سامانه های نوین آبیاری
مهدی اکبری؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ افشین یوسف گمرکچی؛ فرزین پرچمی عراقی؛ محمدمهدی نخجوانی؛ سالومه سپهری؛ محمد مهدی قاسمی؛ مصطفی گودرزی؛ امیر اسلامی؛ امیر نورجو؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ رضا بهراملو؛ محمداسماعیل کمالی؛ عیسی کیاء
چکیده
در این پژوهش شاخص‌های حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره‌وری آب محصولات کشاورزی در شرایط مدیریت باغداران برای 195 باغ در قطب‌های تولید هلو و شلیل کشور شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزی، قزوین، اردبیل، تهران، البرز و چهارمحال و بختیاری، در سال زراعی1398-1397 اندازهگیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان ...
بیشتر
در این پژوهش شاخص‌های حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره‌وری آب محصولات کشاورزی در شرایط مدیریت باغداران برای 195 باغ در قطب‌های تولید هلو و شلیل کشور شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزی، قزوین، اردبیل، تهران، البرز و چهارمحال و بختیاری، در سال زراعی1398-1397 اندازهگیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت حجم آب آبیاری، عملکرد، بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب (آب آبیاری + بارش موثر) در استان‌های مذکور در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار است. میانگین حجم آب آبیاری در استان‌های مذکور بهترتیب 8617، 7178، 2012، 2842، 6428، 8814، 10806، 8675، 8140، 8568، 8137 و 7763 با میانگین وزنی کشوری 6734 مترمکعب در هکتار بدست آمد. میانگین وزنی عملکردکشوری 20 تن در هکتار اندازهگیری شد. میانگین بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب کل کشوری به ترتیب 3.06 و 2.44 کیلوگرم برمترمکعب به دست آمد. همچنین میانگین حجم آب آبیاری باغ‌های هلو و شلیل در مناطق مورد مطالعه بجز دو استان گلستان و مازندران برای دو روش آبیاری سطحی و قطرهای بهترتیب برابر 9325 و 7098 مترمکعب در هکتار تعیین شد (1%>p). این نتایج نشان داد که با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطرهای، حجم آب آبیاری 25 درصد کاهش و بهره‌وری آب آبیاری، 34 درصد افزایش یافته است. برای کاهش حجم آب آبیاری و بهبود بهره‌وری آب ، در شرایط اقلیمی مناسب که آب آبیاری از کیفیت خوبی برخوردار باشد، در صورت رعایت ضوابط فنی طراحی، اجرا و بهره‌برداری و ملاحظات اقتصادی، استفاده از روش آبیاری قطرهای پیشنهاد میشود.
سامانه های نوین آبیاری
ادریس تاند؛ فریبرز عباسی؛ جمال محمد ولی سامانی
چکیده
هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی روشهای مختلف درون‌یابی و انتخاب مناسب‌ترین روش به‌منظور برآورد بهره‌وری آب محصول زراعی چغندرقند و بررسی الگوی توزیع مکانی آن در قطب‌های تولید آن در ایران است. بدین منظور برای انجام این پژوهش از 108 داده حاصل از اندازه‌گیری‌های میدانی در مزارع منتخب چغندرقند کشور برای سال زراعی 1396-1395 استفاده ...
بیشتر
هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی روشهای مختلف درون‌یابی و انتخاب مناسب‌ترین روش به‌منظور برآورد بهره‌وری آب محصول زراعی چغندرقند و بررسی الگوی توزیع مکانی آن در قطب‌های تولید آن در ایران است. بدین منظور برای انجام این پژوهش از 108 داده حاصل از اندازه‌گیری‌های میدانی در مزارع منتخب چغندرقند کشور برای سال زراعی 1396-1395 استفاده شد. از دادههای عملکرد محصول، حجم آب آبیاری و میانگین بارش موثر (ده ساله)، شاخص بهره‌وری فیزیکی آب چغندرقند برای مزارع منتخب به دست آمد که دامنه آن بین 60/2 تا 11/13 کیلوگرم بر مترمکعب و میانگین آن 30/6 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. با استفاده از قابلیت‌های نرمافزار SPSS به تحلیل داده‌ها، آنالیز آمار توصیفی و تفکیک مناطق مشابه به گروههای مستقل و همگن (ترسیم دندروگرام) و با استفاده از قابلیت‌های نرمافزار +GS به تحلیل مکانی داده‌ها پرداخت. از روشهای مختلف درون‌یابی برای تهیه نقشه پهنهبندی استفاده شد. در میان روشهای مورد بررسی، روش تابع پایه شعاع با مدل اسپلاین کاملاً منظم (CRS) بادقت قابل قبول (MBE= 0/009) برای تهیه نقشه پهنهبندی بهره‌وری فیزیکی آب شرایط مطلوب‌تری به نسبت سایر روش-ها دارد و همچنین نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای برای عوامل تأثیرگذار همچون نوع رقم، شوری خاک و شوری آب آبیاری بر شاخص بهره-وری فیزیکی آب محصول زراعی چغندرقند نشان داد که در سطح پنج درصد مناطق مستعد کشت چغندرقند در محدوده مورد مطالعه به 23 گروه مستقل تفکیک شدند.
مدیریت شبکه های آبیاری
نادر عباسی؛ رضا بهراملو؛ معین الدین رضوانی؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ رامین نیکان فر؛ ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ محمد عباسی؛ مصطفی گودرزی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ حمید ریاحی؛ ثمر بهروزی نیا؛ سمیرا واحدی
چکیده
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش ...
بیشتر
حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش و اندازهگیری میدانی شاخص‌های مورد بررسی در باغات گردو طی دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) در 11 استان کشور انجام گردید و بر اساس آن مقادیر حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب آبیاری در باغ‌های منتخب تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد، حجم آب کاربردی باغات گردو در مناطق مورد مطالعه از 3050 تا 14800 مترمکعب در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 7000 مترمکعب در هکتار بوده است. همچنین حجم آب کاربردی در باغ‌های منتخب در دو روش آبیاری سطحی و قطرهای بهترتیب برابر 7675 و 5709 مترمکعب در هکتار به دست آمد. میانگین دو ساله عملکرد گردو در مناطق تولید از 520 تا 3280 کیلوگرم بر هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 1235 کیلوگرم بر هکتار بود. بر این اساس شاخص بهره‌وری آب آبیاری از 04/0 تا 71/0 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 20/0 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که در استان‌های مورد بررسی حجم آب کاربردی باغات گردو کمتر از نیاز ناخالص آبی این محصول بوده و به‌نوعی کم‌آبیاری اجباری در باغات گردو صورت گرفته است.
سامانه های نوین آبیاری
محمد جلینی؛ فریبرز عباسی؛ محمد کریمی
چکیده
هدف اصلی از اجرای این پروژه اندازهگیری حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب گوجهفرنگی در استان خراسان رضوی (مناطق تربت جام، چناران و مشهد) بود. عوامل مختلف از قبیل روش آبیاری، مدیریت آبیاری، بافت خاک و کیفیت آب آبیاری، مختصات جغرافیایی ، بافت خاک، هدایت الکتریکی آب آبیاری و عصاره اشباع خاک مزارع تعیین شدند. همچنین میزان دبی هر ...
بیشتر
هدف اصلی از اجرای این پروژه اندازهگیری حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب گوجهفرنگی در استان خراسان رضوی (مناطق تربت جام، چناران و مشهد) بود. عوامل مختلف از قبیل روش آبیاری، مدیریت آبیاری، بافت خاک و کیفیت آب آبیاری، مختصات جغرافیایی ، بافت خاک، هدایت الکتریکی آب آبیاری و عصاره اشباع خاک مزارع تعیین شدند. همچنین میزان دبی هر منبع آبی، میزان تحصیلات، تاریخ کاشت، تاریخ برداشت، طول دوره رشد، رقم گوجهفرنگی، عمق آب در هر بار آبیاری، تعداد آبیاری، ضریب آبشویی، حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب بدست آمد. نیاز آبی بر اساس آمار و اطلاعات هواشناسی سالهای اخیر محاسبه و با میزان نیاز آبی برآورد شده در سند ملی آب مقایسه شد. بر اساس نتایج این پروژه، میزان آب کاربردی، میزان عملکرد و بهره‌وری آب در منطقه تربت جام به ترتیب 13424 متر مکعب در هکتار، 50 تن در هکتار و 825/3 کیلوگرم بر مترمکعب حاصل شد. در منطقه چناران میزان آب کاربردی، عملکرد و بهره وری آب به ترتیب 10782 متر مکعب در هکتار، 68 تن در هکتار و 266/6 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره وری آب در منطقه مشهد نیز به ترتیب 12262 متر مکعب در هکتار، 64 تن در هکتار و 410/4 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. در کل میانگین آب کاربردی، عملکرد و بهره وری آب در استان خراسان رضوی در مزارع انتخابی گوجهفرنگی بترتیب برابر با 12245 مترمکعب در هکتار، 60 تن در هکتار و 096/5 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد.
