مقاله پژوهشی
سامانه های نوین آبیاری
محمدعلی شاهرخ نیا؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ امیر اسلامی؛ نادر سلامتی؛ اسماعیل مقبلی دامنه؛ اسحق زارع مهرانی
چکیده
لیموترش یکی از محصولات مهم تولیدی در جنوب کشور می‌باشد. اطلاع از وضعیت آبیاری باغات لیموترش میتواند به افزایش بهره‌وری این باغات کمک کند. در این تحقیق میدانی، حجم آب آبیاری و عملکرد لیموترش در 148 باغ در استان‌های فارس، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و کرمان (منطقه جنوب کرمان) اندازه‌گیری گردید. از تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت احتمالی ...
بیشتر
لیموترش یکی از محصولات مهم تولیدی در جنوب کشور می‌باشد. اطلاع از وضعیت آبیاری باغات لیموترش میتواند به افزایش بهره‌وری این باغات کمک کند. در این تحقیق میدانی، حجم آب آبیاری و عملکرد لیموترش در 148 باغ در استان‌های فارس، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و کرمان (منطقه جنوب کرمان) اندازه‌گیری گردید. از تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت احتمالی عملکرد، حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب در تولید لیموترش استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت عملکرد، حجم آب آبیاری، و شاخص‌های مربوط به بهره‌وری آب در استان‌های یاد شده معنی‌دار بود. میانگین وزنی عملکرد لیموترش در کشور 7/21 تن در هکتار به‌دست آمد. میانگین وزنی حجم آب آبیاری و حجم آب کاربردی به‌ترتیب 11938و 12993 مترمکعب در هکتار بود. میانگین وزنی بهره‌وری آب آبیاری 94/1 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شد. میانگین وزنی بهره‌وری آب کل (آبیاری+ بارش موثر دراز مدت) 59/1 کیلوگرم بر مترمکعب و بهره‌وری آب کل (آبیاری+ بارش موثر سال جاری) 75/1 کیلوگرم بر مترمکعب بود. تناسب حجم آب آبیاری باغ‌های لیموترش با نیاز آبی ناخالص در استان های منتخب تقریبا مشابه هم بود. به طور کلی عمق آب آبیاری لیموترش از نیاز آبی ناخالص یکساله و بلندمدت در کشور بترتیب 17 و 1 درصد کمتر بود. در باغات تحت سامانه آبیاری قطره‌ای نسبت به آبیاری سطحی، به میزان 43 درصد عملکرد و 89 درصد بهره‌وری آب آبیاری افزایش و 20 درصد حجم آب آبیاری کاهش داشت.
مقاله پژوهشی
سامانه های نوین آبیاری
مهدی محمدخانی؛ عباس ستوده نیا؛ پیمان دانش کار اراسته؛ هادی رمضانی
چکیده
اگر چه افزایش بازده آبیاری منجر به صرفه جوئی در آب مصرفی و افزایش محصول می‌گردد اما اجرا و بهره برداری از سامانه‌های آبیاری تحت فشار مستلزم تامین انرژی، و ادوات و لوازم مرتبط بوده و در نهایت منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد شد. در این رابطه یکی از فاکتور‌های تخریب محیط زیست پدیده گرمایش جهانی ناشی از انتشار دی‌اکسید کربن ...
بیشتر
اگر چه افزایش بازده آبیاری منجر به صرفه جوئی در آب مصرفی و افزایش محصول می‌گردد اما اجرا و بهره برداری از سامانه‌های آبیاری تحت فشار مستلزم تامین انرژی، و ادوات و لوازم مرتبط بوده و در نهایت منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد شد. در این رابطه یکی از فاکتور‌های تخریب محیط زیست پدیده گرمایش جهانی ناشی از انتشار دی‌اکسید کربن می‌باشد. در تحقیق حاضر سامانه‌های آبیاری قطره‌ای اجرا شده در سطح استان قزوین در سال 1388- 1399 به صورت تصادفی انتخاب گردید و از منظر جریان انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به ضرایب معادل انرژی و ضریب انتشار دی‌اکسید کربن، مجموع انرژی ورودی و انتشار دی‌اکسید کربن برای سامانه آبیاری قطره‌ای محاسبه گردید. مجموع انرزی مصرفی و انتشار گاز گلخانه‌ای دی‌اکسید کربن معادل، سالیانه در سامانه‌های مورد ارزیابی به طور متوسط به ترتیب به میزان 68/36202 مگاژول و 07/1974 کیلوگرم در هرهکتار بوده است. بیشترین سهم انرژی مصرفی وانتشار دی‌اکسید کربن به ترتیب با 27/85 درصد و 15/86 درصد مربوط به مرحله بهره برداری ایستگاه پمپاژ بوده است. تولید لوازم مصرفی سامانه و حمل آن 83/12درصد از انرژی مصرفی و93/10درصد از انتشار دی‌اکسید کربن را به خود اختصاص داده است. نتایج محاسبات جریان انرژی وانتشار دی‌اکسید کربن نشان داد به طور متوسط مصرف انرزی و انتشار به مقدار 035/543 گیگا‌ژول و 611 /29 تن معادل گاز دی‌اکسید کربن گلخانه‌ای در واحد هکتار در مدت زمان عمر اقتصادی ومفید یک سامانه آبیاری قطره‌ای می‌باشد.
