدلسازی‌های مورد نظر در دو حالت پایدار و گذرا و با اعمال چهار شدت تخلیه متفاوت اجرا شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که بهدلیل نبود اختلاف معنیدار در ضرایب اطمینان حاصل، اعمال ضریب نفوذپذیری ثابت یا متغیر تأثیری بر پایداری شیب پاییندست سد خاکی همگن در تحلیل وضعیت پایدار ندارد و در این حالت، منحنیفریاتیک مستقل از ضریب نفوذپذیری عمل میکند. بررسی نتایج مدل عددی حاکی از تأثیر قابل توجه منحنی مشخصه رطوبتی و تغییرات شیب (mw)این تابع در شدت تخلیه و پس از آن فشار آب حفره‌ای و مقاومت برشی ناشی از اعمال مکش توسط این منحنی است. بهطوریکه با کاهش آن و نزدیک شدن به حالت ثابت، روند ضرایب اطمینان و موقعیت حالات بحرانی نیز تغییر میکند. علاوه بر آن، در صورت بهکارگیری رطوبت ثابت (اشباع) در وضعیت تخلیۀ سریع مخزن، حالت بحرانی رویۀ بالادست در شرایط مخزن نیمه‌پر و در شرایط تخلیۀ تراز آب مخزن اتفاق می‌افتد. با کاهش رطوبت ناحیۀ غیراشباع و کمتر شدن قابلیت زهکشی خاک، ضرایب اطمینان حالت بحرانی در نزدیکی تخلیۀ کامل اتفاق می‌افتد و بهطور کمی در شرایطی است که تراز آب مخزن تخلیه شده باشد.
غلامعلی کیخا؛ فاطمه کیخایی؛ ناصر گنجی خرم‌دل؛ مهدی کیخا
چکیده
به منظور بررسی تأثیر کمآبیاری و روشهای مختلف آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب و برخی ویژگیهای مورفولوژیک پیاز در سالهای زراعی 1384 و1385 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی زهک زابل به صورت طرح آزمایشی اسپلیت پلات درقالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. روشهای آبیاری کرتی و تیپ (Tape) عامل اصلی و مقدار آبیاری در سه سطح، شامل ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر کمآبیاری و روشهای مختلف آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب و برخی ویژگیهای مورفولوژیک پیاز در سالهای زراعی 1384 و1385 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی زهک زابل به صورت طرح آزمایشی اسپلیت پلات درقالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. روشهای آبیاری کرتی و تیپ (Tape) عامل اصلی و مقدار آبیاری در سه سطح، شامل آبیاری به میزان 100 درصد نیازآبی گیاه (T1) ، آبیاری به میزان 75درصد نیاز آبی گیاه(T2) ، و آبیاری به میزان 50 درصد نیاز آبی گیاه (T3) عامل فرعی این طرح را تشکیل دادند. براساس نتایج حاصل از تجزیة مرکب دادهها در دوسال آزمایش، تغییر سیستم آبیاری از کرتی به تیپ، باعث شد عملکرد غده، وزن بزرگترین غده، قطر غده، و ارتفاع تنه گیاه افزایش معنیداری پیدا کند. همچنین کلیه صفات مورفولوژیکی اندازهگیری شده، تحت تأثیر سطوح مختلف مقدار آب آبیاری قرار گرفت و اختلاف معنیداری در سطح یک درصد نشان دادند. مقایسة میانگین عملکرد‌ها نشان داد که تیمار آبیاری کامل بالاترین عملکرد غده را به میزان 75/24 تن در هکتار به دست داد. همچنین بررسی نتایج مقدارکارایی مصرف آب نشان داد که میانگین تیمارها در روش تیپ با مقدار 86/3 (کیلوگرم به ازای مترمکعب) تفاوت معنیداری با مقدار این پارامتر در روش کرتی (80/2 کیلوگرم به ازای مترمکعب) داشت در حالی که اختلاف معنیداری بین تیمارهای مقدار آب آبیاری نبود امّا بالاترین مقدار به تیمار T2در هر دو روش اختصاص داشت.
شهره پدرام؛ علیرضا حسن‌اقلی؛ محمود مشعل؛ عبدالمجید لیاقت
چکیده
مشکلات موجود بر سر راه تهیه و استفاده از پوشش‌های زهکشی شن و ماسه‌ای در کشور، منجر به بررسی بهمنظور یافتن جایگزین مناسب برای آنها شده که از جمله رایج‌ترین موارد میتوان به پوشش‌های مصنوعی اشاره کرد. با توجه به رشد روزافزون صنایع پتروشیمی در ایران و تولید مواد اولیه مورد نیاز جهت تهیه پوشش‌های زهکشی مصنوعی و نیز وجود کارخانجات ...
بیشتر
مشکلات موجود بر سر راه تهیه و استفاده از پوشش‌های زهکشی شن و ماسه‌ای در کشور، منجر به بررسی بهمنظور یافتن جایگزین مناسب برای آنها شده که از جمله رایج‌ترین موارد میتوان به پوشش‌های مصنوعی اشاره کرد. با توجه به رشد روزافزون صنایع پتروشیمی در ایران و تولید مواد اولیه مورد نیاز جهت تهیه پوشش‌های زهکشی مصنوعی و نیز وجود کارخانجات متعدد نساجی در کشور، امکان تولید داخلی این محصولات، فراهم شده است. از این نظر در تحقیق حاضر به بررسی عملکرد دو نمونه پوشش مصنوعی پیش‌تنیده سست و حجیم (PLM) تولید داخل از نوع PP450 در مقایسه با یک نمونه مشابه خارجی، در شرایط آزمایشگاهی و با استفاده از مدل فیزیکی نفوذسنج طراحی شده بر اساس استاندارد ASTM D-5101 پرداخته شد. از موارد متمایز این تحقیق، استفاده از زهآب شور و سدیمی (2/22 =EC دسیزیمنس بر متر و 27/26SAR=)، علاوه بر آب غیرشور (78/0 =EC دسیزیمنس بر متر) و در حضور خاک شور و سدیمی (3/169EC= دسیزیمنس بر متر و 18/45SAR=) می‌باشد که از محل اجرای پروژۀ زهکشی در منطقۀ شمال خرمشهر تهیه گردید تا شرایط را به واقعیت موجود در مناطق زهدار کشور نزدیک کند. بهمنظور ارزیابی، از عاملی به نام نسبت گرادیان (GR) استفاده شد. این نسبت از تقسیم گرادیان هیدرولیکی مجموعه خاک- پوشش مصنوعی بر گرادیان هیدرولیکی خاک بهدست میآید و چنانچه مقدار آن از یک تجاوز کند، پوشش مصنوعی مستعد گرفتگی معدنی تشخیص داده میشود. همچنین تغییرات هدایت هیدرولیکی مجموعه خاک- پوشش مصنوعی در کنار نسبت گرادیان، در پنج گرادیان هیدرولیکی (1، 5/2، 5، 5/7، و 10) بهمنظور بررسی پتانسیل انسداد معدنی پوشش مصنوعی در شرایط کاربرد زهآب شور و خاک شور و سدیمی، در قالب طرح آماری فاکتوریل بهصورت کاملاً تصادفی و در3 تکرار، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج آزمایشها نشان دادند که متوسط هدایت هیدرولیکی خاک- پوشش نمونه‌های تولید داخل (معرفی شده با شمارههای 1 و 2) در شرایط کاربرد آب غیرشور در مقایسه با پوشش مصنوعی تولید خارج، بهترتیب، 19 درصد و 28 درصد کمتر، و در شرایط کاربرد زهآب شور، کاهش هدایت هیدرولیکی مجموعه خاک- پوشش‌های تولید داخل بهترتیب 28 درصد و 33 درصد پوشش مصنوعی تولید خارج بود. نسبت گرادیان پوشش مصنوعی تولید خارج در تمامی گرادیانهای هیدرولیکی، کمتر از یک بود که دلالت بر کارایی و عدم انسداد معدنی نمونه خارجی داشت، در صورتیکه در هر دو نمونۀ پوشش مصنوعی تولید داخل در شرایط کاربرد زهآب شور، مقادیر نسبت گرادیان (GR) در گرادیانهای هیدرولیکی یک و 5/2 به مقدار واحد نزدیک شد. این مقادیر در پوشش‌های مصنوعی داخلی شمارههای 1 و 2 در شرایط کاربرد زهآب شور به ترتیب در گرادیان هیدرولیکی یک به 04/1 و 15/1 و در گرادیان هیدرولیکی 5/2 به 02/1 و 05/1 رسید.