مدیریت شبکه های آبیاری
محمد کریمی؛ فریبرز عباسی؛ محمد جلینی
چکیده
انگور یکی از محصولات مهم باغی در استان خراسان رضوی (در دو منطقه کاشمر و خلیل‌آباد) می‌باشد. اطلاعات دقیقی از میزان آب آبیاری باغداران برای تولید انگور جهت برنامه‌ریزی آبیاری و کمک به افزایش بهره‌وری، وجود ندارد. لذا این تحقیق با هدف اندازهگیری حجم آب آبیاری و ارزیابی بهره‌وری آب در مناطق یاد شده انجام شد. بر اساس نتایج این پروژه، ...
بیشتر
انگور یکی از محصولات مهم باغی در استان خراسان رضوی (در دو منطقه کاشمر و خلیل‌آباد) می‌باشد. اطلاعات دقیقی از میزان آب آبیاری باغداران برای تولید انگور جهت برنامه‌ریزی آبیاری و کمک به افزایش بهره‌وری، وجود ندارد. لذا این تحقیق با هدف اندازهگیری حجم آب آبیاری و ارزیابی بهره‌وری آب در مناطق یاد شده انجام شد. بر اساس نتایج این پروژه، میزان آب آبیاری، عملکرد انگور و بهره‌وری مصرف آب در منطقه کاشمر و خلیل آباد به ترتیب 12049 متر مکعب در هکتار، 19 تن در هکتار و 76/1 کیلوگرم بر مترمکعب و 10827، 3/27 و 59/2 حاصل شد. متوسط میزان آب آبیاری و میزان عملکرد انگور در دو منطقه مذکورر به ترتیب 11146 مترمکعب در هکتار و 2/23 تن در هکتار تعیین شد. متوسط بهره‌وری آب نیز 17/2 کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه گردید. با توجه به اینکه برای آبیاری باغات انگور غالبا از روش آبیاری سطحی استفاده می شود، بهبود عملکرد روش آبیاری سطحی با بکارگیری روشهای کاهش تبخیر همانند مالچ پاشی و استفاده از روش آبیاری کم فشار همانند آبیاری با هیدروفلوم در کوتاه مدت بایستی مد نظر قرار گیرد. با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطره ای در باغات انگور، با لحاظ شرایط خاکی- آبی و سایر شرایط فنی، نیاز ناخالص آبیاری 3/26 درصد کاهش پیدا میکند. بنابراین در دراز مدت، تغییر روش آبیاری سطحی به آبیاری قطرهای توصیه میشود.
سامانه های نوین آبیاری
محمدعلی شاهرخ نیا؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ امیر اسلامی؛ نادر سلامتی؛ اسماعیل مقبلی دامنه؛ اسحق زارع مهرانی
چکیده
لیموترش یکی از محصولات مهم تولیدی در جنوب کشور می‌باشد. اطلاع از وضعیت آبیاری باغات لیموترش می‌تواند به افزایش بهره‌وری این باغات کمک کند. در این تحقیق میدانی، حجم آب آبیاری و عملکرد لیموترش در 148 باغ در استان‌های فارس، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و کرمان (منطقه جنوب کرمان) اندازهگیری گردید. از تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت احتمالی ...
بیشتر
لیموترش یکی از محصولات مهم تولیدی در جنوب کشور می‌باشد. اطلاع از وضعیت آبیاری باغات لیموترش می‌تواند به افزایش بهره‌وری این باغات کمک کند. در این تحقیق میدانی، حجم آب آبیاری و عملکرد لیموترش در 148 باغ در استان‌های فارس، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد و کرمان (منطقه جنوب کرمان) اندازهگیری گردید. از تحلیل واریانس برای بررسی تفاوت احتمالی عملکرد، حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب در تولید لیموترش استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت عملکرد، حجم آب آبیاری، و شاخص‌های مربوط به بهره‌وری آب در استان‌های یاد شده معنی‌دار بود. میانگین وزنی عملکرد لیموترش در کشور 7/21 تن در هکتار بهدست آمد. میانگین وزنی حجم آب آبیاری و حجم آب کاربردی بهترتیب 11938و 12993 مترمکعب در هکتار بود. میانگین وزنی بهره‌وری آب آبیاری 94/1 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شد. میانگین وزنی بهره‌وری آب کل (آبیاری+ بارش موثر دراز مدت) 59/1 کیلوگرم بر مترمکعب و بهره‌وری آب کل (آبیاری+ بارش موثر سال جاری) 75/1 کیلوگرم بر مترمکعب بود. تناسب حجم آب آبیاری باغ‌های لیموترش با نیاز آبی ناخالص در استان های منتخب تقریبا مشابه هم بود. به طور کلی عمق آب آبیاری لیموترش از نیاز آبی ناخالص یکساله و بلندمدت در کشور بترتیب 17 و 1 درصد کمتر بود. در باغات تحت سامانه آبیاری قطرهای نسبت به آبیاری سطحی، به میزان 43 درصد عملکرد و 89 درصد بهره‌وری آب آبیاری افزایش و 20 درصد حجم آب آبیاری کاهش داشت.
سامانه های نوین آبیاری
سیدحسن موسوی فضل؛ امیر اسلامی؛ هادی افشار؛ اردلان ذوالفقاران؛ محمد کریمی؛ غلامعلی کیخا؛ منصور معیری؛ فریبرز عباسی؛ جواد باغانی؛ ابوالفضل ناصری
چکیده
به‌منظور تعیین حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب در تولید خربزه با مدیریت زارعین در استان‌های خراسان رضوی، فارس، خوزستان، سمنان و سیستان و بلوچستان در سال زراعی (1399- 1398)، تعداد 138 مزرعه خربزه انتخاب و حجم آب داده شده توسط کشاورزان اندازهگیری شد. اثر سامانه‌های آبیاری قطرهای نواری بر مدیریت مصرف آب برای خربزه در کشور بررسی شد. ...
بیشتر
به‌منظور تعیین حجم آب کاربردی، عملکرد و بهره‌وری آب در تولید خربزه با مدیریت زارعین در استان‌های خراسان رضوی، فارس، خوزستان، سمنان و سیستان و بلوچستان در سال زراعی (1399- 1398)، تعداد 138 مزرعه خربزه انتخاب و حجم آب داده شده توسط کشاورزان اندازهگیری شد. اثر سامانه‌های آبیاری قطرهای نواری بر مدیریت مصرف آب برای خربزه در کشور بررسی شد. نتایج نشان داد تفاوت عملکرد، حجم آب کاربردی و شاخص بهره‌وری آب برای تولید خربزه در استان‌های منتخب معنی‌دار بود. میانگین وزنی عملکرد، حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب کاربردی خربزه در کشور، بهترتیب برابر 24962 کیلوگرم در هکتار، 7117 مترمکعب در هکتار و 4/3 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. حجم کل آب آبیاری برای تولید خربزه در کشور برابر 8/570 میلیون مترمکعب برآورد شد. در این پژوهش میانگین عملکرد خربزه در سامانه آبیاری سطحی با روش جویچهای و قطرهای نواری بهترتیب 20954 و 24500 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. میانگین حجم آب کاربردی در روش آبیاری جویچهای و قطرهای هم بهترتیب 7940 و 6073 متر مکعب در هکتار بدست آمد. میانگین حجم آب کاربردی در روش آبیاری قطرهای نسبت به حجم آب کاربردی در روش جویچهای 5/23 درصد کاهش داشت. میانگین بهره‌وری آب در روشهای آبیاری جویچهای و قطرهای بهترتیب 3 و 3/4 کیلوگرم بر متر مکعب در هکتار شد. استفاده از سامانه‌های آبیاری قطرهای نواری برای زراعت خربزه در کشور می‌تواند سبب افزایش بهره‌وری آب و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی شود. هرچند مدیریت بهره‌برداری از این سامانه‌ها در کشور تا سطح مطلوب، فاصله نسبتا زیادی دارد.
