مقاله پژوهشی
سامانه های نوین آبیاری
نادر نادری؛ علیرضا محمدی
چکیده
برای بررسی اثر دور و مقدار آب آبیاری در روش آبیاری بارانی تاشو بر عملکرد و بهره وری آب گندم، آزمایشی در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ در خاکی با بافت لومی شنی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود) اجرا گردید. کرت‌های اصلی شامل 3 دور آبیاری (4، 5 و 6 روز) و در کرت‌های فرعی، سطوح آبیاری (100، 80 و 60 درصد) قرار گرفت. نیاز آبی به ...
بیشتر
برای بررسی اثر دور و مقدار آب آبیاری در روش آبیاری بارانی تاشو بر عملکرد و بهره وری آب گندم، آزمایشی در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ در خاکی با بافت لومی شنی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود) اجرا گردید. کرت‌های اصلی شامل 3 دور آبیاری (4، 5 و 6 روز) و در کرت‌های فرعی، سطوح آبیاری (100، 80 و 60 درصد) قرار گرفت. نیاز آبی به روش پنمن- مانتیث محاسبه شد و با کنتور حجمی در اختیار تیمارهای آبیاری قرار گرفت. نتایج اثر سادۀ تیمارها نشان داد تیمارهای دور آبیاری 4 و 5 روز به ترتیب با عملکرد دانه 5410/6 و 5016/1 کیلوگرم در هکتار و بهره وری آب 1/169 و 1/077 کیلوگرم بر مترمکعب در گروه آماری برتر هستند. از نظر تامین نیاز آب آبیاری، تیمار 80 درصد سطح تامین نیاز آب آبیاری با متوسط عملکرد 5520/7 کیلوگرم و بهره وری آب 1/130 کیلوگرم بر مترمکعب، بهترین تیمار مقدار آبیاری بود. اثر متقابل تیمارهای آزمایشی نشان داد تیمار دور 4 روز با 80 درصد تامین نیاز آبی با عملکرد 6172/5 کیلوگرم در هکتار و بهره وری آب 1/336 کیلوگرم بر مترمکعب بهترین تیمار است و با کاهش دور آبیاری به 4 روز مقدار آب مصرفی را تا 20 درصد میتوان کاهش داد.
یادداشت فنی
نادر حیدری؛ فرشید تاران
چکیده
مفهوم آب مجازی در قرن بیست و یکم به‌عنوان شاخصی کلیدی برای ارزیابی مصرف بهینۀ آب در تولید محصولات کشاورزی، به‌ویژه در مواجهه با بحران کمبود آب، برجسته شده است. این مطالعه به بررسی و تحلیل آب مجازی گندم آبی در ایران پرداخته است که یکی از محصولات راهبردی کشاورزی شناخته میشود. این مطالعه تفاوت‌های مقدار آب مجازی گندم آبی را در استان‌ها ...
بیشتر
مفهوم آب مجازی در قرن بیست و یکم به‌عنوان شاخصی کلیدی برای ارزیابی مصرف بهینۀ آب در تولید محصولات کشاورزی، به‌ویژه در مواجهه با بحران کمبود آب، برجسته شده است. این مطالعه به بررسی و تحلیل آب مجازی گندم آبی در ایران پرداخته است که یکی از محصولات راهبردی کشاورزی شناخته میشود. این مطالعه تفاوت‌های مقدار آب مجازی گندم آبی را در استان‌ها و اقلیم‌های مختلف کشور بررسی کرده است. نتایج بررسیها نشان میدهد میزان آب مجازی گندم آبی در ایران در دامنۀ وسیع 3523-284 مترمکعب بر تن قرار دارد و به‌طور متوسط برابر 1400 مترمکعب بر تن و 50 درصد بالاتر از میانگین میزان آب مجازی گندم در تعدادی از کشورهای جهان (930 مترمکعب بر تن) است. بر این اساس، بیشترین آب مجازی آبی (دامنۀ 3523-1539 مترمکعب بر تن) مربوط به استانهای خوزستان، کرمان، سمنان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، اصفهان، فارس، یزد، و بخشهایی از استانهای قم، کرمانشاه، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، و آذربایجانشرقی با متوسط 2610 مترمکعب بر تن است. کمترین آب مجازی آبی (دامنه 586-284 مترمکعب بر