مهدی اکبری
چکیده
محدودیت منابع آب، نبود برنامهریزی آبیاری، و استفاده نامطلوب و غیر اقتصادی از آب عامل اصلی محدود کننده توسعۀ کشاورزی و افزایش تولیدات غذایی در ایران است. در استفاده بهینه از منابع آب موضوعاتی متفاوت وجود دارد که در میان آنها میتوان به بهبود بهرهوری آب با استفاده از برنامهریزی آبیاری و بهبود مدیریت آب در مزرعه ...
بیشتر
محدودیت منابع آب، نبود برنامهریزی آبیاری، و استفاده نامطلوب و غیر اقتصادی از آب عامل اصلی محدود کننده توسعۀ کشاورزی و افزایش تولیدات غذایی در ایران است. در استفاده بهینه از منابع آب موضوعاتی متفاوت وجود دارد که در میان آنها میتوان به بهبود بهرهوری آب با استفاده از برنامهریزی آبیاری و بهبود مدیریت آب در مزرعه و افزایش سودمندی آب اشاره کرد. در این تحقیق ضمن بررسی وضعیت موجود بهرهوری آب برای تولید گندم، راهکارهای افزایش بهرهوری آب در شرایط مختلف کمی آب شبکۀ آبیاری آبشار اصفهان، تعیین و تجزیه و تحلیل میشود. بدین منظور با در نظر گرفتن وضعیت موجود بهرهبرداری از منابع آب از جمله توزیع گردشی آب بین حقابه‌داران، کمیت‌های مختلف آب آبیاری و بهره‌گیری از تلفیق اطلاعات مزرعهای و مدل شبیهسازی AquaCrop، برنامۀ آبیاری (زمان و عمق)، توابع تولید-آب کاربردی برای محصول گندم تعیین شد و عملکرد محصول، بهرهوری مصرف آب در شرایط مدیریت زارع، راهکارهای پیشنهادی و آبیاری در زمان مناسب و به عمق بهینه به کمک مدل شبیهسازی مقایسه گردید. نتایج اندازهگیریهای مزرعهای در سال زراعی83-1382 در شبکۀ آبیاری مورد مطالعه نشان داد که در شرایط موجود میزان آب کاربردی برای گندم 800 میلیمتر و متوسط عملکرد حدود 5000 کیلوگرم در هکتار است و با حذف آبیاریهای نوبت دوم، سوم، و هفتم در شرایط موجود (کاهش 38 درصد آب آبیاری)، عملکرد محصول فقط 4 درصد کاهش و کارایی مصرف آب بیش از 45 درصد افزایش مییابد. با بهبود مدیریت زراعی و کاهش 50 درصد عمق آب آبیاری اول، عملکرد محصول تغییر نمیکند. این نتایج حاکی از آن است که با برنامهریزی صحیح آبیاری به کمک مدل AquaCrop همراه با بهبود مدیریت زراعی و کاهش عمق آب آبیاری اول به میزان 50 درصد، میتوان ضمن کاهش 38 درصد آب آبیاری، عملکرد گندم و کارایی مصرف آب را به ترتیب 16 و 79 درصد افزایش داد.
یوسف عباسپور گیلانده؛ مهدی آهنی؛ عزت‌اله عسکری اصلی ارده؛ ولی رسولی شربیانی؛ امید سفالیان
دوره 11، شماره 1 ، خرداد 1389، ، صفحه 19-34
چکیده
فشردگی خاک یکی از مسایل جدی بسیاری از خاکها در نقاط مختلف دنیاست. به علت تغییر شرایط رطوبتی خاک با زمان، تعیین نقشههای فشردگی خاک نیازمند بهکارگیری سیستمهای نمونهبرداری سریع است. در این خصوص، نفوذسنج مخروطی پشت تراکتوری مجهز به میلههای نفوذ چندگانه با قابلیت اندازهگیری مقادیر شاخص مخروطی خاک در ردیفهای ...
بیشتر
فشردگی خاک یکی از مسایل جدی بسیاری از خاکها در نقاط مختلف دنیاست. به علت تغییر شرایط رطوبتی خاک با زمان، تعیین نقشههای فشردگی خاک نیازمند بهکارگیری سیستمهای نمونهبرداری سریع است. در این خصوص، نفوذسنج مخروطی پشت تراکتوری مجهز به میلههای نفوذ چندگانه با قابلیت اندازهگیری مقادیر شاخص مخروطی خاک در ردیفهای کشت محصول با فاصله متغیر طراحی و ساخته شد. دستگاه نفوذسنج مجهز به میلههای چندگانه از سه بخش مکانیکی، هیدرولیکی، و الکترونیکی تشکیل شده و قادر است مقاومت مکانیکی خاک را تا عمق 45 سانتیمتر اندازهگیری کند. بخش مکانیکی شامل یک شاسی است که ضمایم دستگاه روی آن قرار دارد و با اتصال سه‌نقطه بر روی تراکتور سوار میشود. به منظور حرکت میلههای نفوذ به درون خاک، از سیستم محرک هیدرولیکی استفاده شد. اطلاعات به دست آمده از حسگرهای عمق نفوذ و نیرو، به کمک دیتالاگر جمعآوری شد و با انتقال دادهها به کامپیوتر متصل به آن، نمودار شاخص مخروطی نسبت به عمق را به دست آمد. به منظور ارزیابی عملکرد دستگاه نفوذسنج، اندازهگیری شاخص مخروطی خاک در شرایط مختلف خاک مزرعهای (شخم خورده و کلشی) و در دو سطح رطوبتی (قبل و بعد از آبیاری) انجام و دادههای به دست آمده با دادههای نفوذسنج دستی در همان شرایط آزمایش در پانزده عمق مقایسه شد. نتایج نشان داد که همبستگی قابل توجهی بین دادههای شاخص مخروطی نفوذسنج دستی و تراکتوری وجود دارد بهطوریکه مقادیر ضریب همبستگی به ترتیب برابر با و 98/0=R2(قبل از آبیاری) و 96/0= R2و 97/0= R2(پس از آبیاری) به دست آمد. مقایسة میانگین‌ها با استفاده از آزمون t نشان داد که بین دادههای شاخص مخروطی دستگاه نفوذسنج تراکتوری و دستی در زمین کلشی و در زمین شخم خورده، در سطح احتمال5 درصد اختلاف معنیداری وجود ندارد. بنابراین نفوذسنج تراکتوری برای اندازهگیری مقاومت مکانیکی خاک توصیه میشود.
سید معین‌الدین رضوانی؛ علی محمد جعفری؛ سیف الله امین
دوره 11، شماره 4 ، اسفند 1389، ، صفحه 19-34
چکیده
با توجه به گسترش سیستمهای آبیاری تحت فشار در سالهای اخیر و مصرف انرژی بیشتر در این سیستم‌ها برای تولید فشار مورد نیاز سیستم، در این تحقیق مصرف انرژی، تلفات، و بازده مجموع انرژی درایستگاههای پمپاژ آبیاری بارانی دیزلی و برقی برخی از مزارع استان همدان بررسی شد. برای مقایسه عملکرد ایستگاههای پمپاژ آبیاری بارانی، از معیار ...