مدیریت شبکه های آبیاری
ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی
چکیده
بنا به ضرورت بهبود بهره‌وری آب در بخش کشاورزی، هدف این پژوهش، برآورد پتانسیل و شکاف بهره‌وری آب در تولید گندم آبی در ایران است. برای تعیین پتانسیل تولید گندم از روش توصیه‌شده فائو در نشریه 33 و برای تعیین تبخیرـ تعرق پتانسیل از نشریه 56 فائو و برای برآورد تبخیرـ تعرق واقعی از رابطه عملکرد و تبخیر-تعرق استفاده گردید. عملکرد واقعی از ...
بیشتر
بنا به ضرورت بهبود بهره‌وری آب در بخش کشاورزی، هدف این پژوهش، برآورد پتانسیل و شکاف بهره‌وری آب در تولید گندم آبی در ایران است. برای تعیین پتانسیل تولید گندم از روش توصیه‌شده فائو در نشریه 33 و برای تعیین تبخیرـ تعرق پتانسیل از نشریه 56 فائو و برای برآورد تبخیرـ تعرق واقعی از رابطه عملکرد و تبخیر-تعرق استفاده گردید. عملکرد واقعی از آمارنامههای وزارت جهاد کشاورزی استخراج گردید. شکاف عملکرد (و بهره‌وری آب) از تفاوت مقدار واقعی و پتانسیل به دست آمد. تفاوت شاخص عملکرد و بهره‌وری پتانسیل و واقعی به‌عنوان شکاف شاخص به دست آمد. عملکرد قابل حصول به‌عنوان بخشی از عملکرد پتانسیل که قابلدستیابی توسط تولیدکنندگان است، در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد برای دوره زمانی 1385 تا 1394 میانگین عملکرد قابلحصول و واقعی گندم در کشور بهترتیب 6516 و 2905 کیلوگرم در هکتار و شکاف عملکردی 3434 کیلوگرم بر هکتار بود. میانگین حسابی بهره‌وری پتانسیل و شکاف بهره‌وری (با راندمان کاربرد آب 60 درصد) به ترتیب 04/1 و 52/0 کیلوگرم بر مترمکعب بود. با شناسایی مؤلفه‌های اصلی ایجادکننده شکاف عملکرد و بهره‌وری آب و مدیریت مناسب زراعی در هر اقلیم یا استان میتوان شکافهای موجود را کاهش و با برطرف نمود.
مدیریت شبکه های آبیاری
ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ امیر نورجو؛ جمال احمدآلی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ علیرضا مأمن پوش؛ مجید کرامتی طرقی؛ سالومه سپهری؛ کرامت اخوان؛ سیدحسن موسوی فضل؛ نادر عباسی؛ مهدی اکبری؛ جواد باغانی؛ محمدمهدی نخجوانی؛ رامین نیکان فر؛ اردلان ذوالفقاران
چکیده
تأمین امنیت غذایی در شرایط کمبود منابع آب در کشور، نیازمند مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی است. اساسی‌ترین مؤلفه برای مدیریت بهینه آب، آگاهی از حجم آب آبیاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی تحت مدیریت تولیدکنندگان است. از بین محصولات باغی، سیب (درختی) با تولید سالانه حدود سه میلیون تن از سطح 247 هزار هکتار از اراضی باغی کشور در ...
بیشتر
تأمین امنیت غذایی در شرایط کمبود منابع آب در کشور، نیازمند مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی است. اساسی‌ترین مؤلفه برای مدیریت بهینه آب، آگاهی از حجم آب آبیاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی تحت مدیریت تولیدکنندگان است. از بین محصولات باغی، سیب (درختی) با تولید سالانه حدود سه میلیون تن از سطح 247 هزار هکتار از اراضی باغی کشور در جایگاه نخست قرار دارد. متناسب با این حجم تولید، برآورد میشود حجم قابل‌توجهی از منابع آب سطحی و زیرزمینی برای تولید این محصول مصرف میگردد. بنابراین، این پژوهش با هدف تعیین بهره‌وری آب در باغات سیب تحت مدیریت باغداران در استان‌های منتخب در کشور اجرا گردید. این استانها عبارت از آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی، اردبیل، اصفهان، تهران، خراسان‌رضوی، فارس و سمنان بودند. علاوه بر اندازهگیری مستقیم آب آبیاری و عملکرد محصول، بهره‌وری آب در 145 باغ در کشور تعیین گردید. برای بررسی تفاوت احتمالی حجم آب آبیاری و عملکرد، و بهره‌وری آب در تولید سیب از تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت بهره‌وری آب در باغات استان‌های مختلف معنی‌دار بود. میانگین شاخص بهره‌وری آب در باغات سیب کشور برابر 73/2 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. حداقل و حداکثر شاخص بهره‌وری آب از باغات سیب استان‌های فارس (12/1 کیلوگرم بر مترمکعب) و سمنان (46/3 کیلوگرم بر مترمکعب) به دست آمد. راهکارهایی برای بهینهسازی استفاده از منابع آب برای ارتقای بهره‌وری آب در باغات سیب کشور ارائه شده است.
سامانه های نوین آبیاری
فریبرز عباسی؛ محمد جلینی؛ محمد خرمیان؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ اسماعیل مقبلی دامنه؛ مهرداد نورورزی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ مهدی طاهری؛ اسحق زارع مهرانی؛ علیرضا کیانی؛ نادر سلامتی؛ سیدحسن موسوی فضل؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ پرویز بیات؛ ابوالفضل ناصری
چکیده
توسعة سامانه‌های نوین آبیاری یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در چند دهة گذشته بوده است. ارزیابی نقش این سامانه‌ها در افزایش شاخص‌های مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه-ریزی‌های آیندة کشور موثر باشد. ازاینرو، این تحقیق با هدف تعیین شاخص‌های مدیریت مصرف آب در تولید گوجه-فرنگی در کشور و ارزیابی ...
بیشتر
توسعة سامانه‌های نوین آبیاری یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در چند دهة گذشته بوده است. ارزیابی نقش این سامانه‌ها در افزایش شاخص‌های مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه-ریزی‌های آیندة کشور موثر باشد. ازاینرو، این تحقیق با هدف تعیین شاخص‌های مدیریت مصرف آب در تولید گوجه-فرنگی در کشور و ارزیابی نقش آبیاری قطرهای نواری در افزایش آنها، انجام شد. حجم آب کاربردی و عملکرد محصول در 176 مزرعه که در قطب های تولید این محصول در فصل زراعی (98-1397) انتخاب و اندازهگیری شد. مقادیر اندازهگیری شده با نیاز خالص آبیاری حاصل از روش فائو پنمن-مانتیث با استفاده از دادههای هواشناسی و همچنین با مقادیر سند ملی آب مقایسه شدند. در ادامه نیز تاثیر روش آبیاری قطرهای نواری) بر حجم آب کاربردی، راندمان کاربرد و بهره‌وری فیزیکی آب در مناطق مورد مطالعه بررسی شد. میانگین وزنی حجم آب کاربردی در مناطق مورد مطالعه 7729 مترمکعب بر هکتار بود. بهره‌وری آب در مناطق تولید از 33/4 تا 52/9 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر بود و متوسط آن 10/7 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. میانگین نیاز خالص آبیاری و راندمان کاربرد آب در مزارع مورد مطالعه بهترتیب 674 میلیمتر و 78 درصد بود. کاربرد آبیاری قطرهای نواری نقش موثری در افزایش شاخص‌های مدیریت مصرف آب در مقایسه با روش آبیاری سطحی داشتند. آبیاری قطرهای نواری 25 درصد در کاهش آب کاربردی، 10 درصد در افزایش راندمان کاربرد آب در مزرعه و 16 درصد در ارتقای بهره‌وری آب موثر بوده است.
فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ معین ادین رضوانی؛ مصطفی گودرزی؛ محمد کریمی؛ امیر اسلامی؛ مهدی طاهری؛ افشین یوسف گمرکچی؛ حیدر طایفه رضایی؛ حسن خسروی؛ سیدحسن موسوی فضل؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ جواد باغانی؛ نادر عباسی؛ مهدی اکبری
چکیده
انگور از مهمترین محصولات باغی است که به لحاظ سطح زیرکشت و ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای بالا مورد توجه است. ایران با تولید سالانه 8/2 میلیون تن انگور در زمرة کشورهای برتر در تولید این محصول در جهان است. با این همه، اطلاعات دقیقی در خصوص حجم و بهره وری آب این محصول در کشور وجود ندارد. ازاینرو، این پژوهش با هدف اندازه گیری میدانی آب ...