مقاله پژوهشی
مدیریت شبکه های آبیاری
علیرضا افضلیان؛ سید محسن سجادی؛ محمود شفاعی بجستان؛ جواد احدیان
چکیده
سرریزهای جانبی کاربرد وسیعی در شبکه‌های ابیاری و زهکشی، سدها و شبکه‌های آب و فاضلاب دارند. اهداف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیرارتفاع سرریز کلیدپیانویی جانبی ذوزنقه‌ای بر ضریب دبی آن و بررسی پروفیل‌های سطح آب در انتهای بالادست، پایین‌دست و در محدوده‌ی جانمایی سرریز است. بدین منظور 4 سرریز کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای با ارتفاع 10، 15، 20 ...
بیشتر
سرریزهای جانبی کاربرد وسیعی در شبکه‌های ابیاری و زهکشی، سدها و شبکه‌های آب و فاضلاب دارند. اهداف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیرارتفاع سرریز کلیدپیانویی جانبی ذوزنقه‌ای بر ضریب دبی آن و بررسی پروفیل‌های سطح آب در انتهای بالادست، پایین‌دست و در محدوده‌ی جانمایی سرریز است. بدین منظور 4 سرریز کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای با ارتفاع 10، 15، 20 و 25 سانتیمتر، یک سرریز ذوزنقه‌ای با ارتفاع 20 سانتیمتر و یک سرریز لبه تیز مستطیلی(مدل شاهد)، تحت اعداد فرود زیر‌بحرانی در محدوده‌ی 0.10 تا 0.74 آزمایش شدند. نتایج نشان میدهد استفاده از فرضیه دیمارچی برای برآورد ضریب دبی سرریزهای کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای باید با احتیاط انجام شود. همچنین ظرفیت تخلیهی سرریزهای کلیدپیانویی با افزایش ارتفاع به دلیل یکنواخت‌تر شدن سطح آب، کاهش تداخل تیغه‌های و کاهش ورتکس در دهانه‌های کلیدهای ورودی، افزایش می‌یابد. در مدل کلیدپیانویی با ارتفاع 25، 20، 15 و ذوزنقه‌ای ساده ظرفیت تخلیهی جریان به ترتیب 2.60، 1.92، 1.59 و 1.38 برابر بیشتر از مدل شاهد است. همچنین سطح آب در مقطع طولی Z*=1 (روی تاج سرریز) و در انتهای بالادست سرریز به دلیل افزایش شتاب طولی جریان و متاثّر شدن از مکش جریان توسط سرریز در این محدوده در تمام مدلهای آزمایشگاهی کاهش می‌یابد.
مقاله پژوهشی
مدیریت شبکه های آبیاری
علی رضا حسن اقلی؛ زهره حیدری زاد؛ محمود مشعل؛ مریم وراوی پور
چکیده
کاربرد انواع کودهای شیمیایی و آلی برای افزودن بر میزان تولید، امری متداول در کشاورزی است که میتواند منجر به ورود آلاینده هایی نظیر نیترات به محیط زیست شود. در این تحقیق، به بررسی فرآیند انتقال نیترات به اعماق مختلف خاک با کاربرد انواعی از کودهای رایج و مقایسه آن با کود اوره کندرها پرداخته شد. تعداد 15 عدد ستون آب و خاک به ارتفاع 150 و ...