بیشتر
با توجه به گسترش سیستمهای آبیاری تحت فشار در سالهای اخیر و مصرف انرژی بیشتر در این سیستم‌ها برای تولید فشار مورد نیاز سیستم، در این تحقیق مصرف انرژی، تلفات، و بازده مجموع انرژی درایستگاههای پمپاژ آبیاری بارانی دیزلی و برقی برخی از مزارع استان همدان بررسی شد. برای مقایسه عملکرد ایستگاههای پمپاژ آبیاری بارانی، از معیار پمپاژ نبراسکا استفاده شد. نتایج اندازهگیریها در 17 مزرعه نشان داد که متوسط بازده مجموع انرژی در ایستگاههای پمپاژ برقی 6/46 درصد (6/70 درصد معیار نبراسکا) و در ایستگاههای دیزلی 7/12 درصد (9/52 درصد معیار نبراسکا) بود. میانگین مصرف سوخت اضافی در مزارع دارای ایستگاه دیزلی 9/3 لیتر گازوئیل در ساعت و در ایستگاه پمپاژ برقی 1/12 کیلو وات- ساعت بود. متوسط بازده الکتروموتور و پمپها در ایستگاههای پمپاژ آبیاری بارانی که مستقیم به چاه وصل نیستند به ترتیب 4/92 و 2/42 درصد به دست آمد که بازده الکتروموتورها بالاتر از معیار نبراسکا بود. از عوامل مؤثر بر کاهش بازده مجموع مصرف انرژی را میتوان استفاده نکردن از پمپ یا موتور با ظرفیت مناسب، استهلاک موتور و پمپ، و نصب نادرست تجهیزات ایستگاه پمپاژ دانست
نادر نادری؛ علیرضا محمدی
دوره 8، شماره 4 ، اسفند 1386، ، صفحه 19-32
چکیده
به منظور بررسی تاثیر آبیاری جویچهای یک در میان بر عملکرد سیبزمینی و ارزیابی اقتصادی آن، طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی طی سالهای 1382 و 1383 در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی سمنان (شاهرود) اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: 1- آبیاری معمولی تمام جویچهها، 2- آبیاری جویچهها یک در میان ثابت، 3- آبیاری جویچهها ...
بیشتر
به منظور بررسی تاثیر آبیاری جویچهای یک در میان بر عملکرد سیبزمینی و ارزیابی اقتصادی آن، طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی طی سالهای 1382 و 1383 در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی سمنان (شاهرود) اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: 1- آبیاری معمولی تمام جویچهها، 2- آبیاری جویچهها یک در میان ثابت، 3- آبیاری جویچهها یک در میان متغیر،4- آبیاری جویچهها یک در میان ثابت تا ابتدای مرحلة تشکیل غده، 5- آبیاری جویچهها یک در میان ثابت تا انتهای مرحلة تشکیل غده، 6- آبیاری جویچهها یک در میان متغیر تا ابتدای مرحلة تشکیل غده، و 7- آبیاری جویچهها یک در میان متغیر تا انتهای مرحلة تشکیل غده. در هر نوبت آبیاری، حجم آب مورد نیاز براساس روش پنمن- مانتیس محاسبه و با استفاده از کنتور حجمی و لولههای پلی‌اتیلن در اختیار هر تیمار قرار داده شد. نتایج دو سال آزمایش نشان دادکه در تیمارهای آبیاری جویچهای یک در میان ثابت و متغیر (تیمارهای 2و3)، ارتفاع بوته، تعداد غده در هر بوته، متوسط وزن غدهها و در نهایت عملکرد محصول به شدت کاهش یافته است. بین تیمار آبیاری معمولی تمام جویچهها (تیمار 1) و سایر تیمارها (تیمارهای 4، 5، 6، 7) از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنیدار مشاهده نشد. بنابراین، با مدیریت مناسب آبیاری میتوان در مراحل اولیة رشد و حتی تا انتهای مرحلة تشکیل غده مصرف آب را کاهش داد بیآنکه تاثیری معنیدار در کاهش عملکرد داشته باشد. برای تحلیل اقتصادی از روش بودجهبندی جزیی و شاخص نسبت درآمد ناخالص به هزینة تولید استفاده شد. در تجزیه و تحلیل اقتصادی مشخص شد که تیمار 7 دارای نسبت درآمد ناخالص به هزینه تولید برابر 03/3 است و مصرف آب در آن به جای 7/8634 متر مکعب (تیمار1)، 7250 متر مکعب در هکتار است (16 درصد کاهش یا صرفهجویی حدود 7/1384 متر مکعب در هکتار). بنابراین توصیه میشود آبیاری بر اساس تیمار 7 انجام گیرد تا بدون نقصان معنیدار عملکرد، ضمن صرفهجویی در مصرف آب، هزینههای کارگری مربوط به آبیاری نیز کاهش یابد.
شهین زمردی؛ امیر نورجو؛ عالیه امامی
دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1385، ، صفحه 19-30
چکیده
به منظور بررسی اثرهای کم آبیاری درکیفیت و عمر انبارداری گوجهفرنگی، طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار آبیاری 125، 100، 75، 50 درصد نیازکامل آبیاری و چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کهریز مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی طی سالهای 1380-1379 (به مدت دو سال) اجرا شد. آب مورد نیاز گیاه با استفاده از ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرهای کم آبیاری درکیفیت و عمر انبارداری گوجهفرنگی، طرحی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار آبیاری 125، 100، 75، 50 درصد نیازکامل آبیاری و چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کهریز مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی طی سالهای 1380-1379 (به مدت دو سال) اجرا شد. آب مورد نیاز گیاه با استفاده از تشتک تبخیر کلاس A محاسبه و با روش آبیاری سطحی در اختیار گیاه قرار گرفت. نتایج تجزیة آماری نشان داد که سطوح مختلف آبیاری در سطح یک درصد بر عملکرد کل و عملکرد بازارپسند میوه معنیدار است. افزایش آبیاری مازاد بر نیاز، تأثیری معنیدار در افزایش تولید ندارد ولی اِعمال کم آبیاری موجب کاهش معنیدار عملکرد میشود. بیشترین کارایی مصرف آب در تیمار 50 درصد و کمترین آن در تیمار 125 درصد آبیاری حاصل شد. همچنین اثر سطوح مختلف آبیاری بر مقدار ویتامین ث، اسیدیته و مواد جامد انحلالپذیر در سطح یک درصد معنیدار بود ولی تاثیری معنیدار بر مقدار pH میوه نداشت. مقایسة میانگین‌ها حاکی است که کم آبیاری موجب افزایش مواد جامد انحلالپذیر، اسیدیته، و ویتامین ث میشود. سطوح مختلف آبیاری در قابلیت نگهداری گوجهفرنگی در سطح 5 درصد معنیدار است، به طوری که آبیاری بیشتر موجب کاهش و کم آبیاری موجب افزایش عمرانباری میوه میشود.
مجید روزبه؛ محمد لغوی
دوره 7، شماره 4 ، اسفند 1385، ، صفحه 19-32
چکیده
دقیق‌ترین راه برای ارزیابی کارایی ماشینهای کشاورزی، آزمایش آنها در شرایط خاص منطقه‌ای و اقلیمی است. به همین جهت در یک آزمون، تأثیر پنج روش مختلف تهیة بستر با گاوآهن برگرداندار و بشقابی به همراه ادوات مختلف خاک‌ورزی ثانویه بر تغییر شرایط فیزیکی خاک و عملکرد ذرت دانه‌ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب، با متوسط بارندگی ...