بیشتر
انگور از مهمترین محصولات باغی است که به لحاظ سطح زیرکشت و ارزش اقتصادی و تغذیه‌ای بالا مورد توجه است. ایران با تولید سالانه 8/2 میلیون تن انگور در زمرة کشورهای برتر در تولید این محصول در جهان است. با این همه، اطلاعات دقیقی در خصوص حجم و بهره وری آب این محصول در کشور وجود ندارد. ازاینرو، این پژوهش با هدف اندازه گیری میدانی آب کاربردی و ارزیابی بهره وری آب تاکستانهای کشور در سامانه های مختلف آبیاری اجرا شد. در فصل زراعی 98-1397، حجم آب کاربردی توسط باغداران در 164 باغ از تاکستانهای استان‌های قزوین، فارس، خراسان رضوی، زنجان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، همدان، مرکزی، خراسان شمالی و سمنان اندازه گیری شد؛ در این باغها رقمهای مختلف انگور با روشهای مختلف آبیاری (سطحی و قطره ای) و شوری های متفاوت آب آبیاری و خاک با روشهای متفاوت (داربستی و خزنده) کاشته شده اند. مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر برآورد شده به روش پنمن-مانتیث با استفاده از داده های هواشناسی 10 سال اخیر و همچنین با مقادیر سند ملی آب مقایسه شدند. نتایج مطالعات نشان داد که اختلاف میانگین حجم آب کاربردیو بهره وری آب در استان‌های منتخب در سطح احتمال یک درصد معنی دار است. میانگین وزنی حجم آب کاربردی 6669 مترمکعب بر هکتار و بهره وری آب 63/2 کیلوگرم انگوربه ازای هر مترمکعب آب به دست آمد. متوسط نیاز خالص آبیاری در مناطق مورد مطالعه به روش پنمن-مانتیث و سند ملی آب به ترتیب 6645 و 6456 مترمکعب بر هکتار است. دامنة تغییرات راندمان کاربرد در تاکستانهای مورد مطالعه از 68 تا 100 درصد و متوسط آن 89 درصد محاسبه شد. نتایج بررسیها حاکی از اعمال کم آبیاری در اغلب تاکستانهای مورد مطالعه به علت دسترسی نداشتن به آب کافی است. در این مقاله راهکارهایی برای بهبود بهره وری آب در تولید انگور نیز ارائه شده است.
فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ محمدمهدی نخجوانی مقدم؛ نادر سلامتی؛ محمد جلینی؛ محمد خرمیان؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ افشین یوسف گمرکچی؛ علیرضا اسلامی؛ کرامت اخوان؛ مسعود فرزام نیا؛ جواد باغانی؛ مهدی اکبری
چکیده
با وجود اهمیت تعیین و تدقیق شاخصها و فراسنج‌های مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی برای استفاده در برنامه ریزی‌های کلان کشوری، تاکنون شاخص‌های مدیریت مصرف آب (حجم آب مصرفی، بهره‌وری آب و راندمان کاربرد آب در مزارع) در پایاب شبکه‌های آبیاری مدرن و سنتی در تولید محصولات زراعی و باغی کمتر مقایسه شده است. هدف از این پژوهش، مقایسۀ شاخص‌های ...
بیشتر
با وجود اهمیت تعیین و تدقیق شاخصها و فراسنج‌های مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی برای استفاده در برنامه ریزی‌های کلان کشوری، تاکنون شاخص‌های مدیریت مصرف آب (حجم آب مصرفی، بهره‌وری آب و راندمان کاربرد آب در مزارع) در پایاب شبکه‌های آبیاری مدرن و سنتی در تولید محصولات زراعی و باغی کمتر مقایسه شده است. هدف از این پژوهش، مقایسۀ شاخص‌های مدیریت مصرف آب در پایاب شبکه‌های آبیاری مدرن و سنتی در تولید ذرت علوفه‌ای در برخی نقاط کشور است. دادههای پژوهش با اندازه‌گیری‌های گسترده و مستقیم از مزارع استان‌های البرز، تهران، فارس، خوزستان، خراسان رضوی، اردبیل، اصفهان و قزوین که حدود 70 درصد از سطح زیرکشت ذرت علوفه‌ای در کشور را پوشش می‌دهند در بیش از 100 مزرعه در پایاب شبکه‌های آبیاری مدرن و سنتی بهدست آمده است. نتایج تحقیق نشان میدهد تفاوت شاخص‌های حجم آب مصرفی و بهره‌وری آب در تولید محصول در پایاب شبکه‌های مدرن و سنتی معنی‌دار ولی تفاوت عملکرد در دو شبکه معنی دار نشده است. در پایاب شبکه‌های مدرن و سنتی، میانگین عملکرد ذرت علوفه‌ای به ترتیب 50/54 و 54/32 تن بر هکتار، میانگین حجم آب مصرفی بهترتیب 6983 و 9085 مترمکعب بر هکتار، میانگین بهره‌وری آب به ترتیب 7/46 و 6/26 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب و میانگین راندمان کاربرد آب به ترتیب 73 و 68 درصد بهدست آمده است. یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که توسعۀ شبکه های مدرن می‌تواند در ارتقای بهره‌وری آب، در عملیاتی کردن برنامه های پنج‌سالۀ توسعه ای کشور و برنامۀ اقتصاد مقاومتی مفید باشد.
ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ مهدی اکبری
چکیده
حدود دو سوم آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی جهان در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد. در ایران نیز مانند سایر کشورها، بخش قابل‌توجهی از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی در این بخش استفاده میشود. مبنای اساسی برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی تحلیل مؤلفه‌های بیلان آب در سطح کشور است. متغیر بودن میزان بارش سالانه منشأ مؤلفه‌های ...
بیشتر
حدود دو سوم آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی جهان در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد. در ایران نیز مانند سایر کشورها، بخش قابل‌توجهی از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی در این بخش استفاده میشود. مبنای اساسی برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی تحلیل مؤلفه‌های بیلان آب در سطح کشور است. متغیر بودن میزان بارش سالانه منشأ مؤلفه‌های بیلان آب در چرخة هیدرولوژی و به‌تبع آن، متغیر بودن حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی، مهمترین دلیلی است که برآورد مجدد مصرف آب در بخش کشاورزی را ضروری میسازد. بنابراین، در این پژوهش حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی با رویکرد تفکیک مؤلفه‌های بیلان آب در چرخة هیدرولوژی بر مبنای دادههای بلندمدت پنجاه‌ساله و کوتاه‌مدت هفت‌ساله بارش در سطح کشور برآورد و تحلیل شده است. میانگین بارش پنجاه‌ساله و هفت‌ساله بهترتیب برابر 53±249 و 33±206 میلیمتر و میانگین حجم آب مصرفی تعدیل نشده در بخش کشاورزی (بدون احتساب تلفات) برای دو دورة یاد شده بهترتیب برابر 18±67 و 6±83 میلیارد مترمکعب بهدست آمده است. میانگین آب مصرفی تعدیل شده (با احتساب تلفات) در این بخش در دورة هفت‌ساله برابر 6±75 میلیارد مترمکعب معادل حدود 71 درصد آب تجدیدپذیر است. تحلیل‌ها نشان میدهدکه بر مبنای برازش دادههای بلندمدت، حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی در مقایسه با حجم آب تجدیدپذیر برابر 50 درصد است. به‌روز کردن برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی در کشور و تحلیل تغییرات زمانی آن، برجستگی اساسی این پژوهش است. با این‌‌همه، استفاده از روش بیلان آب برای برآورد مصرف آب در بخش کشاورزی محدودیت‌ها و ساده‌سازی‌های متعددی دارد و برای اطمینان بخشی به نتایج برآوردها، لازم است آزمایش‌‌های میدانی مناسبی صورت گیرد.