بیشتر
کاربرد انواع کودهای شیمیایی و آلی برای افزودن بر میزان تولید، امری متداول در کشاورزی است که میتواند منجر به ورود آلاینده هایی نظیر نیترات به محیط زیست شود. در این تحقیق، به بررسی فرآیند انتقال نیترات به اعماق مختلف خاک با کاربرد انواعی از کودهای رایج و مقایسه آن با کود اوره کندرها پرداخته شد. تعداد 15 عدد ستون آب و خاک به ارتفاع 150 و قطر 10 سانتیمتر مورد استفاده قرار گرفت. از خاک با بافت لوم ماسه ای استفاده شد. پژوهش با بکارگیری طرح آماری فاکتوریل در قالب کاملاً تصادفی، با عوامل مورد بررسی شامل: نوع کود (بدون کاربرد کود یا شاهد، اوره پوشش دار، اوره، نیترات آمونیوم و کود مرغی)؛ عمق نمونه برداری از زهاب (30، 60، 90 و 120 سانتیمتر)؛ نوبت آبیاری (5 مرتبه) و زمان نمونه برداری در هر آبیاری (5 نوبت، بر اساس حجم مشخصی از تخلیه آب خاک در یک پوروالیوم)، در سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس حکایت از آن داشت که اثرات نوع کود کاربردی، نوبت آبیاری و زمان نمونه برداری بر میزان نیترات نمونه های زهاب در سطح یک درصد معنی دار بود. میزان انتقال نیترات به عمق در کاربرد کود نیترات آمونیوم (با کمیت 51.67 میلیگرم بر لیتر) بیشترین، و در تیمار شاهد (با 38.39 میلیگرم بر لیتر) کمترین بود و کود اوره با 48.16، کود مرغی با 40.7 و اوره پوشش دار با 39.88 میلیگرم بر لیتر، در بین آن دو قرار گرفت و تفاوت آنها در سطح یک درصد معنی دار شد.
مقاله پژوهشی
مهندسی رودخانه
مرضیه بادزن چین؛ محمد بهرامی یاراحمدی؛ محمود شفاعی بجستان
چکیده
رابطه مانینگ مهمترین معادله تعیین مقاومت جریان در جریان های ماندگار می باشد. میزان مقاومت جریان در مجاری باز، تحت تاثیر نوع فرم بستر و خصوصیات هندسی آن تغییر می کند. در گذشته تحقیقات گوناگونی بر روی فرم بستر انجام شده است اما تاکنون در رابطه با اثر ارتفاع فرم بستر دیون بر ضریب زبری مانینگ انجام نشده است. در تحقیق حاضر به بررسی اثر فرم ...
بیشتر
رابطه مانینگ مهمترین معادله تعیین مقاومت جریان در جریان های ماندگار می باشد. میزان مقاومت جریان در مجاری باز، تحت تاثیر نوع فرم بستر و خصوصیات هندسی آن تغییر می کند. در گذشته تحقیقات گوناگونی بر روی فرم بستر انجام شده است اما تاکنون در رابطه با اثر ارتفاع فرم بستر دیون بر ضریب زبری مانینگ انجام نشده است. در تحقیق حاضر به بررسی اثر فرم های با ارتفاع 1، 2، 3 و 4 سانتی متر و طول ثابت 25 سانتی متر بر ضریب زبری مانینگ در یک فلوم مستقیم با 5 دبی و 5 شیب بستر پرداخته شده است. نتایج نشان داد که با افزایش ارتفاع و پارامتر Δ/λ، ضریب زبری مانینگ افزایش می یابد. ضریب زبری مانینگ دیون های با ارتفاع 2، 3 و 4 سانتیمتر بطور متوسط به ترتیب 16، 31 و 55 درصد بیش از ضریب زبری مانینگ فرم بستر با ارتفاع 1 سانتیمتر می باشد.
مقاله پژوهشی
هیدرولیک
زهرا نیکبخت؛ علیرضا عمادی؛ محمد میرناصری
چکیده
سدهای اصلاحی گابیونی یکی از انواع سازه ها بوده که با توجه به متخلخل بودن محیطشان، می‌توانند نقش مهمی در کنترل آلودگی در رودخانه ها و آبراهه ها داشته باشند. مدل نگهداشت موقت (TSM) یکی از روشهای تحلیل جابجایی آلودگی در مجاری باز بوده که دقت آن در تخمین صحیح پارامترهای چهارگانه مدل (Dx، As، A و α) می‌باشد. در تحقیق حاضر به بررسی آزمایشگاهی ...
