تحقیقات مهندسی سازه های آبیاری و زهکشی

مقاله پژوهشی مدیریت شبکه های آبیاری

مروری بر شاخص‌های مدیریت مصرف آب گیاهان مختلف در ایران

فریبرز عباسی؛ مهدی اکبری؛ ابوالفضل ناصری؛ نادر عباسی؛ جواد باغانی؛ محمد جلینی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ محمدمهدی نخجوانی مقدم؛ سالومه سپهری؛ منصور معیری؛ علیرضا حسن اقلی؛ سید ابو القاسم حقایقی مقدم؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ سیدحسن موسوی فضل؛ محمدرضا یزدانی

دوره 25، شماره 94 ، مرداد 1403، صفحه 1-16

https://doi.org/10.22092/idser.2024.364605.1569

چکیده

این تحقیق با هدف ارزیابی حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب 35 محصول زراعی و باغی در ایران انجام شد. اندازه‌گیری‌های میدانی شامل حجم آب آبیاری و عملکرد محصول برای حداقل یک فصل زراعی در قطب‌های تولید هر محصول انجام شد. محصولات شامل 12 محصول زراعی (گندم، برنج، جو، ذرت‌علوفه‌ای، یونجه، چغندرقند، نیشکر، لوبیا، آفتابگردان، پنبه، کلزا، سویا)، ... بیشتر این تحقیق با هدف ارزیابی حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب 35 محصول زراعی و باغی در ایران انجام شد. اندازه‌گیری‌های میدانی شامل حجم آب آبیاری و عملکرد محصول برای حداقل یک فصل زراعی در قطب‌های تولید هر محصول انجام شد. محصولات شامل 12 محصول زراعی (گندم، برنج، جو، ذرت‌علوفه‌ای، یونجه، چغندرقند، نیشکر، لوبیا، آفتابگردان، پنبه، کلزا، سویا)، 17 محصول باغی (زعفران، سیب، زیتون، پرتقال، نارنگی، هلو، شلیل، آلو، لیمو، انجیر، انگور، خرما، انار، گردو، بادام، پسته، گیلاس) و 6 محصول سبزی و صیفی (گوجه‌فرنگی، هندوانه، سیب-زمینی، خیار، خربزه، پیاز) بودند. نتایج نشان داد میانگین حجم آب آبیاری محصولات مختلف از 3984 برای محصول کلزا تا 32500 مترمکعب بر هکتار برای نیشکر متغیر است. میانگین حجم آب آبیاری 35 محصول مورد مطالعه 8032 مترمکعب بر هکتار تعیین گردید که این شاخص به تفکیک محصولات باغی، زراعی و سبزی و صیفی به‌ترتیب 9162، 7669 و 7247 مترمکعب بر هکتار بود. همچنین حجم کل آب مورد استفاده برای 35 محصول مورد مطالعه 7/61 میلیارد مترمکعب و حجم کل آب آبیاری سایر محصولاتی که در این تحقیق ارزیابی نشده بودند، 4/9 میلیارد مترمکعب برآورد شد. در مجموع، حجم کل آب مورد استفاده برای آبیاری محصولات آبی کشور 1/71 میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود. میانگین وزنی بهره‌وری آب آبیاری و آب محصولات مورد مطالعه به‌ترتیب 9/1 و 5/1 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. از نظر شاخص درآمد ناخالص به ازای واحد حجم آب آبیاری، زعفران و پسته بیشترین، و نیشکر، سویا، جو، ذرت‌علوفه‌ای، گندم و یونجه کمترین مقدار این شاخص را به خود اختصاص دادند.