فریبرز عباسی؛ فرحناز سهراب؛ نادر عباسی
چکیده
نتایج حاصل از بررسی های مزرعه ای در سامانه‌ها و شبکه‌های مختلف آبیاری (سنتی و پایین دست سدها) در سطح کشور طی سال های 94-1370جمع آوری و تحلیل شد. طبق نتایج، راندمان کاربرد آب آبیاری در کشور از 22/5 تا 85/5درصد متغیر و میانگین آن 0/56 درصد است. متوسط این راندمان در سامانه‌های کرتی، نواری و جویچه ای به ترتیب 55/3، 52/9 و 52/5 درصد است. همچنین از بین روشهای ...
بیشتر
نتایج حاصل از بررسی های مزرعه ای در سامانه‌ها و شبکه‌های مختلف آبیاری (سنتی و پایین دست سدها) در سطح کشور طی سال های 94-1370جمع آوری و تحلیل شد. طبق نتایج، راندمان کاربرد آب آبیاری در کشور از 22/5 تا 85/5درصد متغیر و میانگین آن 0/56 درصد است. متوسط این راندمان در سامانه‌های کرتی، نواری و جویچه ای به ترتیب 55/3، 52/9 و 52/5 درصد است. همچنین از بین روشهای بارانی، روش رول لاین و کلاسیک ثابت به ترتیب بیشترین (66/9درصد) و کمترین (52/1درصد) راندمان کاربرد را داشته و در آبیاری قطرهای این کمیت 71/1درصد بوده است. متوسط راندمان کاربرد آب آبیاری در سامانه های آبیاری تحت فشار و سطحی به ترتیب 66/6و 53/6درصد است. همچنین با مقایسه روشهای مختلف آبیاری تحت فشار نیز ملاحظه میشود که میانگین راندمان کاربرد آب آبیاری در روشهای آبیاری بارانی 62/1 و در روشهای آبیاری قطره ای 71/1درصد است. بررسی روند تغییرات راندمان طی سالهای مختلف نشان داد که راندمان کاربرد آبیاری در دو دهه 80-71 و 90-81 و نیم دهه 94-91 به ترتیب 52، 58/4 و 58/8درصد بوده است. همچنین بررسیها نشان داد راندمان انتقال و توزیع نیز در دهه های مذکور به ترتیب 67، 68/5و 74/2درصد بوده است. بدین ترتیب راندمان کل در دهه های یاد شده به ترتیب 29/7، 36 و 43/8درصد برآورد میشود.
نادر حیدری؛ فریبرز عباسی
چکیده
در بسیاری از کشورهای جهان، آبیاری سطحی یکی از مهم ترین روش های آبیاری اراضی فاریاب است و بیش از 90 درصد اراضی فاریاب هنوز با روش های سطحی آبیاری میشوند. تعیین ابعاد بهینۀ قطعات آبیاری و سایر عوامل طراحی و مدیریت آبیاری، شامل شیب، دبی ورودی و مدت زمان آبیاری نقش زیادی در افزایش راندمان کاربرد آبیاری و کاهش هزینه های بهره‌برداری ...
بیشتر
در بسیاری از کشورهای جهان، آبیاری سطحی یکی از مهم ترین روش های آبیاری اراضی فاریاب است و بیش از 90 درصد اراضی فاریاب هنوز با روش های سطحی آبیاری میشوند. تعیین ابعاد بهینۀ قطعات آبیاری و سایر عوامل طراحی و مدیریت آبیاری، شامل شیب، دبی ورودی و مدت زمان آبیاری نقش زیادی در افزایش راندمان کاربرد آبیاری و کاهش هزینه های بهره‌برداری و تولید دارد. این پژوهش با هدف تعیین ابعاد و پارامترهای طراحی و مدیریت بهینه قطعات آبیاری نواری (با انتهای بسته) و برای نیل به راندمان آبیاری بالا و ضریب یکنواختی توزیع آب مناسب در اراضی پروژۀ شبکۀ آبیاری و زهکشی رامشیر اجرا شد که از واحدهای مطالعاتی و اجرایی طرح 550 هزار هکتاری احیای دشت های خوزستان و ایلام (در استان خوزستان) به شمار می آید. با استفاده از اندازهگیری های پیشروی- پسروی آب در طول نوار و کاربرد مدل جامع آبیاری سطحی WinSRFR3.1 پارامترهای معادلۀ نفوذ آب در خاک تعیین و مدل مذکور واسنجی شد. با استفاده از بخش بهینهسازی مدل، ترکیب‌های مختلفی از ابعاد قطعات آبیاری و سایر پارامترهای طراحی و مدیریت آبیاری نواری (برای رژیم جریان انتها بسته) ارائه شد. بر اساس نتایج به دست آمده، گزینۀ عرض نوار 7 متر و طول نوار 200 متر با شیب 0/0005 تا 0/001 برای همۀ دبی های ورودی (20-10 لیتر در ثانیه) و عمق های خالص آبیاری (90- 50 میلی متر) از نظر راندمان کاربرد و یکنواختی توزیع آب گزینه مناسب و ایده‌آلی است. گزینۀ طراحی طول نوار 100 متر و شیب طولی نوار برابر 0/0005 برای تمامی ترکیب‌های عرض‌های نوار (12-4 متر)، عمق‌های خالص آبیاری (90-50 میلیمتر) و دبی های آبیاری (20-10 لیتر در ثانیه) راندمان آبیاری بالایی را نسبت به سایر گزینه ها فراهم می کند. طول نوار 300 متر و بالاتر در حالت کاربرد دبی های کم تا متوسط (تا 20 لیتر در ثانیه) برای تمامی مقادیرگزینه‌های شیب نوار، عرض نوار، و عمق خالص آبیاری به دلیل راندمان بسیار کم یا تکمیل نشدن فاز پیشروی جریان، توصیه نمی شود. در مجموع، در شبکۀ آبیاری و زهکشی رامشیر اگر ابعاد قطعات به همراه سایر پارامترهای طراحی و مدیریت آبیاری شامل دبی و مدت زمان آبیاری به طور مناسب انتخاب شود، با روش آبیاری سطحی نواری حصول به راندمان‌های مناسب کاربرد آب در مزرعه حتی بالاتر از 70 درصد برای بسیاری از گزینه‌های طراحی ارائه شده در این پژوهش به راحتی امکان‌پذیر خواهد بود.
مژده خلیلی؛ مهدی اکبری؛ ابوطالب هزارجریبی؛ مهدی ذاکری‌نیا؛ فریبرز عباسی
چکیده
کاهش چشمگیر کمیت و کیفیت منابع آب در دسترس، بشر را وا میدارد تا آب را به‌شکلی درستتر مصرف کند. سیستمهای نوین آبیاری مانند آبیاری زیرسطحی، از راههایی هستند که باعث افزایش بازده و کارایی مصرف آب میشوند. در این روشهای آبیاری، با توزیع آب در داخل نیمرخ خاک، سطح خاک خشک باقی میماند و تبخیر کاهش مییابد. ...
بیشتر
کاهش چشمگیر کمیت و کیفیت منابع آب در دسترس، بشر را وا میدارد تا آب را به‌شکلی درستتر مصرف کند. سیستمهای نوین آبیاری مانند آبیاری زیرسطحی، از راههایی هستند که باعث افزایش بازده و کارایی مصرف آب میشوند. در این روشهای آبیاری، با توزیع آب در داخل نیمرخ خاک، سطح خاک خشک باقی میماند و تبخیر کاهش مییابد. در طراحی آبیاری قطرهای زیرسطحی، شکل و ابعاد پیاز رطوبتی عامل اصلی در تعیین عمق نصب لولههای قطرهچکاندار و فاصلۀ قطرهچکانها از یکدیگر است و به این منظور مدلهای زیادی ارائه شده که با داشتن مشخصات هیدرولیکی خاک، دبی خروجی و حجم آب خارج شده، میتوانند تخمین قابل قبولی از شکل پیاز رطوبتی ارائه دهند. در این تحقیق، برای برآورد پیاز رطوبتی از روش آنالیز ابعادی، به‌دلیل ساده بودن و نیز کم بودن تعداد پارامترهای موردنیاز، به‌عنوان مدل تجربی و مدل عددی HYDRUS-2Dاستفاده شد. مقادیر اندازهگیری شده، شکل پیاز رطوبتی در سیستم آبیاری قطرهای زیرسطحی (شامل عمق خیس شده در پایین قطرهچکان، عمق خیس شده در بالای قطرهچکان و عرض خیس شده) در یک خاک لومی با عمق نصب 40سانتیمتر زیر سطح خاک با دبی 5/3 لیتر در ساعت با نتایج هر دو مدل مقایسه شد. ضریب تبیین بالای بین 88/0 تا 97/0 برای مدل HYDRUS-2D و 94/0 تا 98/0 برای مدل تجربی بهدست آمد که دقت هر دو مدل را در تعیین ابعاد پیاز رطوبتی در آبیاری قطرهای زیرسطحی نشان میدهد.