بیشتر
سدهای اصلاحی گابیونی یکی از انواع سازه ها بوده که با توجه به متخلخل بودن محیطشان، می‌توانند نقش مهمی در کنترل آلودگی در رودخانه ها و آبراهه ها داشته باشند. مدل نگهداشت موقت (TSM) یکی از روشهای تحلیل جابجایی آلودگی در مجاری باز بوده که دقت آن در تخمین صحیح پارامترهای چهارگانه مدل (Dx، As، A و α) می‌باشد. در تحقیق حاضر به بررسی آزمایشگاهی تاثیر سدهای گابیونی بر جابجایی آلودگی و همچنین پارامترهای مدل نگهداشت موقت (TSM) با استفاده از مدل عددی OTIS پرداخته شد. آزمایشهای ماده ردیاب (NaCl) در یک کانال آزمایشگاهی با طول 12 متر، عرض 5/0 متر و ارتفاع دیواره 7/0متر انجام شدند. بستر رسوبی از مصالح شنی با قطر متوسط (D50) 85/11 میلیمتر و تخلخل (n) 28/0 به طول 12 متر و ضخامت 12 سانتیمتر در کف کانال آزمایشگاهی ایجاد شد. در این مطالعه، از دو نوع سد اصلاحی گابیونی با تخلخلهای مختلف مصالح ریزدانه و 19درشت‌دانه در تعداد (N) و طولهای (a) مختلف استفاده شد. نتایج نشان داد که افزایش تعداد سدهای گابیونی (N) از یک سد به سه سد، موجب حدوداً 43/1 تا 71/1 برابر شدن مقدار ضریب پراکنش طولی (Dx) شد. از سوی دیگر، نتایج نشان داد که افزایش طول سدهای گابیونی (a) موجب افزایش حدوداً 43/1 تا 49/2 برابری مقدار ضریب (Dx) و همچنین افزایش حدوداً 10/1 تا 43/4 برابری مقدار ضریب تبادل ناحیه نگهداشت (α) خواهد شد. همچنین بررسی نتایج حاکی از افزایش ضریب (α) با استفاده از مصالح ریزدانه تر در بدنه سدهای گابیونی داشت.
مقاله پژوهشی
سامانه های نوین آبیاری
سیدحسن موسوی فضل؛ امیر اسلامی؛ هادی افشار؛ اردلان ذوالفقاران؛ محمد کریمی؛ غلامعلی کیخا؛ منصور معیری؛ فریبرز عباسی؛ جواد باغانی؛ ابوالفضل ناصری
چکیده
به‌منظور تعیین حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب در تولید خربزه با مدیریت زارعین در استان‌های خراسان رضوی، فارس، خوزستان، سمنان و سیستان و بلوچستان در سال زراعی (1399- 1398)، تعداد 138 مزرعه خربزه انتخاب و حجم آب داده شده توسط کشاورزان اندازه‌گیری شد. اثر سامانه‌های آبیاری قطره‌ای نواری بر مدیریت مصرف آب برای خربزه در کشور بررسی شد. ...
بیشتر
به‌منظور تعیین حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب در تولید خربزه با مدیریت زارعین در استان‌های خراسان رضوی، فارس، خوزستان، سمنان و سیستان و بلوچستان در سال زراعی (1399- 1398)، تعداد 138 مزرعه خربزه انتخاب و حجم آب داده شده توسط کشاورزان اندازه‌گیری شد. اثر سامانه‌های آبیاری قطره‌ای نواری بر مدیریت مصرف آب برای خربزه در کشور بررسی شد. نتایج نشان داد تفاوت عملکرد، حجم آب کاربردی و شاخص بهره‌وری آب برای تولید خربزه در استان‌های منتخب معنی‌دار بود. میانگین وزنی عملکرد، حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب کاربردی خربزه در کشور، به‌ترتیب برابر 24962 کیلوگرم در هکتار، 7117 مترمکعب در هکتار و 4/3 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. حجم کل آب آبیاری برای تولید خربزه در کشور برابر 8/570 میلیون مترمکعب برآورد شد. در این پژوهش میانگین عملکرد خربزه در سامانه آبیاری سطحی با روش جویچه‌ای و قطره‌ای نواری به‌ترتیب 20954 و 24500 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. میانگین حجم آب کاربردی در روش آبیاری جویچه‌ای و قطره‌ای هم به‌ترتیب 7940 و 6073 متر مکعب در هکتار بدست آمد. میانگین حجم آب کاربردی در روش آبیاری قطره‌ای نسبت به حجم آب کاربردی در روش جویچه‌ای 5/23 درصد کاهش داشت. میانگین بهره‌وری آب در روشهای آبیاری جویچه‌ای و قطره‌ای به‌ترتیب 3 و 3/4 کیلوگرم بر متر مکعب در هکتار شد. استفاده از سامانه‌های آبیاری قطره‌ای نواری برای زراعت خربزه در کشور میتواند سبب افزایش بهره‌وری آب و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی شود. هرچند مدیریت بهره‌برداری از این سامانه‌ها در کشور تا سطح مطلوب، فاصله نسبتا زیادی دارد.