مقاله پژوهشی مدیریت شبکه های آبیاری

تاثیر اصلاح الگوی کشت بر بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب آبیاری محصولات زراعی در استان فارس (بررسی موردی: دشت قادرآباد-مادرسلیمان)

امیر اسلامی؛ عبدالرسول شیروانیان؛ رضا زارعیان

دوره 25، شماره 94 ، مرداد 1403، صفحه 17-37

https://doi.org/10.22092/idser.2024.366325.1583

چکیده

افت شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی دشت‌ها، نشان از نبود رویکرد مناسب برای ایجاد هم‌افزایی بین تمامی ذی‌نفعان حوزه آب در مدیریت منابع آب می‌باشد. از سوی دیگر، غیرقابل انکار بودن محدودیت منابع آب، موجب شده که اتخاذ مدیریت یکپارچه منابع آب به عنوان یک الزام مورد توجه قرار گیرد. در این خصوص، بایستی در یک دشت کشاورزی تطابق برداشت از منابع ... بیشتر افت شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی دشت‌ها، نشان از نبود رویکرد مناسب برای ایجاد هم‌افزایی بین تمامی ذی‌نفعان حوزه آب در مدیریت منابع آب می‌باشد. از سوی دیگر، غیرقابل انکار بودن محدودیت منابع آب، موجب شده که اتخاذ مدیریت یکپارچه منابع آب به عنوان یک الزام مورد توجه قرار گیرد. در این خصوص، بایستی در یک دشت کشاورزی تطابق برداشت از منابع آب زیرزمینی با آب قابل‌برنامه‌ریزی وجود داشته باشد تا از شدت بحران ایجاد شده کاسته شده و به‌مرور زمان به تعادل بخشی دشت کمک شود. از این رو، اجتناب از توسعه افقی در بخش کشاورزی و پرداختن به افزایش بهره‌وری آب بایستی در دستور کار تصمیم‌گیران به ویژه در مبحث برنامه‌ریزی الگوی کشت قرار گیرد. این پژوهش با هدف نقش اصلاح الگوی کشت در ارتقای بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در دشت قادرآباد–مادرسلیمان استان فارس به انجام رسیده است. داده‌های مورد نیاز محصولات شامل تقویم زراعی، قیمت در زمان برداشت، هزینه تولید، عملکرد، میزان آب قابل برنامه‌ریزی ماهانه دشت و میزان آب آبیاری ماهانه هر یک از محصولات مربوط به سال زراعی 01-1400 بوده که به صورت اسنادی از سازمان جهادکشاورزی و شرکت آب منطقه ای استان فارس جمع‌آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش برنامه‌ریزی ریاضی و با استفاده از نرم‌افزار GAMS انجام شد. نتایج نشان داد، اصلاح الگوی کشت در این دشت سبب صرفه‌جویی سالانه 64/8 میلیون متر مکعب آب (معادل 26 درصد)، افزایش 11 درصدی بهره‌وری فیزیکی و افزایش 4/39 درصدی بهره‌وری اقتصادی آب نسبت به الگوی فعلی کشت شده است.

مهندسی رودخانه

بررسی آزمایشگاهی اثر توام نصب کف‌بند و کنگره بر تغییرات عمق آب‌شستگی موضعی در پایین‌دست سازه کنترل تراز بستر سرریز پلکانی

سروش غریبی چناری؛ مهدی اسمعیلی ورکی؛ سهام الدین محمودی کردستانی؛ امیر ملک پور

دوره 22، شماره 85 ، فروردین 1401، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.22092/idser.2021.355768.1483

چکیده

در تحقیق حاضر تاثیر حضور کف‌بند بر تغییرات مشخصات آب‌شستگی در پاییندست سرریزهای پلکانی با و بدون کنگره به صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش‌ها برای شرایط مختلف دبی، شیب‌های سرریز 1:1 و 1:2، هندسه کنگره‌ها و کف‌بند با طول‌های "1" /3 و "2" /3 ارتفاع سرریز صورت پذیرفت. تجزیه و تحلیل نتایج نشان دادکه در سرریز پلکانی با شیب 1:1 و در ... بیشتر