منصور معیری؛ ابراهیم پذیرا؛ حمید سیادت؛ فریبرز عباسی؛ فریدون کاوه
چکیده
در مناطق خشک ونیمه خشک که محدودیت منابع آبی وجود دارد، کشاورزان باید شیوهای از مدیریت را برگزینند که با آب کمتر محصول بیشتری تولید کنند. هدف از این مطالعه، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش کارایی مصرف آب (WP) سه هیبرید ذرت بود. این آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی صفیآباد طی دو سال زراعی 7-1386 اجرا و در آنتأثیرات متقابل سه رقم تجارتی ...
بیشتر
در مناطق خشک ونیمه خشک که محدودیت منابع آبی وجود دارد، کشاورزان باید شیوهای از مدیریت را برگزینند که با آب کمتر محصول بیشتری تولید کنند. هدف از این مطالعه، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش کارایی مصرف آب (WP) سه هیبرید ذرت بود. این آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی صفیآباد طی دو سال زراعی 7-1386 اجرا و در آنتأثیرات متقابل سه رقم تجارتی ذرت شامل هیبریدهای Sc-704، Bc-666 و Ossk-602و سیستمهای مختلف آبیاری سطحی و قطرهای طی آزمایش کرتهای نواری یک بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار آزمایش شد. کرت اصلی آزمایش شش تیمار مدیریت زراعی و آبیاری مشتمل بود بر: (1) کشت روی پشتههای 75 سانتیمتری و آبیاری کامل (تیمار شاهد منطقه)، (2) کشت روی پشتههای 75 سانتیمتری وآبیاری یک در میان متغیر، (3) کشت دو ردیف روی پشتههای 75 سانتیمتری و آبیاری کامل، (4) کشت یک ردیف درون جویچههای 75 سانتیمتری و با تغییر جوی و پشتهها در زمان دو تا چهار برگی شدن ذرت، (5) کشت یک ردیف درون جویچههای 75 سانتیمتری با جوی پشته ثابت تا پایان فصل رشد و (6) کشت روی پشتههای 75 سانتیمتری و آبیاری قطرهای کامل. در هر آبیاری حجم آب ورودی و در آبیاریهای سطحی حجم رواناب خروجی اندازهگیری شد. پس از رسیدگی فیزیولوژیکی، با اندازهگیری عملکرد اندامهای هوایی و عملکرد دانه، کارایی مصرف آب گیاه (CWP) و کارایی مصرف آب آبیاری (IWP) هر سه هیبرید ذرت ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین عملکرد هیبریدهای مورد آزمایش وجود ندارد. در تیمار شاهد، تلفات آب آبیاری غالباً به صورت رواناب سطحی است. با کاهش 31 درصد از مصرف آب در تیمار 5 تولید دانه ذرت بالاتر از روش رایج (در سطح 5 درصد)، امکان پذیر شد. در دو سال اجرای آزمایش، کارایی مصرف آب گیاه (CWP) در تیمارهای ششگانه اختلاف معنیداری وجود نداشت و متوسط این شاخص 45/1 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب مصرفی به دست آمد. نتایج همچنین نشان داد که با اعمال مدیریت کشت کف جوی میتوان کارایی مصرف آب آبیاری (IWP) را به طور متوسط تا 45 درصد افزایش داد. استفاده از سامانه آبیاری قطرهای موجب شد تلفات آب کاهش یابد و در نتیجه کارایی مصرف آب گیاه (CWP) و کارایی مصرف آب آبیاری ذرت (IWP) به یکدیگر نزدیک شوند.
محمد خرمیان؛ سعید برومند نسب؛ فریبرز عباسی؛ سید رضا اشرفی زاده
چکیده
مدیریت آبیاری، شیوة خاکورزی و مدیریت کود نیتروژن، نقش مهمی در خصوصیات فیزیکی و چگونگی حرکت آب و نیترات در نیمرخ خاک دارند. لذا، این تحقیق با هدف بررسی اثر بیخاکورزی و مقادیر مختلف کود نیتروژن در حرکت نیتروژن معدنی و رطوبت در خاکی با بافت لوم رسی سیلتی در مرکز تحقیقات کشاورزی صفیآباد با شرایط اقلیمی گرم و نیمهخشک صورت ...
بیشتر
مدیریت آبیاری، شیوة خاکورزی و مدیریت کود نیتروژن، نقش مهمی در خصوصیات فیزیکی و چگونگی حرکت آب و نیترات در نیمرخ خاک دارند. لذا، این تحقیق با هدف بررسی اثر بیخاکورزی و مقادیر مختلف کود نیتروژن در حرکت نیتروژن معدنی و رطوبت در خاکی با بافت لوم رسی سیلتی در مرکز تحقیقات کشاورزی صفیآباد با شرایط اقلیمی گرم و نیمهخشک صورت گرفت. برای این منظور دو شیوة تهیة بستر بذر شامل روش خاکورزی مرسوم و بیخاکورزی هر کدام با سه سطح کود نیتروژن (150، 225، و 300 کیلوگرم در هکتار) برای کشت ذرت پیاده شد. کود نیتروژن در هر دو روش خاکورزی در سه تقسیط آبیاری اول، مرحله چهار برگی و شروع گلدهی ذرت بهصورت کودآبیاری استفاده شد. مقادیر نیترات و آمونیوم خاک قبل و 10 روز پس از کودآبیاری و همچنین پس از برداشت ذرت در لایه‌های30 سانتیمتر تا عمق 120 سانتیمتر اندازهگیری شد. مقادیر آب ورودی و خروجی، رطوبت خاک قبل و پس از آبیاری و جرم مخصوص ظاهری خاک اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که جرم مخصوص ظاهری خاک در عمق 10-0 سانتیمتر در ابتدا، اواسط، و انتهای دوره رشد در شیوة بیخاکورزی تفاوت معنیداری با شیوة خاکورزی مرسوم نداشت. مقادیر رطوبت خاک قبل از آبیاری، بیانکنندة بالاتر بودن رطوبت در عمق 20-0 سانتیمتر در شیوة بیخاکورزی نسبت به‌روش خاکورزی مرسوم (به‌میزان 3 درصد) بود. مقادیر آب ورودی و خروجی اندازهگیری شده در دو شیوة خاکورزی نشان‌دهندة افزایش مصرف آب در هر آبیاری و کاهش رواناب سطحی در شیوة بیخاکورزی به‌دلیل تجمع بقایا در کف جویچه بود. میزان نیترات خاک در هر دو روش خاکورزی مرسوم و بیخاکورزی در لایه 30-0 سانتیمتر بیش ازلایه‌های بعدی بود که اختلاف معنیداری را در سطح 1 درصد نشان داد. روش خاکورزی تأثیری بر مقدار و حرکت نیترات در لایه‌های خاک نداشت. بنابراین مصرف کود در روش بیخاکورزی و کشت مستقیم در بقایا می‌تواند به‌میزان توصیه شده برای روش خاکورزی مرسوم باشد. مقدار آمونیوم خاک در مقایسه با نیترات کمتر و مقدار آن در مراحل قبل و پس از هر نوبت کودآبیاری در دو روش خاکورزی، یکسان بود و از لحاظ آماری تفاوت معنیداری را نشان نداد.
علی قدمی فیروز آبادی؛ سید محسن سیدان؛ فریبرز عباسی
دوره 11، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 73-84
چکیده
کمبود و کاهش تدریجی منابع آب با کیفیت مناسب، از مهمترین عوامل محدودکننده تولیدات کشاورزی در ایران به شمار می‌رود و از این رو استفادة بهینه از منابع آب و افزایش کارایی مصرف آب از ضروریات بخش کشاورزی محسوب میشود. در این خصوص به‌کارگیری سامانه‌های آبیاری کم‌فشار از جمله هیدروفلوم به عنوان گزینه‌ایبهجای روشهای سنتی قابل ...