بیشتر
دقیق‌ترین راه برای ارزیابی کارایی ماشینهای کشاورزی، آزمایش آنها در شرایط خاص منطقه‌ای و اقلیمی است. به همین جهت در یک آزمون، تأثیر پنج روش مختلف تهیة بستر با گاوآهن برگرداندار و بشقابی به همراه ادوات مختلف خاک‌ورزی ثانویه بر تغییر شرایط فیزیکی خاک و عملکرد ذرت دانه‌ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب، با متوسط بارندگی سالیانه 220 میلیمتر، به مدت 2 سال مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. در این آزمایش، از طرح بلوکهای کامل تصادفی با 5 تیمار و 4 تکرار استفاده شد. تیمارها عبارت بودند از: الف) گاوآهن برگرداندار+ دو مرتبه دیسک (شاهد)؛ ب) گاوآهن بشقابی+ یکمرتبه دیسک؛ ج) گاوآهن بشقابی+ دو مرتبه دیسک؛ د) گاوآهن بشقابی+ خاکورز دوار و ه) گاوآهن برگرداندار+ خاکورز دوار. در هر یک از تیمارها متوسط قطر وزنی کلوخه‌ها، ظرفیت مزرعهای مؤثر ادوات خاک‌ورزی اولیه و ثانویه، تعداد بوته در واحد سطح، عملکرد و اجزای عملکرد (تعداد دانه در بلال، وزن هزاردانه) اندازهگیری شد. نتایج نشان میدهد که متوسط قطر وزنی کلوخههای حاصل از شخم در اثر کاربرد گاوآهن برگرداندار و بشقابی اختلاف معنیداری با یکدیگر دارند. بررسیها همچنین نشان میدهد که بین متوسط قطر وزنی کلوخههای حاصل از عملیات خاک‌ورزی ثانویه با دستگاه خاکورز دوار در کرتهای شخم خورده با گاوآهن برگرداندار و بشقابی اختلاف معنیداری وجود دارد. همچنین کاربرد دستگاه خاکورز دوار یکمرتبه در عملیات خاک‌ورزی ثانویه موجب تولید حداقل مقدار متوسط قطر وزنی کلوخه نسبت به شرایطی میشود که عملیات دیسکزنی دو مرتبه و با دیسک متقارن انجام شود. میزان عملکرد دانه ذرت در شرایطی که زمین با استفاده از گاوآهن بشقابی و دو مرتبه دیسکزنی تهیه شود نسبت به سایر تیمارها بیشتر است. در این آزمایش مشخص شد که با افزایش تعداد بوته در واحد سطح، تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه کاهش مییابد.
امیر صمدی؛ محمدهادی داودی؛ ابراهیم امیری تکلدانی؛ حسن رحیمی
چکیده
در مطالعات صحرایی، تشخیص مکانیزم گسیختگی طاق‌های آویزان پدیده آمده در سواحل رودخانه‌ها ممکن نیست و از این‌رو، این نوع گسیختگی شایع سواحل رودخانه‌ها به صورت آزمایشگاهی بررسی شد. بدین منظور دو نمونه خاک مستعد تشکیل طاق آویزان از سواحل رودخانههای داخلی تهیه شده و آزمایشهای گوناگون برای تعیین مشخصات فیزیکی، شیمیایی، و مکانیکی ...
بیشتر
در مطالعات صحرایی، تشخیص مکانیزم گسیختگی طاق‌های آویزان پدیده آمده در سواحل رودخانه‌ها ممکن نیست و از این‌رو، این نوع گسیختگی شایع سواحل رودخانه‌ها به صورت آزمایشگاهی بررسی شد. بدین منظور دو نمونه خاک مستعد تشکیل طاق آویزان از سواحل رودخانههای داخلی تهیه شده و آزمایشهای گوناگون برای تعیین مشخصات فیزیکی، شیمیایی، و مکانیکی آنها انجام پذیرفت. از هر یک از نمونه‌ها، سه بلوک خاک با تراکمهای مختلف ایجاد و عملیات زیرشویی ناشی از جریان آب رودخانه تا زمان وقوع گسیختگی در طاق آویزان به صورت دستی انجام گردید و وضعیت پایداری بلوک خاک آویزان در هر گام ارزیابی شد. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که دستکم برای شرایط آزمایشگاهی این تحقیق، مکانیزم گسیختگی طاقیشکل غالب از نوع چرخشی است که این موضوع با الگوی تخریب طاق‌های آویزان در سواحل رودخانه کردان نیز مطابقت دارد. علاوه بر آن، مکانیزم گسیختگی در خاک چسبندة CL پیشرونده و همراه با توسعة ترک کششی است در حالی که در خاک غیرچسبندة ML، مکانیزم گسیختگی به صورت لحظهای است و تغییرشکل چندانی در قسمت فوقانی بلوک خاک مشاهده نمیشود.
اردشیر شفایی؛ محمود امید
دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1384، ، صفحه 21-38
چکیده
اخیراً یک سیستم کنترل و مانیتورینگ کامپیوتری شرایط محیطی گلخانه طراحی کردهایم. در این مقاله ابتدا جزئیات مربوط به نحوة طراحی و پیاده سازی بخش مانیتورینگ سیستم ارائه میشود و پس از آن دربارة نتایج آزمون عملکرد کل سیستم پیشنهادی بحث و بررسی خواهد شد. واسط گرافیکی کاربر سیستم با استفاده از زبان برنامه نویسی ویژوال بیسیک طراحی و ...
بیشتر
اخیراً یک سیستم کنترل و مانیتورینگ کامپیوتری شرایط محیطی گلخانه طراحی کردهایم. در این مقاله ابتدا جزئیات مربوط به نحوة طراحی و پیاده سازی بخش مانیتورینگ سیستم ارائه میشود و پس از آن دربارة نتایج آزمون عملکرد کل سیستم پیشنهادی بحث و بررسی خواهد شد. واسط گرافیکی کاربر سیستم با استفاده از زبان برنامه نویسی ویژوال بیسیک طراحی و پیاده سازی شده است. با استفاده از کنترل موجود در محیط ویژوال بیسیک، امکان دریافت اطلاعات از پورت سریال کامپیوتر و ارسال فرامین کنترلی به آن فراهم شد. از این طریق، نرم افزار با سخت افزار کنترل مرتبط گردید که یک میکروکنترلر مدل AVR است. این واسط گرافیکی برای نظارت بر کل سیستم توسعه داده شده است تا از طریق آن رفتار حرارتی و رطوبتی درون گلخانه در شرایط مختلف جوی در حالتی که به طور خودکار نظارت و کنترل اوضاع را در دست میگیرد، بررسی و تجزیه و تحلیل شود. برای ارزیابی کلی سیستم در تنظیم و تثبیت شرایط محیطی گلخانه آزمایشهایی در آذرماه 1382 انجام گرفت. این آزمایشها در دو سری، حالت بدون کنترل و حالت کنترل شده، و در چند نوبت روی سیستم ادامه یافت. نتایج آزمایشهای سری اول از عملکرد صحیح و کارآیی بالای سیستم حکایت دارد. نتایج آزمایشهای سری دوم مبین آن است که سیستم پیشنهادی با توجه به تنظیمات از پیش تعیین شدة رطوبت و دما، قادر به تنظیم و تثبیت دما و رطوبت گلخانه از طریق ارسال فرامین مناسب به سیستمهای عمل کننده در نرم افزار سیستم هست. عملکرد سیستم برای تثبیت دما در تمام آزمایشها بسیار مطلوب و زمان سپری شده برای ثابت نگه داشتن دما در محدوه تنظیمی نسبتاً کوتاه (در حدود 10 دقیقه) است، ولی عملکرد سیستم مهپاش در افزایش سریع رطوبت محیط نسبتاً کند (در حدود 30 دقیقه) است. در دقایق آخر یکی از آزمایشها حالت دوم که رطوبت نسبی به نقطة تنظیم خود نزدیک شده بود، دمای درون گلخانه یعنی دمای نواحی مجاور پوشش گلخانه و دمای نواحی نزدیک به ارتفاع گیاه بر هم منطبق شدند که این امر نتیجة مثبت تأثیر رطوبت بالای گلخانه بر توزیع یکنواختتر دمای درون گلخانه را اثبات میکند.
داود نیک‌نژاد؛ حسن رحیمی
دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1387، ، صفحه 23-36
چکیده
در تحقیق حاضر تأثیر جریان الکتریکی مستقیم بر جابهجایی املاح، تغییرات هدایت الکتریکی، و اسیدیته خاک در مسیر قائم بررسی شده است. برای این منظور، استوانهای از جنس پلگسی گلاس به ارتفاع 1 متر و شعاع 14/0 متر ساخته شد و تا عمق 9/0 متر نسبت به کف با نمونة خاک دارای رطوبت یکنواخت پر شد و 10/0 متر از قسمت پایین خاک در طول آزمایش در حالت اشباع ...