تن) مربوط به استانهای مازندران، همدان، گلستان، کردستان، کهکیلویه و بویراحمد و مناطقی از استانهای خراسان جنوبی، مرکزی، هرمزگان، و ایلام با متوسط 451 مترمکعب بر تن است. بررسیها همچنین نشان میدهد اکثر مناطق تحت کشت گندم در ایران (حدود 53 درصد زمینهای تحت کشت آبی)، در مناطق با بحران کمآبی واقع شدهاست. کشت گندم از ابعاد مقدار نیاز آبی و کارایی مصرف آب پتانسیل در استانهای مختلف دارای درجات متفاوتی از برتری است. از جنبۀ مقدار آب مجازی آبی، کشت گندم در دو استان گلستان و اردبیل که نسبتا مشکل کمآبی ندارند و مقدار آب مجازی گندم در آنها پایین نیز هست، برتری زیادی دارد. استان خوزستان نیز در صورت بهبود مدیریت آبیاری، با توجه به اقلیم مناسب و گرمای هوا و امکان استفاده مناسب از بارش های زمستانه در فصل رشد و رسیدگی سریع محصول، برای کشت گندم دارای برتری است. کشت گندم در برخی مناطق ایران، به‌ویژه در مناطق مرکزی و جنوب شرقی، مناسب نیست. نتایج این بررسی بر لزوم مدیریت بهینۀ منابع آب کشاورزی و انتخاب راهبردی مناطق و سطح تحت کشت گندم در الگوی کشت ملی از جنبه برتری تولید مرتبط با نیاز آبی، محدودیت منابع آب، بهبود بهرهوری و کاهش مقدار آب مجازی، کاهش ضایعات، و تجارت آب مجازی گندم تأکید دارد.
مقاله پژوهشی
مریم نوابیان؛ مصطفی جمشیدی اوانکی
چکیده
اطلاع از وضعیت رطوبت خاک می‌تواند تاثیر بسزایی بر برنامه‌ریزی آبیاری و در نتیجه مدیریت آب بخش کشاورزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب به همراه داشته باشد. اندازه‌گیری رطوبت خاک به روش بلوک متخلخل مبتنی بر مقاومت‌سنجی جریان برق از جمله روش‌های اندازه‌گیری رطوبت است که توسعۀ دانش ساخت آن می‌تواند گام موثری در کاهش هزینه، افزایش ...
بیشتر
اطلاع از وضعیت رطوبت خاک می‌تواند تاثیر بسزایی بر برنامه‌ریزی آبیاری و در نتیجه مدیریت آب بخش کشاورزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب به همراه داشته باشد. اندازه‌گیری رطوبت خاک به روش بلوک متخلخل مبتنی بر مقاومت‌سنجی جریان برق از جمله روش‌های اندازه‌گیری رطوبت است که توسعۀ دانش ساخت آن می‌تواند گام موثری در کاهش هزینه، افزایش دقت و سهولت اندازه‌گیری رطوبت و در نتیجه مدیریت مصرف آب کشاوری باشد. هدف از این پژوهش، بررسی خصوصیات الیاف شیشه‌ای حصیری بر دقت اندازه‌گیری رطوبت خاک به روش بلوک متخلخل است. در این راستا، از دو الیاف P200 و P186 در ساخت بلوک مبتنی بر سازۀ الیافی استفاده گردید و دقت اندازه‌گیری رطوبت توسط آن در 10 بافت خاک در سه تکرار بررسی شد. برای ارزیابی دقت بلوک‌ها، رطوبت اندازه‌گیری شده توسط آنها با روش رطوبت وزنی مقایسه و شاخص‌های آماری R2، RMSE، nRMSE، MAE و D-index محاسبه شدند. نتایج نشان داد که بلوک‌های ساخته شده با هر دو الیاف دقت قابل قبول در اندازه‌گیری رطوبت خاک دارند (R2=0.7-0.98، RMSE=0.05-0.07، nRMSE=16-20%، MAE=0.05-0.06 و D-index=0.94-0.95) اما الیاف P200 با خطای حدود 5 درصد، دقت بیشتری بهدست داده است. این بلوک‌ها در بافت خاک متوسط با حداقل و حداکثر شن بهترتیب 20 و 70 درصد و حداکثر رس 30 درصد، نسبت به سایر بافت‌ها دقت بیشتری (RMSE<0.06) نشان دادند. دقت بلوک‌ها در حد بالای رطوبت خاک کاهش یافت به‌طوری‌که در محدوده دقت 7 درصد قرار نگرفت. بنابراین، استفاده از آنها برای دامنه رطوبت خاک 40-25 درصد وزنی پیشنهاد میشود.