بیشتر
کمبود و کاهش تدریجی منابع آب با کیفیت مناسب، از مهمترین عوامل محدودکننده تولیدات کشاورزی در ایران به شمار می‌رود و از این رو استفادة بهینه از منابع آب و افزایش کارایی مصرف آب از ضروریات بخش کشاورزی محسوب میشود. در این خصوص به‌کارگیری سامانه‌های آبیاری کم‌فشار از جمله هیدروفلوم به عنوان گزینه‌ایبهجای روشهای سنتی قابل توصیه است. این تحقیق، با هدفارزیابی و مقایسة توزیع آب با استفاده از هیدروفلوم با روشهای سنتی و بارانی انجام شد. مزارعی در دشت کبودرآهنگ همدان که تحت کشت سیبزمینی بودند انتخاب و این تحقیق در آنها اجرا گردید. حجم آب مصرفی در طول فصل زراعی، عملکرد محصول، و رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری اندازهگیری و کارایی مصرف آب ارزیابیشد. نتایج نشان دادکهتلفات آب در مزارعی که با استفاده از هیدروفلوم آبیاری میشوند، بهصورت نفوذ عمقی ولی در مزارعبا سیستمآبیاری سنتی به صورت رواناب و نفوذ عمقی است. رواناب سطحی در دو روش توزیع سنتی و هیدروفلوم‌به ترتیب حدود 8/25 و 15 درصد برآورد شد. راندمان پتانسیل کاربرد، راندمان کاربرد چارک پایین، یکنواختی توزیع، و ضریب یکنواختی کریستین سن در روش هیدروفلوم به ترتیب 50، 2/48، 2/79، و77درصد به دست آمد. این شاخصها در روش سنتی به ترتیب 8/44، 9/34، 65/87، و 1/89 درصدو در روش بارانی به ترتیب 6/57، 56، 3/70، 6/76برآورد شد. کارایی مصرف آب به روش سنتی،هیدروفلوم و بارانی به ترتیب 2/1،4/2 و 2/3 کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب تخمین زده شد. توزیع آب با استفاده از هیدروفلوم با کاهش 21 درصد حجم آب مصرفی و افزایش 100 درصدی کارایی مصرف آب نسبت به روش سنتی همراه بود. در توزیع آب با هیدروفلوم، درآمد کشاورز 39376600 ریال در هکتار نسبت به روش سنتی بالاتر است. همچنین نتایج نشان داد که نسبت سود به هزینه در روش هیدروفلوم 6 است.
هادی رمضانی اعتدالی؛ عبدالمجید لیاقت؛ فریبرز عباسی
دوره 10، شماره 3 ، آذر 1388، ، صفحه 83-94
چکیده
ضریب زبری مانینگ از مهمترین پارامترها در طراحی و ارزیابی آبیاری سطحی است. با وجود اهمیت زیاد این پارامتر، تخمین آن در آبیاری سطحی و به خصوص در آبیاری جویچهای، بسیار دشوار است. در این تحقیق، برای تخمین ضریب زبری مانینگ در آبیاری جویچهای از مدل EVALUE استفاده شد. اساس مدل EVALUE بر رابطة بیلان حجم است و پارامترهای رابطة نفوذ ...
بیشتر
ضریب زبری مانینگ از مهمترین پارامترها در طراحی و ارزیابی آبیاری سطحی است. با وجود اهمیت زیاد این پارامتر، تخمین آن در آبیاری سطحی و به خصوص در آبیاری جویچهای، بسیار دشوار است. در این تحقیق، برای تخمین ضریب زبری مانینگ در آبیاری جویچهای از مدل EVALUE استفاده شد. اساس مدل EVALUE بر رابطة بیلان حجم است و پارامترهای رابطة نفوذ کوستیاکف شاخهای و ضریب زبری مانینگ را به طور همزمان در مزارع آبیاری سطحی برآورد میکند. مهمترین ورودی مدل EVALUE، عمق جریان در نقاط مختلف طول جویچه در زمانهای مختلف است. برای بررسی صحت نتایج مدل EVALUE، با استفاده از نرمافزار SIRMOD و مقادیر تخمین زده شده پارامترهای نفوذ رابطة کوستیاکف شاخهای و ضریب زبری مانینگ، مراحل پیشروی و پسروی جویچههای مورد مطالعه شبیهسازی و با مقادیر اندازهگیری شده مقایسه شد. مقدار ضریب زبری برآورد شده برای جویچههای مورد مطالعه بین 020/0 تا 102/0 متغیر بود. نتایج به دست آمده از مدل EVALUE توانست با دقت قابل قبولی مرحله پسروی را که حساسیت بیشتری به ضریب زبری مانینگ دارد شبیهسازی کند.
بهمن یارقلی؛ فریبرز عباسی؛ عبدالمجید لیاقت
دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1388، ، صفحه 31-44
چکیده
آلودگی محیط زیست با فلزات سنگین یک مشکل جهانی در حال گسترش است. فلزات سنگین عمدتاً در لایة سطحی خاک رسوب میکنند و در دراز مدت با افزایش غلظت آنها در خاک جذب گیاهان میشوند و در اندامهای مختلف آنها تجمع پیدا میکنند. مقدار جذب و تجمع فلزات سنگین در گونههای مختلف گیاهی و در بخشهای مختلف گونهها متفاوت و متأثر از غلظت ...
بیشتر
آلودگی محیط زیست با فلزات سنگین یک مشکل جهانی در حال گسترش است. فلزات سنگین عمدتاً در لایة سطحی خاک رسوب میکنند و در دراز مدت با افزایش غلظت آنها در خاک جذب گیاهان میشوند و در اندامهای مختلف آنها تجمع پیدا میکنند. مقدار جذب و تجمع فلزات سنگین در گونههای مختلف گیاهی و در بخشهای مختلف گونهها متفاوت و متأثر از غلظت فلز و مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک است. مطالعات زیادی در زمینة استفاده از آبهای آلوده و پسابهای حاوی فلزات سنگین در کشاورزی اجرا شده است، ولی اطلاعات در زمینة مقدار جذب و تجمع فلزات سنگین از محیط ریشه و تجمع آن در بخشهای مختلف گونههای زراعی، به ویژه محصولات جالیزی بسیار محدود است. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف غلظت کادمیوم خاک محیط ریشه بر مقدار جذب و تجمع آن در اندامهای مختلف پنج گونة جالیزی رایج در ایران (خربزه، هندوانه، خیار، گوجهفرنگی و کدو‌خورشتی)، به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تیمار شامل غلظتهای صفر، 50 و100 میلیگرم کادمیوم در کیلوگرم خاک و 50 میلیگرم کادمیوم در کیلوگرم خاک بهعلاوه 25 میلیگرم اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA) به هر کیلوگرم خاک از طریق آب آبیاری، در سه تکرار به اجرا در آمده است. خاک مورد استفاده از نوع لومی بود که از مزرعة چهارصد هکتاری مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (کرج) انتخاب و بعد از دو بار الک کردن با مش دو میلیمتر و افزودن نیترات کادمیوم (Cd(NO3)2) و مخلوط کردن کامل تهیه شد. برای کاشت از گلدانهای پلاستکی استوانه ای به قطر 40 و ارتفاع 60 سانتیمتر استفاده شده است. در پایان فصل زراعی از بخشهای مختلف گونه های مورد مطالعه جهت سنجش مقدار تجمع کادمیوم نمونهبرداری و آزمایش شده نتایج حاصل، پس از تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS، نشان میدهد که میزان تجمع کادمیوم با افزایش غلظت آن در محیط ریشه نسبت مستقیم دارد و افزایش EDTA ، بهطور میانگین باعث افزایشی معادل 27 درصد در جذب کادمیوم در برگها و 122 درصد در میوه میشود. به‌جز تیمار شاهد، در سایر تیمارها میزان تجمع کادمیوم در بخشهای مختلف گونههای مورد مطالعه بیش از حد مجاز برای مصارف انسانی است. نتایج نشان میدهد که در ساقه و برگ به ترتیب خیار و کدو خورشتی بیشترین غلظت کادمیوم را دارند و گوجهفرنگی و هندوانه کمترین تجمع را دارند؛ میوة خربزه و هندوانه بیشترین و گوجهفرنگی کمترین میزان غلظت کادمیوم را دارند.