بیشتر
در تحقیق حاضر تأثیر جریان الکتریکی مستقیم بر جابهجایی املاح، تغییرات هدایت الکتریکی، و اسیدیته خاک در مسیر قائم بررسی شده است. برای این منظور، استوانهای از جنس پلگسی گلاس به ارتفاع 1 متر و شعاع 14/0 متر ساخته شد و تا عمق 9/0 متر نسبت به کف با نمونة خاک دارای رطوبت یکنواخت پر شد و 10/0 متر از قسمت پایین خاک در طول آزمایش در حالت اشباع نگه داشته شد. الکترود مثبت بهشکل میله در قسمت اشباع و الکترود منفی بهشکل شبکة توری در عمق 10/0 متری از سطح خاک قرار گرفت. بین قسمت اشباع و بخش فوقانی خاک میدان الکتریکی جریان مستقیم با ولتاژ 80 ولت و کشش جریان 3/0 آمپر به مدت یک هفته برقرار شد. بعد از اتمام آزمایش مشاهده شد که غلظت یون سدیم از آند به کاتد، همانند شاهد روند صعودی و غلظت یونهای کلسیم و منیزیم بر عکس غلظت یون سدیم، از آند به کاتد روند نزولی دارد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که در اثر اعمال جریان الکتریکی مستقیم بر تودهای از خاک، یون سدیم از آند به سمت کاتد و یونهای کلسیم و منیزیم از سمت کاتد به سمت آند حرکت میکنند و این جابهجایی یونها می‌تواند در اصلاح قلیائیت خاک با اهمیت باشد که در این آزمایش مقدار متوسط آن از 9/0 به 49/0 کاهش یافته است. همچنین هدایت الکتریکی ستون خاک مورد آزمایش از بالا به پایین و در مورد شاهد از پایین به بالا افزایش داشته است به طوری که مقدار متوسط آن در ستون خاک مذکور در نمونة شاهد 1/4 و در نمونة مورد آزمایش 1/1 دسیزیمنس بر متر دیده شد و تغییر اسیدیته با توجه به میزان جریان الکتریکی، نسبت به شاهد قابل توجه نبود.
محمد حسین سعیدی‌راد؛ احمد طباطبائی‌فر؛ فوژان بدیعی
دوره 9، شماره 3 ، آذر 1387، ، صفحه 23-34
چکیده
بهمنظور تعیین مقاومت مکانیکی دانة زیره، در این تحقیق اثر عوامل مختلف شامل رطوبت، اندازة دانه، سرعت و جهت بارگذاری بر نیرو و انرژی لازم برای شکست دانه زیره تحت بارگذاری شبه استاتیکی مطالعه شد. نتایج نشان میدهد که رطوبت و جهت بارگذاری در سطح احتمال 1 درصد تأثیری معنیدار بر نیرو و انرژی لازم برای شکست دانه دارند. تأثیر اندازة ...
بیشتر
بهمنظور تعیین مقاومت مکانیکی دانة زیره، در این تحقیق اثر عوامل مختلف شامل رطوبت، اندازة دانه، سرعت و جهت بارگذاری بر نیرو و انرژی لازم برای شکست دانه زیره تحت بارگذاری شبه استاتیکی مطالعه شد. نتایج نشان میدهد که رطوبت و جهت بارگذاری در سطح احتمال 1 درصد تأثیری معنیدار بر نیرو و انرژی لازم برای شکست دانه دارند. تأثیر اندازة دانه و سرعت بارگذاری بهترتیب بر نیرو و انرژی لازم برای شکست دانه در سطح احتمال 1 درصد معنیدار است. افزایش رطوبت سبب کاهش مقاومت مکانیکی دانه و افزایش قابلیت شکلپذیری آن در مقابل نیروهای وارده میشود ظرفیت جذب انرژی دانههای مرطوب نسبت به دانههای خشک بیشتر است و این موضوع، مقاومت به شکست و از هم گسیختگی دانه را در حین اعمال نیرو افزایش میدهد. بیشترین انرژی جذب شده توسط دانههای زیره تا نقطة شکست (31/15 میلیمگاژول) متعلق به دانههای ریز با رطوبت 15 درصد در بارگذاری افقی و کمترین آن (73/1 میلیمگاژول) متعلق به دانههای درشت با رطوبت 7/5 درصد در بارگذاری عمودی است همچنین بیشترین نیروی لازم برای شکست مربوط به دانههای ریز با رطوبت 7/5 درصد در بارگذاری افقی و کمترین آن متعلق به دانههای درشت با رطوبت 15 درصد در بارگذاری عمودی است.
آرش محجوبی؛ عبدعلی ناصری؛ عبدالرحیم هوشمند؛ سعید برومندنسب
چکیده
واحد کشت و صنعت امامخمینی یکی از واحدهای ده گانۀ نیشکر در استان خوزستان است. شوری خاک اراضی این واحد به خوبی کاهش یافته و در حد تحمل گیاه قرار دارد، اما به دلیل وجود زهکشهای زیرزمینی عمیق و مصرف زیاد آب، زهکشی در این اراضی بیش از نیاز است و سالانه حجم قابل توجهی زهاب تولید و به رودخانۀ دز تخلیه میشود. این پژوهش ...
بیشتر
واحد کشت و صنعت امامخمینی یکی از واحدهای ده گانۀ نیشکر در استان خوزستان است. شوری خاک اراضی این واحد به خوبی کاهش یافته و در حد تحمل گیاه قرار دارد، اما به دلیل وجود زهکشهای زیرزمینی عمیق و مصرف زیاد آب، زهکشی در این اراضی بیش از نیاز است و سالانه حجم قابل توجهی زهاب تولید و به رودخانۀ دز تخلیه میشود. این پژوهش به منظور بررسی امکان استفاده از سیستم زهکشی کنترل شده و آثار آن بر کاهش مصرف آب، شوری خاک، حجم زهاب خروجی، میزان شوری زهاب و عملکرد نیشکر در دو مزرعه از این واحد اجرا شد. مزرعۀ اول تیمار زهکشی آزاد و در مزرعۀ دوم تیمار زهکشی کنترل شده در نظر گرفته شد. سطح ایستابی در مزرعه با تیمار زهکشی کنترل شده در 90 سانتی‌متری سطح خاک نگه داشته شد. نتایج این تحقیق نشان میدهد که میانگین حجم آب مصرفی در تیمار زهکشی کنترل شده، حدود 27 درصد و حجم زهاب خروجی حدود 55 درصد، کمتر از حجم آب مصرفی و حجم زهاب تیمار زهکشی آزاد است. در مدت اجرای طرح، میزان نمک خروجی در حدود 24 تن در هکتار در مزرعه با زهکشی کنترل شده کمتر در رودخانه دز تخلیه شد. عملکرد محصول نیشکر در تیمار زهکشی کنترل شده 7/8 درصد بیشتر به دست آمد. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که استفاده از سیستم زهکشی کنترل شده سبب صرفهجویی در مصرف آب، کاهش حجم زهاب خروجی، کاهش میزان شوری زهاب و مقدار نمک خروجی خواهد شد. علاوه بر این، با کاربرد این روش، کاهش بار آلودگی رودخانه و حفظ محیطزیست نیز امکانپذیر خواهد بود.
سیما صمدی قره ورن؛ داود فرسادی زاده؛ علی حسین زاده دلیر
چکیده
سرریزهای جانبی سازههایی هیدرولیکی هستند که در دیوارۀ جانبیکانالنصب میشوند و جریان مازاد بر دبی طراحی را از کانال خارج میکنند. سرریزهای کنگرهای در پلان دارای شکستگیاند و در نتیجه طول موثر و در برخی موارد ضریب دبی بیشتری نسبت به سرریزهای ساده دارند. در تحقیق حاضر، تأثیر استفاده از شمعها با آرایشهای ...
