مقاله پژوهشی
مدیریت شبکه های آبیاری
فریبرز عباسی؛ مهدی اکبری؛ ابوالفضل ناصری؛ نادر عباسی؛ جواد باغانی؛ محمد جلینی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ محمدمهدی نخجوانی مقدم؛ سالومه سپهری؛ منصور معیری؛ علیرضا حسن اقلی؛ سید ابو القاسم حقایقی مقدم؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ سیدحسن موسوی فضل؛ محمدرضا یزدانی
چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب 35 محصول زراعی و باغی در ایران انجام شد. اندازه‌گیری‌های میدانی شامل حجم آب آبیاری و عملکرد محصول برای حداقل یک فصل زراعی در قطب‌های تولید هر محصول انجام شد. محصولات شامل 12 محصول زراعی (گندم، برنج، جو، ذرت‌علوفه‌ای، یونجه، چغندرقند، نیشکر، لوبیا، آفتابگردان، پنبه، کلزا، سویا)، ...
بیشتر
این تحقیق با هدف ارزیابی حجم آب آبیاری و بهره‌وری آب 35 محصول زراعی و باغی در ایران انجام شد. اندازه‌گیری‌های میدانی شامل حجم آب آبیاری و عملکرد محصول برای حداقل یک فصل زراعی در قطب‌های تولید هر محصول انجام شد. محصولات شامل 12 محصول زراعی (گندم، برنج، جو، ذرت‌علوفه‌ای، یونجه، چغندرقند، نیشکر، لوبیا، آفتابگردان، پنبه، کلزا، سویا)، 17 محصول باغی (زعفران، سیب، زیتون، پرتقال، نارنگی، هلو، شلیل، آلو، لیمو، انجیر، انگور، خرما، انار، گردو، بادام، پسته، گیلاس) و 6 محصول سبزی و صیفی (گوجه‌فرنگی، هندوانه، سیب-زمینی، خیار، خربزه، پیاز) بودند. نتایج نشان داد میانگین حجم آب آبیاری محصولات مختلف از 3984 برای محصول کلزا تا 32500 مترمکعب بر هکتار برای نیشکر متغیر است. میانگین حجم آب آبیاری 35 محصول مورد مطالعه 8032 مترمکعب بر هکتار تعیین گردید که این شاخص به تفکیک محصولات باغی، زراعی و سبزی و صیفی به‌ترتیب 9162، 7669 و 7247 مترمکعب بر هکتار بود. همچنین حجم کل آب مورد استفاده برای 35 محصول مورد مطالعه 7/61 میلیارد مترمکعب و حجم کل آب آبیاری سایر محصولاتی که در این تحقیق ارزیابی نشده بودند، 4/9 میلیارد مترمکعب برآورد شد. در مجموع، حجم کل آب مورد استفاده برای آبیاری محصولات آبی کشور 1/71 میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود. میانگین وزنی بهره‌وری آب آبیاری و آب محصولات مورد مطالعه به‌ترتیب 9/1 و 5/1 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. از نظر شاخص درآمد ناخالص به ازای واحد حجم آب آبیاری، زعفران و پسته بیشترین، و نیشکر، سویا، جو، ذرت‌علوفه‌ای، گندم و یونجه کمترین مقدار این شاخص را به خود اختصاص دادند.
مقاله پژوهشی
مدیریت شبکه های آبیاری
امیر اسلامی؛ عبدالرسول شیروانیان؛ رضا زارعیان
چکیده
افت شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی دشت‌ها، نشان از نبود رویکرد مناسب برای ایجاد هم‌افزایی بین تمامی ذی‌نفعان حوزه آب در مدیریت منابع آب می‌باشد. از سوی دیگر، غیرقابل انکار بودن محدودیت منابع آب، موجب شده که اتخاذ مدیریت یکپارچه منابع آب به عنوان یک الزام مورد توجه قرار گیرد. در این خصوص، بایستی در یک دشت کشاورزی تطابق برداشت از منابع ...
بیشتر
افت شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی دشت‌ها، نشان از نبود رویکرد مناسب برای ایجاد هم‌افزایی بین تمامی ذی‌نفعان حوزه آب در مدیریت منابع آب می‌باشد. از سوی دیگر، غیرقابل انکار بودن محدودیت منابع آب، موجب شده که اتخاذ مدیریت یکپارچه منابع آب به عنوان یک الزام مورد توجه قرار گیرد. در این خصوص، بایستی در یک دشت کشاورزی تطابق برداشت از منابع آب زیرزمینی با آب قابل‌برنامه‌ریزی وجود داشته باشد تا از شدت بحران ایجاد شده کاسته شده و به‌مرور زمان به تعادل بخشی دشت کمک شود. از این رو، اجتناب از توسعه افقی در بخش کشاورزی و پرداختن به افزایش بهره‌وری آب بایستی در دستور کار تصمیم‌گیران به ویژه در مبحث برنامه‌ریزی الگوی کشت قرار گیرد. این پژوهش با هدف نقش اصلاح الگوی کشت در ارتقای بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در دشت قادرآباد–مادرسلیمان استان فارس به انجام رسیده است. داده‌های مورد نیاز محصولات شامل تقویم زراعی، قیمت در زمان برداشت، هزینه تولید، عملکرد، میزان آب قابل برنامه‌ریزی ماهانه دشت و میزان آب آبیاری ماهانه هر یک از محصولات مربوط به سال زراعی 01-1400 بوده که به صورت اسنادی از سازمان جهادکشاورزی و شرکت آب منطقه ای استان فارس جمع‌آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش برنامه‌ریزی ریاضی و با استفاده از نرم‌افزار GAMS انجام شد. نتایج نشان داد، اصلاح الگوی کشت در این دشت سبب صرفه‌جویی سالانه 64/8 میلیون متر مکعب آب (معادل 26 درصد)، افزایش 11 درصدی بهره‌وری فیزیکی و افزایش 4/39 درصدی بهره‌وری اقتصادی آب نسبت به الگوی فعلی کشت شده است.