فریبرز عباسی
دوره 9، شماره 4 ، اسفند 1387، ، صفحه 31-44
چکیده
ویژگیهای هیدرولیکی خاک از مشخصههای مهم فیزیکی خاک هستند که براورد آنها در اکثر مطالعات آب و خاک از جمله آبیاری و زهکشی اهمیتی ویژه دارد. در این پژوهش، روش نیمه تجربی آریا و همکاران به عنوان یک روش ساده، سریع، و به نسبت کم هزینه برای تخمین ویژگیهای هیدرولیکی خاک با دو روش مدلسازی معکوس و توابع انتقالی در یک خاک لومشنی ...
بیشتر
ویژگیهای هیدرولیکی خاک از مشخصههای مهم فیزیکی خاک هستند که براورد آنها در اکثر مطالعات آب و خاک از جمله آبیاری و زهکشی اهمیتی ویژه دارد. در این پژوهش، روش نیمه تجربی آریا و همکاران به عنوان یک روش ساده، سریع، و به نسبت کم هزینه برای تخمین ویژگیهای هیدرولیکی خاک با دو روش مدلسازی معکوس و توابع انتقالی در یک خاک لومشنی مقایسه شد و برای شبیهسازی رطوبت خاک در زیر جویچههای آبیاری بهکار گرفته شد. در روش آریا و همکاران، ویژگیهای هیدرولیکی خاک شامل کلیة پارامترهای منحنی مشخصة آب خاک ونگنوختن و مدل هدایت هیدرولیکی معلم- ونگنوختن از روی منحنی دانهبندی خاک براورد شدند. در روش تابع انتقالی از نرمافزار ROSETTA استفاده شد. در روش مدلسازی معکوس از رطوبتهای اندازهگیری شده در خاک، یک مدل ریاضی مناسب که بیان کننده روابط حاکم بر پدیده باشد، و یک الگوریتم بهینهسازی برای کمینه کردن یک تابع هدف استفاده شد. در این تحقیق، از مدل HYDRUS-2D برای شبیهسازی رطوبت خاک در زیر جویچههای آبیاری و همچنین تخمین ویژگیهای حساس هیدرولیکی خاک (شامل پارامترهای n،sθ،Ks در منحنی مشخصة آب خاک ونگنوختن و مدل هدایت هیدرولیکی- رطوبت معلم- ونگنوختن) به روش مدلسازی معکوس استفاده گردید. برای مقایسة روشهای مختلف براورد ویژگیهای هیدرولیکی خاک، رطوبت خاک در زیر جویچههای آبیاری شبیهسازی و با مقایسه با مقادیر اندازهگیری شده مزرعهای طی دو آبیاری متوالی به روش آزمون t ارزیابی شد. نتایج نشان میدهد که مدلسازی معکوس و روش آریا و همکاران با کمترین RMSE بیشترین تطابق را با مقادیر اندازهگیری شده دارند. روش تابع انتقالی در اغلب موارد مقادیر رطوبت را بیش از مقادیر اندازهگیری شده براورد میکند.
محمد جلینی؛ فریبرز عباسی
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1387، ، صفحه 31-48
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی حرکت آب و نیتروژن در خاک تحت شرایط مختلف آبی به مدت دو سال زراعی (1379و 1380) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان روی چغندرقند اجرا شد. سه تیمار آبی بدون تنش، تنش مداوم، و تنش ابتدایی و سه سطح نیتروژن با مقادیر 80، 160 و 240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مورد بررسی قرار گرفت. مقدار تخلیة رطوبتی در ...
بیشتر
این پژوهش به منظور بررسی حرکت آب و نیتروژن در خاک تحت شرایط مختلف آبی به مدت دو سال زراعی (1379و 1380) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان روی چغندرقند اجرا شد. سه تیمار آبی بدون تنش، تنش مداوم، و تنش ابتدایی و سه سطح نیتروژن با مقادیر 80، 160 و 240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مورد بررسی قرار گرفت. مقدار تخلیة رطوبتی در تیمارهای آبی به ترتیب برابر با 50، 80، و 90 درصد آب قابل استفاده بود. از مدل LEACHN برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. مقایسة نتایج مدل با مقادیر اندازهگیریشده نشان داد که مدل روند تغییرات غلظت آمونیم و نیترات خاک را با دقت قابل قبولی پیش‌بینی میکند. همبستگی بین مقادیر اندازهگیری و براوردشده در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. بلافاصله بعد از کاربرد نیتروژن، مقدار آمونیم و نیترات در لایه‌های سطحی به شدت افزایش یافت. در لایه‌های سطحی مقدار آمونیم در تیمار بدون تنش آبی کمتر از سایر تیمارها بود. در زمان تنش آبی، جذب آمونیم و نیترات کاهش ولی بعد از شکستهشدن تنش، مقدار آن افزایش یافت. با افزایش عمق خاک، مقدار نیترات در تیمار بدون تنش افزایش یافت. در تیمارهای با تنش آبی، میزان تلفات نیتروژن بر اثر تصعید آمونیم، نیترات زدایی، و آبشویی نیترات کاهش یافت.
مهدی ذاکری‌نیا؛ فریبرز عباسی؛ تیمور سهرابی
دوره 8، شماره 3 ، آذر 1386، ، صفحه 17-30
چکیده
یکی از مسائل عمده در پیش‌بینی کارایی سامانه‌های آبیاری، تغییرات زمانی ویژگیهای خاک از جمله مشخصات هیدرولیکی آن است. در این تحقیق، برای بررسی تغییرات زمانی ویژگیهای هیدرولیکی یک خاک لوم رسی در اثر آبیاری با آب شور و سدیمی، ده نوبت آبیاری با دور هفت روز با آب حاوی کلرید سدیم با SAR و EC به ترتیب 32 و 12 دسی زیمنس بر متر اجرا و ...
بیشتر
یکی از مسائل عمده در پیش‌بینی کارایی سامانه‌های آبیاری، تغییرات زمانی ویژگیهای خاک از جمله مشخصات هیدرولیکی آن است. در این تحقیق، برای بررسی تغییرات زمانی ویژگیهای هیدرولیکی یک خاک لوم رسی در اثر آبیاری با آب شور و سدیمی، ده نوبت آبیاری با دور هفت روز با آب حاوی کلرید سدیم با SAR و EC به ترتیب 32 و 12 دسی زیمنس بر متر اجرا و سه آزمایش نفوذپذیری به ترتیب در آبیاریهای سوم، ششم و دهم اندازهگیری شد. مقایسة مقادیر نفوذ تجمعی و سرعت نفوذ در سه نوبت اندازهگیری نشان داد که نفوذپذیری خاک به دلیل افزایش سدیم و پراکندگی خاکدانه‌ها به شدت کاهش مییابد. برای شبیهسازی رفتار خاک در اثر آبیاریهای متوالی با آب شور و تخمین پارامترهای هیدرولیکی تأثیرگذار، از مدل ریاضی HYDRUS-1D استفاده شد. قبل از تخمین ویژگیهای هیدرولیکی خاک، جهت آگاهی از میزان حساسیت پارامترهای هیدرولیکی، آزمون حساسیت اجرا شد. آزمون آآآآآسمسیبتسیبتحساسیت نشان داد که نفوذ تجمعی به ترتیب نسبت به هدایت آبی اشباع (Ks)، پارامتر شکل n ، و رطوبت اشباع (qs) حساس است. با عنایت به محدودیت دادههای اندازهگیریشده و حساسیت مدلهای ریاضی در تخمین تعداد زیادی پارامتر به روش معکوس، و با توجه به همبستگی بالای پارامترهای Ks و n در فرمول وانگنوختن، با وجود حساسیت بیشتر مدل به n در مقایسه باqs، فقط Ks و qs در بهینهسازی بررسی شدند. اجرای مدل در مرحلة اول، برای تخمین معکوس Ks به تنهایی و در مرحلة دوم برای تخمین همزمان Ks و qs انجام شد. در هر مرحله، سایر ویژگیهای هیدرولیکی خاک از مدل ROSETTA تعیین شدند. نتایج اجرای مرحلة اول نسبت به مرحلة دوم مدل، همخوانی بیشتری با مقادیر اندازهگیریشده در هر آبیاری نشان داد. نتایج این تحقیق نشان داد که روش معکوس در صورت وجود دادههای کافی می‌تواند روشی مناسب برای براورد ویژگیهای هیدرولیکی و تغییرات زمانی آنها باشد. همچنین، دادههای مزرعهای نفوذ تجمعی در آبیاری سوم و ششم به خوبی با معادلة فیلیپ برازش یافت، اما دقت آن در آبیاری دهم چندان مناسب نبود.