مدیریت شبکه های آبیاری

ارزیابی نظرات کارشناسی درباره مدرن سازی شبکه های آبیاری و زهکشی در ایران

نادر حیدری؛ سالومه سپهری؛ جلال ابوالحسنی

دوره 23، شماره 88 ، آذر 1401، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.22092/idser.2023.360237.1527

چکیده

رشد جمعیت و تقاضای بیشتر برای آب به منظور تولید محصولات کشاورزی از یک سو و بروز خشکسالیها و تغییر اقلیم از سویی دیگر منجر به کاهش شدید منابع آب مورد نیاز در بخش کشاورزی کشور ایران شده است. بحران آب و ضرورت استفاده بهینه از آب در شبکه های آبیاری، ضرورت مدرنسازی این شبکه ها درکشور را بیشتر نمایان ساخته است. لذا هدف از این مقاله بررسی مسائل ... بیشتر رشد جمعیت و تقاضای بیشتر برای آب به منظور تولید محصولات کشاورزی از یک سو و بروز خشکسالیها و تغییر اقلیم از سویی دیگر منجر به کاهش شدید منابع آب مورد نیاز در بخش کشاورزی کشور ایران شده است. بحران آب و ضرورت استفاده بهینه از آب در شبکه های آبیاری، ضرورت مدرنسازی این شبکه ها درکشور را بیشتر نمایان ساخته است. لذا هدف از این مقاله بررسی مسائل و چالشهای مدرنسازی شبکه ها در ایران از دیدگاه کارشناسان و مدیران اجرایی مرتبط با موضوع میباشد. برای این منظور . پرسشنامه ای با هدف بررسی و ارزیابی دیدگاههای کارشناسی در خصوص مدرنسازی شبکه ها تدوین شد. رئوس کلی سئوالات مطرح شده در پرسشنامه عبارت بودند از: ضرورت و اولویت مدرنسازی، میزان توجه به موضوع و سرعت اقدامات، عوامل بازدارنده پتانسیل، عوامل مؤثر پیشران و تسهیل‌کننده، میزان اثرگذاری مدرنسازی بر مؤلفه های مختلف مدیریت آب در شبکه و تولیدات کشاورزی آن، پارمترهای مؤثر و معیارهای لازم در انتخاب و اولویت بندی شبکه ها برای مدرنسازی، موانع درون و برون‌سازمانی برای اجرای فرآیند مدرنسازی، میزان اثرگذاری مدرنسازی بر صرفه جویی واقعی آب، و سایر نظرات و پیشنهادات. بر اساس نتایج، اکثریت پرسش شوندگان بر ضرورت مدرنسازی شبکه ها در ایران تأکید داشتند. در این مقاله نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل و ارزیابی نظرات اخذ شده از ذینفعان و ذیمدخلان موضوع در خصوص مدرنسازی شبکه های در ایران، ارائه شده و بحثها و تحلیل های لازم به منظور گام اول در "تدوین نقشه راه مدرن سازی شبکه های در ایران" به عمل آمده است.

مدیریت شبکه های آبیاری

ارزیابی حجم آب کاربردی و بهره وری آب آبیاری در کانون های تولید گردوی کشور

نادر عباسی؛ رضا بهراملو؛ معین الدین رضوانی؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ رامین نیکان فر؛ ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ محمد عباسی؛ مصطفی گودرزی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ حمید ریاحی؛ ثمر بهروزی نیا؛ سمیرا واحدی

دوره 23، شماره 89 ، اسفند 1401، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22092/idser.2023.361315.1534