بیشتر
سرریزهای جانبی سازههایی هیدرولیکی هستند که در دیوارۀ جانبیکانالنصب میشوند و جریان مازاد بر دبی طراحی را از کانال خارج میکنند. سرریزهای کنگرهای در پلان دارای شکستگیاند و در نتیجه طول موثر و در برخی موارد ضریب دبی بیشتری نسبت به سرریزهای ساده دارند. در تحقیق حاضر، تأثیر استفاده از شمعها با آرایشهای مختلف بر ضریب دبی سرریز جانبی کنگره ای نیمدایرهای تکسیکل بررسی شده است. آزمایشها در کانال مستطیلی و شرایط زیر بحرانی و محدودۀعدد فرود 37/0-1/0 اجرا شدهاند. سه قطر مختلف برای سرریزهای جانبی کنگرهای نیمدایرهای با ارتفاع ثابت در نظر گرفته شد. شمعهای مورد استفاده استوانهای و همارتفاع با سرریز جانبی هستند. تعداد شمعها از 1 تا 3 و در کل 14 آرایش برای آنها در نظر گرفته شد. ابتدا تأثیر پارامترهای بیبعد استخراج شده از روش باکینگهام بر ضریب دبی سرریز جانبی بررسیو پس از آن رابطهای برای محاسبۀ ضریب دبی سرریز جانبی کنگرهای نیمدایرهای همراه با شمعها با دقت قابل قبولاستخراج شد. نتایج بررسیها نشان میدهد که ضریب دبی سرریز جانبی کنگرهای نیمدایرهای در حالتیکه شمع وجود دارد بیشتر از حالت بدون شمع است. در واقع وجود شمع باعث بهبود عملکرد هیدرولیکی سرریزهای جانبی نیمدایرهای میشود بهطوریکه در محدوده عدد فرود مورد مطالعه، ضریب دبی سرریزها تا 15 درصد افزایش و تغییرات انرژی مخصوص در طول سرریزها تا 34 درصد کاهش مییابد. بیشترین افزایش در ضریب دبی و بیشترین کاهش در تغییرات انرژی مخصوص مربوط به آرایشی است که سه شمع در لبۀ پاییندست سرریز قرارگیرند.
محمد همتی؛ وفا مصطفی
چکیده
روابط مقاومت جریان از مولفه های کلاسیک آنالیز هیدرولیکی رودخانه است که برای روندیابی سیل، پیش بینی عمق و سرعت سیلاب های طرح، برآورد ظرفیت سیلاب آبراهه و پیشبینی غیرمستقیم دبی های سیلاب از طریق روش شیب - مساحت، مورد نیاز خواهد بود. در این تحقیق به بررسی آزمایشگاهی اثر شکل ذرات و شیب بستر آبراهه بر ضریب زبری مانینگ پرداخته ...
بیشتر
روابط مقاومت جریان از مولفه های کلاسیک آنالیز هیدرولیکی رودخانه است که برای روندیابی سیل، پیش بینی عمق و سرعت سیلاب های طرح، برآورد ظرفیت سیلاب آبراهه و پیشبینی غیرمستقیم دبی های سیلاب از طریق روش شیب - مساحت، مورد نیاز خواهد بود. در این تحقیق به بررسی آزمایشگاهی اثر شکل ذرات و شیب بستر آبراهه بر ضریب زبری مانینگ پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف، از دو نوع سنگریزۀ طبیعی نسبتاً گردگوشه و شکستۀ تیزگوشه با اندازه های متوسط 3/8، 4/66 و 6/53 سانتیمتر و چهار شیب 0/4، 0/6، 0/8 و 1 درصد در شرایط مختلف هیدرولیکی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با افزایش اندازۀ سنگریزه و شیب بستر آبراهه و کاهش استغراق نسبی مقدار ضریب زبری مانینگ افزایش می یابد. نتایج بررسی ها همچنین نشان می دهد که به طور متوسط مقدار ضریب زبری مانینگ سنگریزه های تیزگوشه در شیب های 0/4، 0/6، 0/8 و 1 درصد به ترتیب در حدود 2/7، 3/7، 3/8 و 5/9 درصد بیشتر از مقدار آن در سنگریزه های طبیعی نسبتاً گردگوشه است. اختلاف بین مقادیر ضریب زبری مانینگ در ذرات تیزگوشه و طبیعی نسبتاً گردگوشه با کاهش استغراق نسبی و افزایش شیب بستر افزایش می یابد. به سخن دیگر، اثر شکل ذرات بر ضریب زبری مانینگ در شیب های تند و استغراق نسبی کم (زبری در مقیاس بزرگ) قابل توجه است.
سعید حبیبی؛ بابک لشکرآرا
چکیده
در این تحقیق به بررسی میزان تأثیر تجمع اجسام شناور موجود در جریان‌های آواره‌ای در دهانۀ سرریز بر مشخصات هیدرولیکی سرریز تاج دندانه‌ای پرداخته شده است. برای این منظور تلاش شد تا با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی و دسته‌بندی‌های مناسب با استفاده از چوب‌هایی با ضرایب قدکشیدگی مختلف، میزان انسدادهای متفاوتی در دهانۀ ورودی سرریز تاج ...
بیشتر
در این تحقیق به بررسی میزان تأثیر تجمع اجسام شناور موجود در جریان‌های آواره‌ای در دهانۀ سرریز بر مشخصات هیدرولیکی سرریز تاج دندانه‌ای پرداخته شده است. برای این منظور تلاش شد تا با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی و دسته‌بندی‌های مناسب با استفاده از چوب‌هایی با ضرایب قدکشیدگی مختلف، میزان انسدادهای متفاوتی در دهانۀ ورودی سرریز تاج دندانه‌ای ایجاد شود. برای بررسی اثر شکل دهانۀ ورودی سرریزهای تاج‌دندانه‌ای بر شرایط هیدرولیکی جریان ناشی از انسداد ایجاد شده، سناریوهای مختلفی با تغییر در میزان شیب کلیدهای ورودی به خروجی z و تعداد سیکل n سرریزهای تاج دندانه‌ای تدوین شد. نتایج بررسیها نشان میدهد که صرفنظر از شکل دهانۀ ورودی به آبگیر قائم، افزایش ضریب قدکشیدگی منجر به کاهش میزان انسداد در دهانۀ سرریز میشود و به تَبَع آن ضریب تخلیۀ جریان افزایش و بار آبی بالادست سرریز کاهش مییابد. به بیان دیگر، با تغییر ضریب قدکشیدگی از 15 به 20 و از 15 به 25 بهطور متوسط به ترتیب 02/8 و 44/14 درصد ضریب تخلیۀ جریان افزایش خواهد یافت. نتایج بررسی ها همچنین نشان میدهد که شیب کلید ورودی به خروجی z و تعداد سیکل n سرریز تاج دندانه‌ای بر میزان انسداد ایجاد شده در دهانۀ سرریز و بهتبع آن بر مشخصات هیدرولیکی جریان تأثیر میگذارد به گونه‌ای که بیشترین میزان انسداد و افت ضریب تخلیه متعلق به z معادل 5/1 بهترتیب در سرریزهایی با تعداد سیکل 8، 6، 4 و 2 مشاهده شده است.
قربان مهتابی؛ یاسر مهری
چکیده
یکی از دلایل اصلی تخریب شیب‌های ساحلی و کنارۀ رودخانه‌ها، وقوع پدیدۀ جوشش در سطوح شیب‌دار، پس از بالا آمدن سطح آب زیرزمینی و در زمان نزول سطح آب کانال است. در این پژوهش، تاثیر تغییرات سطح آب زیرزمینی و آب کانال بر وقوع جوشش در شیب‌های ساحلی و نیز اثر دیوار آب‌بند بر این پدیده در شرایط مذکور مطالعه بررسی شده است. آزمایشها در تانک ...
بیشتر
یکی از دلایل اصلی تخریب شیب‌های ساحلی و کنارۀ رودخانه‌ها، وقوع پدیدۀ جوشش در سطوح شیب‌دار، پس از بالا آمدن سطح آب زیرزمینی و در زمان نزول سطح آب کانال است. در این پژوهش، تاثیر تغییرات سطح آب زیرزمینی و آب کانال بر وقوع جوشش در شیب‌های ساحلی و نیز اثر دیوار آب‌بند بر این پدیده در شرایط مذکور مطالعه بررسی شده است. آزمایشها در تانک نشت با مدل فیزیکی یک مقطع ذوزنقه‌ای با شیب دیواره 1/5 و قطر متوسط ذرات 0/58 میلیمتر اجرا شد. دیوار آب‌بند در عمق‌های نسبی (Z/d) برابر 0/5، 0/67، 0/83 و 1 نصب گردید (Z عمق دیوار آب بندو dعمق کانال). در شرایط صعود تراز سطح ایستابی و در آزمایش شاهد در همۀ عمق‌های نسبی آب کانال به غیر از عمق نسبی (y/d) برابر 0/7، پدیدۀ جوشش مشاهده شده است. در آزمایش دیوار آب‌بند با عمق نسبی (Z/d) برابر 1، در حالت وقوع نیافتن پدیدۀ جوشش، گرادیان جریان خروجی نسبت به نمونۀ شاهد تقریباَ 41 درصد کاهش نشان میدهد و جوشش صرفاَ در عمق نسبی آب (y/d) برابر 0/167 مشاهده میشود. در شرایط نزول سطح آب کانال نتیجۀ بررسیها نشان میدهد که در آزمایش شاهد در تمام ترازهای سطح ایستابی جوشش اتفاق افتاده است. در آزمایشهای دیوار آب‌بند، در نمونه‌های با تراز سطح ایستابی بالا، با وجود نصب دیوار آب بند، افزایش گرادیان جریان خروجی ناشی از افزایش بار هیدورلیکی سبب وقوع جوشش در تمام نمونه‌ها شده است. در عمق نسبی آب زیرزمینی (h/d) برابر 0/933، در تمامی عمق‌های دیوار آب‌بند، جوشش اتفاق افتاده است.
حسین شریعتی؛ سعیدرضا خداشناس؛ کاظم اسماعیلی
چکیده
بهکارگیری محیط متخلخل بهجای صفحات مشبک در آبگیری از کف رودخانههای کوهستانی، از روشهای نوین آبگیری از رودخانه محسوب میشود. در پژوهش حاضر با ساخت مدل آزمایشگاهی و اجرای آزمایشهای متعدد، تاثیر عواملی مانند: اندازه و یکنواختی سنگدانههای داخل آبگیر، طول و ارتفاع مختلف آبگیر و دبیهای ورودی متفاوت بر میزان دبی انحرافی آبگیرکفی ...
بیشتر
بهکارگیری محیط متخلخل بهجای صفحات مشبک در آبگیری از کف رودخانههای کوهستانی، از روشهای نوین آبگیری از رودخانه محسوب میشود. در پژوهش حاضر با ساخت مدل آزمایشگاهی و اجرای آزمایشهای متعدد، تاثیر عواملی مانند: اندازه و یکنواختی سنگدانههای داخل آبگیر، طول و ارتفاع مختلف آبگیر و دبیهای ورودی متفاوت بر میزان دبی انحرافی آبگیرکفی با محیط متخلخل، بررسی شد. نتایج بهدست آمده از آزمایشها نشان میدهد که هر چه اندازۀ سنگدانههای محیط متخلخل آبگیر بزرگتر و دانهبندی یکنواختتر باشد میزان دبی انحرافی از آبگیر بیشتر خواهد بود. افزایش ضریب یکنواختی سنگدانههای داخل آبگیر موجب کاهش 4 تا 6 درصد از نسبت دبی انحرافی به دبی ورودی میشود. با افزایش طول و ارتفاع(ضخامت) آبگیر، میزان دبی انحرافی از آبگیر روند افزایشی دارد. برای مثال، افزایش طول آبگیر از 15 به 45 سانتیمتر برای مدل آبگیری با ارتفاع10 سانتیمتر و سنگدانههای با متوسط 15/30میلیمتر باعث افزایش 25 درصد در نسبت دبی انحرافی به دبی ورودی برای دبی ورودی 14/82لیتر بر ثانیه شد. حداقل و حداکثر نسبت دبی انحرافی به دبی ورودی در آزمایشهای این تحقیق بهترتیب 13 و 90 درصد است. مقایسۀ نتایج این بدست آمده از این تحقیق با نتایج بدست آمده از تحقیقات پیشین حاکی از کاهش میزان دبی انحرافی در شرایط جدید است. با تجزیه و تحلیل دادههای بهدست آمده و استفاده از آنالیز ابعادی و رگرسیون چند متغیره بین نتایج آزمایشها، معادلهای جدید برای تخمین ضریب آبگذری برای این نوع آبگیر پیشنهاد شده است. بهکارگیری محیط متخلخل بهجای صفحات مشبک در آبگیری از کف رودخانههای کوهستانی، از روشهای نوین آبگیری از رودخانه محسوب میشود. در پژوهش حاضر با ساخت مدل آزمایشگاهی و اجرای آزمایشهای متعدد، تأثیر عواملی مانند: اندازه و یکنواختی سنگدانههای داخل آبگیر، طول و ارتفاع مختلف آبگیر و دبیهای ورودی متفاوت بر میزان دبی انحرافی آبگیر کفی با محیط متخلخل، بررسی شد. نتایج بهدست آمده از آزمایشها نشان میدهد که هر چه اندازۀ سنگدانههای محیط متخلخل آبگیر بزرگتر و دانهبندی یکنواختتر باشد میزان دبی انحرافی از آبگیر بیشتر خواهد بود. افزایش ضریب یکنواختی سنگدانههای داخل آبگیر موجب کاهش 4 تا 6 درصد از نسبت دبی انحرافی به دبی ورودی میشود. با افزایش طول و ارتفاع (ضخامت) آبگیر، میزان دبی انحرافی از آبگیر روند افزایشی دارد. برای مثال، افزایش طول آبگیر از 15 به 45 سانتیمتر برای مدل آبگیری با ارتفاع10 سانتیمتر و سنگدانههای با متوسط قطر 30/15 میلیمتر باعث افزایش 25 درصد در نسبت دبی انحرافی به دبی ورودی برای دبی ورودی 82/14 لیتر بر ثانیه شد. حداقل و حداکثر نسبت دبی انحرافی به دبی ورودی در آزمایشهای این تحقیق بهترتیب 13 و 90 درصد است. مقایسۀ نتایج این بهدست آمده از این تحقیق با نتایج بهدست آمده از تحقیقات پیشین حاکی از کاهش میزان دبی انحرافی در شرایط جدید است. با تجزیه و تحلیل دادههای بهدست آمده و استفاده از آنالیز ابعادی و رگرسیون چند متغیره بین نتایج آزمایشها، معادلهای جدید برای تخمین ضریب آبگذری برای این نوع آبگیر پیشنهاد شده است.
ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ مهدی اکبری
چکیده
حدود دو سوم آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی جهان در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد. در ایران نیز مانند سایر کشورها، بخش قابل‌توجهی از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی در این بخش استفاده میشود. مبنای اساسی برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی تحلیل مؤلفه‌های بیلان آب در سطح کشور است. متغیر بودن میزان بارش سالانه منشأ مؤلفه‌های ...
بیشتر
حدود دو سوم آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی جهان در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد. در ایران نیز مانند سایر کشورها، بخش قابل‌توجهی از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی در این بخش استفاده میشود. مبنای اساسی برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی تحلیل مؤلفه‌های بیلان آب در سطح کشور است. متغیر بودن میزان بارش سالانه منشأ مؤلفه‌های بیلان آب در چرخة هیدرولوژی و بهتبع آن، متغیر بودن حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی، مهم‌‌ترین دلیلی است که برآورد مجدد مصرف آب در بخش کشاورزی را ضروری میسازد. بنابراین، در این پژوهش حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی با رویکرد تفکیک مؤلفه‌های بیلان آب در چرخة هیدرولوژی بر مبنای دادههای بلندمدت پنجاه‌ساله و کوتاه‌مدت هفت‌ساله بارش در سطح کشور برآورد و تحلیل شده است. میانگین بارش پنجاه‌ساله و هفت‌ساله بهترتیب برابر 53±249 و 33±206 میلیمتر و میانگین حجم آب مصرفی تعدیل نشده در بخش کشاورزی (بدون احتساب تلفات) برای دو دورة یاد شده بهترتیب برابر 18±67 و 6±83 میلیارد مترمکعب بهدست آمده است. میانگین آب مصرفی تعدیل شده (با احتساب تلفات) در این بخش در دورة هفت‌ساله برابر 6±75 میلیارد مترمکعب معادل حدود 71 درصد آب تجدیدپذیر است. تحلیل‌ها نشان میدهدکه بر مبنای برازش دادههای بلندمدت، حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی در مقایسه با حجم آب تجدیدپذیر برابر 50 درصد است. به‌روز کردن برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی در کشور و تحلیل تغییرات زمانی آن، برجستگی اساسی این پژوهش است. با این‌‌همه، استفاده از روش بیلان آب برای برآورد مصرف آب در بخش کشاورزی محدودیت‌ها و ساده‌سازی‌های متعددی دارد و برای اطمینان بخشی به نتایج برآوردها، لازم است آزمایشهای میدانی مناسبی صورت گیرد.
رامین منصوری؛ حسن ترابی پوده؛ حجت الله یونسی؛ امیرحمزه حقی ابی
چکیده
پراکنش منابع آب و بارندگی‌ها در سطح کشور متناسب نیستند، از این رو انتقال بین‌حوضه‌ای آب در قالب طرح‌های آبی برای جمعآوری، انتقال و ایجاد کیفیت مناسب برای توسعۀ موزون فعالیت‌های انسانی لازم است. این نوع طرح‌ها با توجه به مخزن بالادست و تونل انتقال آب به پاییندست شرایطی ترکیبی از مسائل هیدرولوژیکی (تراز آب مخزن) و هیدرولیکی (هیدرولیک ...
بیشتر
پراکنش منابع آب و بارندگی‌ها در سطح کشور متناسب نیستند، از این رو انتقال بین‌حوضه‌ای آب در قالب طرح‌های آبی برای جمعآوری، انتقال و ایجاد کیفیت مناسب برای توسعۀ موزون فعالیت‌های انسانی لازم است. این نوع طرح‌ها با توجه به مخزن بالادست و تونل انتقال آب به پاییندست شرایطی ترکیبی از مسائل هیدرولوژیکی (تراز آب مخزن) و هیدرولیکی (هیدرولیک لوله یا تونل انتقال) را در خود جای داده است. به همین دلیل، تحلیل و بررسی این مسایل برای بهدست آوردن شرایط مورد نظر باید همزمان صورت گیرد. در این تحقیق، چهار سد (یلان، پشندگان، گوکان و زاینده‌رود) و سه تونل برای انتقال آب از سد یلان به سد زاینده رود در نظر گرفته شده است. برای مدل‌سازی و بهینه‌سازی این مطالعه، همزمان دو الگوریتم با یکدیگر و با نرم‌افزار EPANET به-صورت دینامیکی ارتباط دارند و مدل منابع آب، هیدرولیک و الگوریتم تکامل تفاضلی را حل میکند. از آنجا که انتقال آب در تونل‌ها بهصورت تحت فشار است و کل مطالعه برای راندمان انتقال آب 95 درصد تعریف شده است، با افزایش ارتفاع هریک از سدها لازم است قطر تونل انتقال کاهش یابد تا بتواند راندمان مذکور را داشته باشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که الگوریتم تکامل تفاضلی در حالتی که ضریب مقیاس و ضریب احتمال ترکیب (F و Cr) برابر 5/0 و 5/0 و جمعیت اولیه 1000 عضوی و نسل 1500تایی است بهترین جواب را از نظر هزینه ارائه میدهد. هزینۀ بهینۀ ارائه شده با الگوریتم تکامل تفاضلی برای راندمان انتقال 95 درصد برابر 5/14014 میلیارد ریال است.
حسین خلیلی شایان؛ جواد فرهودی؛ علیرضا وطن خواه
چکیده
بخش عمدۀ تحقیقات پیشین مرتبط با دریچه های قطاعی، بر ارائه روشهایی برای تخمین دبی عبوری از این سازهها متمرکز است و تعیین بازشدگی دریچه ها بهعنوان سازه های تنظیم بهمنظور عبور دبی خاص، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مطالعۀ حاضر،معادلاتی نظری برای تعیین صریح دبی عبوری از دریچههای قطاعی (مسئله نوع اول) و نیز بازشدگی ...
بیشتر
بخش عمدۀ تحقیقات پیشین مرتبط با دریچه های قطاعی، بر ارائه روشهایی برای تخمین دبی عبوری از این سازهها متمرکز است و تعیین بازشدگی دریچه ها بهعنوان سازه های تنظیم بهمنظور عبور دبی خاص، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مطالعۀ حاضر،معادلاتی نظری برای تعیین صریح دبی عبوری از دریچههای قطاعی (مسئله نوع اول) و نیز بازشدگی دریچه (مسئله نوع دوم) با مشخص بودن سایر پارامترها در هر مسئله و به تفکیک شرایط جریان آزاد و مستغرق بر پایۀ ترکیب معادلات انرژی و مومنتم ارائه میکند. در هر مسئله، معیارهایی برای تشخیص شرایط جریان معرفی شده است. به منظور واسنجی و صحتسنجی معادلات نظری پیشنهادی، از 2657 سری داده آزمایشگاهی روی سه نوع مختلف دریچۀ قطاعی استفاده شد. نتایج تحقیقات نشان میدهد که میانگین قدر مطلق خطای نسبی در تعیین دبی و بازشدگی دریچههای قطاعی از روش پیشنهادی به ترتیب 94/1 و 67/2 درصد است. همچنین، رویکرد پیشنهادی در تشخیص شرایط جریان، به طور متوسط در 6/99 و 8/98 درصد از موارد بهترتیب در تعیین دبی و بازشدگی، صحیح عمل شده است. نتایج بررسیها همچنین نشان میدهد که با افزایش زاویۀ انحراف دریچۀ قطاعی و نیز افزایش نسبت محور به شعاع دریچه تمایل به استغراق، افزایش مییابد. همچنین دریچه لاستیکی سخت نیز نسبت به دو نوع دیگر در محدوده بیشتری بهصورت آزاد عمل می کند.
ابوالفضل برقی خضرلو؛ علیرضا وطن خواه
چکیده
دریچههای کشویی در تاج سرریزهای اوجی با ارتفاع زیاد (سدهای تنظیمی) یا با ارتفاع کم (بهعنوان آستانه) بهمنظور کنترل بهتر جریان طراحی و استفاده میشوند. در حالت دوم، متناسب با ترکیبهای مختلف هندسۀ سرریز، بازشدگی دریچه، عمق بالادست و عمق پاییندست، چهار شرط مختلف جریان قابل تشخیص است: الف) جریان کنترل نشدۀ آزاد، ب) جریان کنترل ...
بیشتر
دریچههای کشویی در تاج سرریزهای اوجی با ارتفاع زیاد (سدهای تنظیمی) یا با ارتفاع کم (بهعنوان آستانه) بهمنظور کنترل بهتر جریان طراحی و استفاده میشوند. در حالت دوم، متناسب با ترکیبهای مختلف هندسۀ سرریز، بازشدگی دریچه، عمق بالادست و عمق پاییندست، چهار شرط مختلف جریان قابل تشخیص است: الف) جریان کنترل نشدۀ آزاد، ب) جریان کنترل نشدۀ مستغرق، ج) جریان کنترل شدۀ آزاد و د) جریان کنترل شدۀ مستغرق. تعیین حد تبدیل هر یک از این شرایط جریان به یکدیگر در کاربرد معادلات دبی در هر وضعیت سودمند خواهد بود. در این تحقیق، با استفاده از برداشتهای آزمایشگاهی روی دو سرریز اوجی با ارتفاع مختلف و نیز از دادههای آزمایشگاهی مدل سرریز دریچهدار پروژه کنترل آب فلوریدای جنوبی و مرکزی، روابطی برای تعیین حدود تبدیل و تعیین آبگذری در شرایط چهارگانه ارائه شده است. در شرایط جریان کنترل نشدۀ آزاد، میانگین قدرمطلق خطای نسبی در تعیین دبی از روابط پیشنهادی 95/1 درصد، در شرایط جریان کنترل شدۀ آزاد و مستغرق بهترتیب معادل 2 و 5 درصد است. نتایج بررسیها نشان میدهد حد تبدیل جریان کنترل نشده به کنترل شده هنگامی است که عمق بالادست از حدود 46/1 برابر بازشدگی دریچه افزایش یابد. با افزایش ارتفاع پاییندست و کاهش ارتفاع بالادست سرریز نیز آستانۀ استغراق نسبی سرریز و میزان آبگذری افزایش مییابد.