چکیده

حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش ... بیشتر حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش و اندازه‌گیری میدانی شاخص‌های مورد بررسی در باغات گردو طی دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) در 11 استان کشور انجام گردید و بر اساس آن مقادیر حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب آبیاری در باغ‌های منتخب تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد، حجم آب کاربردی باغات گردو در مناطق مورد مطالعه از 3050 تا 14800 مترمکعب در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 7000 مترمکعب در هکتار بوده است. همچنین حجم آب کاربردی در باغ‌های منتخب در دو روش آبیاری سطحی و قطره‏ای به‌ترتیب برابر 7675 و 5709 مترمکعب در هکتار به دست آمد. میانگین دو ساله عملکرد گردو در مناطق تولید از 520 تا 3280 کیلوگرم ‌بر هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 1235 کیلوگرم ‌بر هکتار بود. بر این اساس شاخص بهره‌وری آب آبیاری از 04/0 تا 71/0 کیلوگرم ‌بر مترمکعب متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 20/0 کیلوگرم ‌بر مترمکعب بوده است. نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که در استان‌های مورد بررسی حجم آب کاربردی باغات گردو کمتر از نیاز ناخالص آبی این محصول بوده و به‌نوعی کم‌آبیاری اجباری در باغات گردو صورت گرفته است.

مدیریت شبکه های آبیاری

بررسی آزمایشگاهی اثر ارتفاع سرریز جانبی کلید پیانویی ذوزنقه‌ای بر ضریب دبی و پروفیل‌های سطح آب

علیرضا افضلیان؛ سید محسن سجادی؛ محمود شفاعی بجستان؛ جواد احدیان

دوره 23، شماره 87 ، آبان 1401، ، صفحه 47-76

https://doi.org/10.22092/idser.2022.359228.1518

چکیده

سرریزهای جانبی کاربرد وسیعی در شبکه‌های ابیاری و زهکشی، سدها و شبکه‌های آب و فاضلاب دارند. اهداف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیرارتفاع سرریز کلیدپیانویی جانبی ذوزنقه‌ای بر ضریب دبی آن و بررسی پروفیل‌های سطح آب در انتهای بالادست، پایین‌دست و در محدوده‌ی جانمایی سرریز است. بدین منظور 4 سرریز کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای با ارتفاع 10، 15، 20 ... بیشتر سرریزهای جانبی کاربرد وسیعی در شبکه‌های ابیاری و زهکشی، سدها و شبکه‌های آب و فاضلاب دارند. اهداف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیرارتفاع سرریز کلیدپیانویی جانبی ذوزنقه‌ای بر ضریب دبی آن و بررسی پروفیل‌های سطح آب در انتهای بالادست، پایین‌دست و در محدوده‌ی جانمایی سرریز است. بدین منظور 4 سرریز کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای با ارتفاع 10، 15، 20 و 25 سانتیمتر، یک سرریز ذوزنقه‌ای با ارتفاع 20 سانتیمتر و یک سرریز لبه تیز مستطیلی(مدل شاهد)، تحت اعداد فرود زیر‌بحرانی در محدوده‌ی 0.10 تا 0.74 آزمایش شدند. نتایج نشان میدهد استفاده از فرضیه دیمارچی برای برآورد ضریب دبی سرریزهای کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای باید با احتیاط انجام شود. همچنین ظرفیت تخلیه‌‌ی سرریزهای کلیدپیانویی با افزایش ارتفاع به دلیل یکنواخت‌تر شدن سطح آب، کاهش تداخل تیغه‌های و کاهش ورتکس در دهانه‌های کلیدهای ورودی، افزایش می‌یابد. در مدل کلیدپیانویی با ارتفاع 25، 20، 15 و ذوزنقه‌ای ساده ظرفیت تخلیه‌ی جریان به ترتیب 2.60، 1.92، 1.59 و 1.38 برابر بیشتر از مدل شاهد است. همچنین سطح آب در مقطع طولی Z*=1 (روی تاج سرریز) و در انتهای بالادست سرریز به دلیل افزایش شتاب طولی جریان و متاثّر شدن از مکش جریان توسط سرریز در این محدوده در تمام مدلهای آزمایشگاهی کاهش می‌یابد.

هیدرولیک

مطالعه آزمایشگاهی خصوصیات هیدرولیکی جریان در سرریزهای مدور قائم با ورودی پاپیونی شکل

سمیرا طالبی؛ قربان مهتابی؛ مسعود کرباسی؛ مسعود اکبری

دوره 22، شماره 85 ، فروردین 1401، ، صفحه 41-58

https://doi.org/10.22092/idser.2022.357719.1501

چکیده

در سدهای مخزنی، یکی از روش‌های افزایش دبی عبوری سرریزهای مدور قائم و کاهش شرایط وقوع جریان‌های گردابی، اصلاح شکل ورودی سرریز می‌باشد. برای رسیدن به این هدف، سرریز با ورودی نیلوفری، گلبرگی، کلید ‌پیانویی و زیگزاگی پیشنهاد شده است. در این تحقیق شکل جدید ورودی سرریزهای مدور قائم به فرم پاپیونی معرفی شد و با انجام یک سری آزمایش‌، ضریب ... بیشتر در سدهای مخزنی، یکی از روش‌های افزایش دبی عبوری سرریزهای مدور قائم و کاهش شرایط وقوع جریان‌های گردابی، اصلاح شکل ورودی سرریز می‌باشد. برای رسیدن به این هدف، سرریز با ورودی نیلوفری، گلبرگی، کلید ‌پیانویی و زیگزاگی پیشنهاد شده است. در این تحقیق شکل جدید ورودی سرریزهای مدور قائم به فرم پاپیونی معرفی شد و با انجام یک سری آزمایش‌، ضریب دبی جریان در این نوع سرریزها مطالعه شد. سرریزهای پاپیونی با زوایای مختلف پاپیون (60 تا 150 درجه) در دو حالت وجود کمان میانی و بدون آن (با طول کلی یکسان سرریز) استفاده و نتایج حاصل با یک سرریز نیلوفری مقایسه شد. نتایج نشان داد که در مدل‌های پاپیونی بدون کمان میانی، افزایش زاویه پاپیون منجر به کاهش تداخل جریان و افزایش دبی عبوری از سرریز می‌شود، به طوری‌که مدل B-150 (با زاویه بین پاپیون برابر 150 درجه) دارای ضریب دبی بالاتری نسبت به سایر مدل‌های پاپیونی بود. این مدل سرریز پاپیونی نسبت به سرریز نیلوفری نیز دارای عملکرد هیدرولیکی بهتری بود (10 درصد). همچنین مزیت اقتصادی آن نسبت به سرریز نیلوفری بالاتر بود (31 درصد). در مدل‌های پاپیونی با کمان میانی، تغییر زاویه پاپیون برروی ضریب دبی جریان اثر محسوسی نداشت و عملکرد هیدرولیکی آنها نسبت به سرریز نیلوفری پایین تر بود (9/7-5/3 درصد).

تعداد دوره‌ها	21
تعداد شماره‌ها	73
تعداد مقالات	606
تعداد نویسندگان	1,168
تعداد مشاهده مقاله	492,935
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	259,032
نسبت مشاهده بر مقاله	813.42
نسبت دریافت فایل بر مقاله	427.45
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	586
تعداد مقالات رد شده	289
درصد عدم پذیرش	49
تعداد مقالات پذیرفته شده	236
درصد پذیرش	40
زمان پذیرش (روز)	171
تعداد پایگاه های نمایه شده	5
تعداد داوران	352

دوره 25 (1403)

دوره 24 (1402)

دوره 23 (1401)

دوره 22 (1400)

دوره 21 (1399)

دوره 20 (1398)

دوره 19 (1397)

دوره 18 (1396)

دوره 17 (1395)

دوره 16 (1394)

دوره 15 (1393)

دوره 14 (1392)

دوره 13 (1391)

دوره 12 (1390)

دوره 11 (1389)

دوره 10 (1388)

دوره 9 (1387)

دوره 8 (1386)

دوره 7 (1385)

دوره 6 (1384)

دوره 5 (1383)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان