تحقیقات مهندسی سازه های آبیاری و زهکشی

مقاله پژوهشی سامانه های نوین آبیاری

بررسی اثر مدیریت مصرف آب بر عملکرد و بهره وری آب گندم با روش آبیاری بارانی تاشو (رِین فلت)

نادر نادری؛ علیرضا محمدی

دوره 25، زمستان ، بهمن 1403، صفحه 14-1

https://doi.org/10.22092/idser.2025.367942.1601

چکیده

برای بررسی اثر دور و مقدار آب آبیاری در روش آبیاری بارانی تاشو بر عملکرد و بهره وری آب گندم، آزمایشی در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ در خاکی با بافت لومی شنی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود) اجرا گردید. کرت‌های اصلی شامل 3 دور آبیاری (4، 5 و 6 روز) و در کرت‌های فرعی، سطوح آبیاری (100، 80 و 60 درصد) قرار گرفت. نیاز آبی به ... بیشتر

یادداشت فنی

بررسی وضعیت آب مجازی گندم آبی و ارائۀ راهکارهای فنی و سیاستی برای بهبود آن در ایران

نادر حیدری؛ فرشید تاران

دوره 25، زمستان ، بهمن 1403، صفحه 34-15

https://doi.org/10.22092/idser.2025.367448.1596

چکیده

مفهوم آب مجازی در قرن بیست و یکم به‌عنوان شاخصی کلیدی برای ارزیابی مصرف بهینۀ آب در تولید محصولات کشاورزی، به‌ویژه در مواجهه با بحران کمبود آب، برجسته شده است. این مطالعه به بررسی و تحلیل آب مجازی گندم آبی در ایران پرداخته است که یکی از محصولات راهبردی کشاورزی شناخته میشود. این مطالعه تفاوت‌های مقدار آب مجازی گندم آبی را در استان‌ها ... بیشتر مفهوم آب مجازی در قرن بیست و یکم به‌عنوان شاخصی کلیدی برای ارزیابی مصرف بهینۀ آب در تولید محصولات کشاورزی، به‌ویژه در مواجهه با بحران کمبود آب، برجسته شده است. این مطالعه به بررسی و تحلیل آب مجازی گندم آبی در ایران پرداخته است که یکی از محصولات راهبردی کشاورزی شناخته میشود. این مطالعه تفاوت‌های مقدار آب مجازی گندم آبی را در استان‌ها و اقلیم‌های مختلف کشور بررسی کرده است. نتایج بررسیها نشان می‌دهد میزان آب مجازی گندم آبی در ایران در دامنۀ وسیع 3523-284 مترمکعب بر تن قرار دارد و به‌طور متوسط برابر 1400 مترمکعب بر تن و 50 درصد بالاتر از میانگین میزان آب مجازی گندم در تعدادی از کشورهای جهان (930 مترمکعب بر تن) است. بر این اساس، بیشترین آب مجازی آبی (دامنۀ 3523-1539 مترمکعب بر تن) مربوط به استانهای خوزستان، کرمان، سمنان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، اصفهان، فارس، یزد، و بخشهایی از استانهای قم، کرمانشاه، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، و آذربایجانشرقی با متوسط 2610 مترمکعب بر تن است. کمترین آب مجازی آبی (دامنه 586-284 مترمکعب بر تن) مربوط به استانهای مازندران، همدان، گلستان، کردستان، کهکیلویه و بویراحمد و مناطقی از استانهای خراسان جنوبی، مرکزی، هرمزگان، و ایلام با متوسط 451 مترمکعب بر تن است. بررسی‌ها همچنین نشان میدهد اکثر مناطق تحت کشت گندم در ایران (حدود 53 درصد زمینهای تحت کشت آبی)، در مناطق با بحران کم‌آبی واقع شدهاست. کشت گندم از ابعاد مقدار نیاز آبی و کارایی مصرف آب پتانسیل در استانهای مختلف دارای درجات متفاوتی از برتری است. از جنبۀ مقدار آب مجازی آبی، کشت گندم در دو استان گلستان و اردبیل که نسبتا مشکل کمآبی ندارند و مقدار آب مجازی گندم در آنها پایین نیز هست، برتری زیادی دارد. استان خوزستان نیز در صورت بهبود مدیریت آبیاری، با توجه به اقلیم مناسب و گرمای هوا و امکان استفاده مناسب از بارش های زمستانه در فصل رشد و رسیدگی سریع محصول، برای کشت گندم دارای برتری است. کشت گندم در برخی مناطق ایران، به‌ویژه در مناطق مرکزی و جنوب شرقی، مناسب نیست. نتایج این بررسی بر لزوم مدیریت بهینۀ منابع آب کشاورزی و انتخاب راهبردی مناطق و سطح تحت کشت گندم در الگوی کشت ملی از جنبه برتری تولید مرتبط با نیاز آبی، محدودیت منابع آب، بهبود بهرهوری و کاهش مقدار آب مجازی، کاهش ضایعات، و تجارت آب مجازی گندم تأکید دارد.

مقاله پژوهشی

اثر خصوصیات سازۀ الیافی شیشه‌ای حصیری بر دقت حسگر بلوک متخلخل در پایش رطوبت خاک

مریم نوابیان؛ مصطفی جمشیدی اوانکی

دوره 25، زمستان ، بهمن 1403، صفحه 50-35

https://doi.org/10.22092/idser.2025.368179.1605

چکیده

اطلاع از وضعیت رطوبت خاک می‌تواند تاثیر بسزایی بر برنامه‌ریزی آبیاری و در نتیجه مدیریت آب بخش کشاورزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب به همراه داشته باشد. اندازه‌گیری رطوبت خاک به روش بلوک‌ متخلخل مبتنی بر مقاومت‌سنجی جریان برق از جمله روش‌های اندازه‌گیری رطوبت است که توسعۀ دانش ساخت آن می‌تواند گام موثری در کاهش هزینه، افزایش ... بیشتر اطلاع از وضعیت رطوبت خاک می‌تواند تاثیر بسزایی بر برنامه‌ریزی آبیاری و در نتیجه مدیریت آب بخش کشاورزی به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب به همراه داشته باشد. اندازه‌گیری رطوبت خاک به روش بلوک‌ متخلخل مبتنی بر مقاومت‌سنجی جریان برق از جمله روش‌های اندازه‌گیری رطوبت است که توسعۀ دانش ساخت آن می‌تواند گام موثری در کاهش هزینه، افزایش دقت و سهولت اندازه‌گیری رطوبت و در نتیجه مدیریت مصرف آب کشاوری باشد. هدف از این پژوهش، بررسی خصوصیات الیاف شیشه‌ای حصیری بر دقت اندازه‌گیری رطوبت خاک به روش بلوک متخلخل است. در این راستا، از دو الیاف P200 و P186 در ساخت بلوک مبتنی بر سازۀ الیافی استفاده گردید و دقت اندازه‌گیری رطوبت توسط آن در 10 بافت خاک در سه تکرار بررسی شد. برای ارزیابی دقت بلوک‌ها، رطوبت اندازه‌گیری شده توسط آن‌ها با روش رطوبت وزنی مقایسه و شاخص‌های آماری R2، RMSE، nRMSE، MAE و D-index محاسبه شدند. نتایج نشان داد که بلوک‌های ساخته شده با هر دو الیاف دقت قابل قبول در اندازه‌گیری رطوبت خاک دارند (R2=0.7-0.98، RMSE=0.05-0.07، nRMSE=16-20%، MAE=0.05-0.06 و D-index=0.94-0.95) اما الیاف P200 با خطای حدود 5 درصد، دقت بیشتری بهدست داده است. این بلوک‌ها در بافت خاک متوسط با حداقل و حداکثر شن بهترتیب 20 و 70 درصد و حداکثر رس 30 درصد، نسبت به سایر بافت‌ها دقت بیشتری (RMSE<0.06) نشان دادند. دقت بلوک‌ها در حد بالای رطوبت خاک کاهش یافت به‌طوری‌که در محدوده دقت 7 درصد قرار نگرفت. بنابراین، استفاده از آن‌ها برای دامنه رطوبت خاک 40-25 درصد وزنی پیشنهاد می‌شود.

مقاله پژوهشی مدیریت شبکه های آبیاری

ارزیابی راهکارهای کاهش تقاضا برای آبیاری و سازگاری با کم آبی در استان فارس

عبدالرحمان میرزائی؛ افشین سلطانی؛ فریبرز عباسی؛ ابراهیم زینلی؛ شهرزاد میرکریمی

دوره 25، زمستان ، بهمن 1403، صفحه 78-51

https://doi.org/10.22092/idser.2025.368347.1606

چکیده

سازگاری با کم‌آبی یکی از چالش‌های اصلی کشاورزی در ایران است. هدف از این مطالعه، ارزیابی ظرفیت صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی آبی استان فارس با استفاده از (1) بهینه‌سازی الگوی کشت، (2) کاربرد سایبان در باغ‌ها و مزارع تولید سبزی ‌و صیفی، (3) کاربرد مالچ‌کلش در باغ‌ها و مزارع، (4) تغییر نظام کشت غرقابی به هوازی برنج و (5) انتقال تولیدات سبزی‌ ... بیشتر سازگاری با کم‌آبی یکی از چالش‌های اصلی کشاورزی در ایران است. هدف از این مطالعه، ارزیابی ظرفیت صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی آبی استان فارس با استفاده از (1) بهینه‌سازی الگوی کشت، (2) کاربرد سایبان در باغ‌ها و مزارع تولید سبزی ‌و صیفی، (3) کاربرد مالچ‌کلش در باغ‌ها و مزارع، (4) تغییر نظام کشت غرقابی به هوازی برنج و (5) انتقال تولیدات سبزی‌ و صیفی از مزرعه به گلخانه است. برای این منظور از سامانۀ حسابداری آب (SAWA) برای کشاورزی آبی استان فارس استفاده شد. حجم آب آبیاری کاربردی (خالص) در کشاورزی استان برای شرایط کشاورزان (نه شرایط پتانسیل و مطلوب) در الگوی کشت فعلی 4619 میلیون متر مکعب در سال برآورد و بهینه‌سازی الگوی کشت باعث کاهش 35 درصد از این حجم آب شده است. استفاده از مالچ‌کلش در الگوی کشت فعلی و بهینه به‌ترتیب 8 و 10 درصد، کاربرد سایبان به‌ترتیب 29 و 24 درصد و استفاده از نظام کشت هوازی برنج، به جای غرقابی، به‌ترتیب 4 و 1 درصد حجم آب کاربردی کشاورزان را کاهش می دهد. انتقال تولیدات سبزی ‌و صیفی از مزرعه به گلخانه در هر دو الگوی کشت فعلی و بهینه توانست حجم آب آبیاری کاربردی کشاورزان را 4 درصد کاهش دهد. نتایج بررسی ها نشان داد که ترکیب راهکارها در الگوی کشت فعلی و بهینه می‌تواند به ترتیب 66 و 48 درصد صرفه‌جویی در حجم آب آبیاری کاربردی کشاورزان استان ایجاد کند. پیشنهاد می‌شود که محققان، سیاست‌گذاران و بهره‌برداران بخش کشاورزی با ارزیابی و مطالعات تکمیلی به سمت رفع موانع و گسترش استفاده از این راهکارهای ارزشمند و دوست‌دار محیط‌زیست حرکت کنند.

مقاله پژوهشی مهندسی رودخانه

شبیه‌سازی اثر نسبت راس سرریزکنگره‌ای ذوزنقه‌ای بر ضریب آبگذری با نرم‌افزار FLOW 3D

صائب الغزی؛ جواد مظفری

دوره 25، زمستان ، بهمن 1403، صفحه 95-79

https://doi.org/10.22092/idser.2025.368514.1607

چکیده

سرریزهای کنگره‌ای، نسبت به سرریزهای خطی، دارای طول بیشتری دارند و دبی بیشتری را در هد ثابت آب از خود عبور می‌دهند. در این پژوهش به بررسی ضریب آبگذری در سرریز کنگره‌ای مثلثی و ذوزنقه‌ای با استفاده از نرم افزار FLOW 3D و مدل k-ε RNG پرداخته شد. بررسی‌ها نشان داد که با افزایش هد نسبی (H_T⁄P) و نیز با افزایش نسبت بزرگنمایی، استغراق موضعی ... بیشتر

ارزیابی نظرات کارشناسی درباره مدرن سازی شبکه های آبیاری و زهکشی در ایران

دوره 23، شماره 88 ، آذر 1401، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.22092/idser.2023.360237.1527

چکیده

رشد جمعیت و تقاضای بیشتر برای آب به منظور تولید محصولات کشاورزی از یک سو و بروز خشکسالیها و تغییر اقلیم از سویی دیگر منجر به کاهش شدید منابع آب و کمبود آب مورد نیاز در بخش کشاورزی، به عنوان بزرگترین چالش بخش مصرف کننده آب در کشور ایران شده است. به دلیل کمبود منابع آب ذخیره شده در پشت سدها و مخازن تأمین آب، از 3/2 میلیون هکتار شبکه ... بیشتر رشد جمعیت و تقاضای بیشتر برای آب به منظور تولید محصولات کشاورزی از یک سو و بروز خشکسالیها و تغییر اقلیم از سویی دیگر منجر به کاهش شدید منابع آب و کمبود آب مورد نیاز در بخش کشاورزی، به عنوان بزرگترین چالش بخش مصرف کننده آب در کشور ایران شده است. به دلیل کمبود منابع آب ذخیره شده در پشت سدها و مخازن تأمین آب، از 3/2 میلیون هکتار شبکه های اصلی آبیاری در ایران، در عمل 2/9 میلیون هکتار آن در حال بهره برداری است. بحران آب و ضرورت استفادۀ بهینه از آب در شبکه های آبیاری، ضرورت مدرنسازی این شبکه ها در کشور را بیشتر نمایان ساخته است. هدف از این مقاله، بررسی چالش های مدرنسازی شبکه های آبیاری در ایران از دیدگاه کارشناسان و مدیران اجرایی مرتبط با موضوع است. این تحقیق در راستای مرحلۀ اول بررسی جامع در خصوص موضوع و تدوین نقشه راه مدرنسازی شبکه های آبیاری در شرایط کمبود منابع آب است. برای این منظور پس از مروری جامع در منابع علمی، پرسشنامهای تخصصی با همکاری و نظر خواهی از دستگاههای اجرایی مرتبط و متولی موضوع تدوین شد. این پرسشنامه با هدف بررسی و ارزیابی دیدگاه های کارشناسی در خصوص مدرنسازی شبکههای آبیاری تدوین شد و حاوی 67 سؤال است که جنبه های مختلف مرتبط با مسائل و چالش های مدرن سازی شبکه های آبیاری در کشور را در بر میگیرد. پرسشنامه های تکمیل شده از 60 نفر از پاسخ دهندگان متشکل از کارشناسان و مدیران دستگاه‌های دولتی، شرکت های مشاور، استادان دانشگاهی، و محققان و صاحب نظران مختلف مرتبط با موضوع از بخش های آب و کشاورزی در سراسر کشور دریافت شد. رئوس کلی سئوال های مطرح شده در پرسشنامه عبارت بودند از: ضرورت و اولویت مدرنسازی، میزان توجه به موضوع و سرعت اقدامات، عوامل بازدارنده پتانسیل، عوامل مؤثر پیشران و تسهیل کننده میزان اثرگذاری مدرن سازی بر مؤلفه های مختلف مدیریت آب در شبکه و تولیدات کشاورزی آن، پارامترهای مؤثر و معیارهای لازم در انتخاب و اولویتبندی شبکهها برای مدرنسازی، موانع درون و برونسازمانی برای اجرای فرآیند مدرنسازی، میزان اثرگذاری مدرنسازی بر صرفه جویی واقعی آب، و سایر نظرها و پیشنهادها. بر اساس نتایج حاصل از محاسبه شاخص "امتیاز سؤال"، حداکثر مقدار این شاخص برای دو تیپ پاسخ سؤال های مطرح شده، به ترتیب برای سؤالهای با کد Q35 و Q45 به دست آمد که حاکی از آن است که پرسش شوندگان خیلی زیاد معتقدند که در مدرنسازی، اولویت با انتخاب شبکه هایی است که به مدرنسازی پاسخ مناسب می دهند و قویا موافق آن هستند که مدرن سازی آبیاری باید بر بهبود خدمات تحویل و توزیع آب به بهره برداران، کاهش هزینه های بهره برداری برای کشاورزان، تسهیل عملیات بهرهبرداری، بهبود تولید کشاورزی به شیوهای پایدار، و بهبود معیشت جوامع روستایی تمرکز داشته باشد.

ارزیابی حجم آب کاربردی و بهره وری آب آبیاری در کانون های تولید گردوی کشور

دوره 23، شماره 89 ، اسفند 1401، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22092/idser.2023.361315.1534

چکیده

حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش ... بیشتر حجم آب کاربردی محصولات کشاورزی به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی مصارف آب در بخش کشاورزی، نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی و مدیریت منابع آب دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین حجم آب کاربردی محصول گردو تحت مدیریت باغداران در مناطق مختلف کشور و بدون دخالت در برنامه آبیاری باغداران انجام شده است. بدین منظور پایش و اندازه‌گیری میدانی شاخص‌های مورد بررسی در باغات گردو طی دو سال زراعی (97-1396 و 98-1397) در 11 استان کشور انجام گردید و بر اساس آن مقادیر حجم آب کاربردی و بهره‌وری آب آبیاری در باغ‌های منتخب تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد، حجم آب کاربردی باغات گردو در مناطق مورد مطالعه از 3050 تا 14800 مترمکعب در هکتار متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 7000 مترمکعب در هکتار بوده است. همچنین حجم آب کاربردی در باغ‌های منتخب در دو روش آبیاری سطحی و قطره‏ای به‌ترتیب برابر 7675 و 5709 مترمکعب در هکتار به دست آمد. میانگین دو ساله عملکرد گردو در مناطق تولید از 520 تا 3280 کیلوگرم ‌بر هکتار متغیر و میانگین وزنی آن 1235 کیلوگرم ‌بر هکتار بود. بر این اساس شاخص بهره‌وری آب آبیاری از 04/0 تا 71/0 کیلوگرم ‌بر مترمکعب متغیر و میانگین وزنی آن در سطح کشور حدود 20/0 کیلوگرم ‌بر مترمکعب بوده است. نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که در استان‌های مورد بررسی حجم آب کاربردی باغات گردو کمتر از نیاز ناخالص آبی این محصول بوده و به‌نوعی کم‌آبیاری اجباری در باغات گردو صورت گرفته است.

برآورد عملکرد کلزا با استفاده از داده های زمینی و سنجش از دور (مطالعه موردی: اراضی منتخب تحت کشت شبکه آبیاری دشت قزوین)

دوره 23، شماره 88 ، آذر 1401، ، صفحه 126-148

https://doi.org/10.22092/idser.2023.360853.1530

چکیده

از کاربردهای مهم سنجش از دور در فعالیت های کشاورزی میتوان به برآورد سطح زیرکشت گیاهان زراعی، تهیۀ نقشۀ کشت، تعیین عوامل مؤثر بر عملکرد محصول و برآورد آن اشاره کرد. در این راستا، مدل هایی که برای برآورد عملکرد محصول ارائه شده اند عموماً مبتنی هستند بر محاسبۀ شاخص های پوشش گیاهی که با استفاده از این شاخصها و با الگوریتمی ... بیشتر از کاربردهای مهم سنجش از دور در فعالیت های کشاورزی میتوان به برآورد سطح زیرکشت گیاهان زراعی، تهیۀ نقشۀ کشت، تعیین عوامل مؤثر بر عملکرد محصول و برآورد آن اشاره کرد. در این راستا، مدل هایی که برای برآورد عملکرد محصول ارائه شده اند عموماً مبتنی هستند بر محاسبۀ شاخص های پوشش گیاهی که با استفاده از این شاخصها و با الگوریتمی مشخص میزان محصول برآورد می شود. در این پژوهش، عملکرد محصول کلزا با استفاده از قابلیت‌های سنجش از دور ماهواره لندست8 (سنجنده OLI و TIRS) و سامانه گوگل ارث انجین در اراضی تحت کشت شبکۀ آبیاری دشت قزوین در فصل زراعی 1399-1398 بررسی گردید. داده های میدانی از 12 مزرعۀ تحت کشت کلزا ثبت و اندازه گیری شد. در این زمینه، پس از تصحیح تصویرهای ماهواره لندست8 مربوط به دورۀ رشد، اطلاعات باندهای طیفی آن استخراج و بر اساس مدل باستیانسن عملکرد محصول برآورد گردید. نتایج تحلیل ضریب همبستگی پیرسون نشان داد عملکرد محصول همبستگی معنیداری با شاخص سطح برگ در دو مرحلۀ توسعهای و میانی رشد کلزا دارد که بالاترین میزان همبستگی مرتبط با مرحلۀ میانی رشد محصول با ضریب همبستگی 0/847 بوده است. به سخنی دیگر، طولانیترین زمان ممکن پیش از برداشت که امکان برآورد دقیقتر عملکرد محصول کلزا با استفاده از قابلیت های سنجش از دور وجود داشته، مرتبط با دوره آغاز گلدهی محصول بوده است. نتایج نشان داد مدل باستیانسن در محدودۀ مورد بررسی، قابلیت برآورد عملکرد محصول کلزا با ضریب تبیین 0/91 و RMSE برابر با 444/06 کیلوگرم بر هکتار را دارد. در رویکردی کلی، نتایج پژوهش نشان داد مدل های مبتنی بر قابلیت های سنجش از دور امکان برآورد عملکرد محصول را با دقت مناسب دارند.

بررسی شاخص‌های جریان زیست‌محیطی و مدل اکوهیدرولیکی PHABSIM در برآورد محدوده جریان رهاسازی بهینه اکولوژیکی از مخزن سد لتیان

دوره 23، شماره 89 ، اسفند 1401، ، صفحه 21-46

https://doi.org/10.22092/idser.2023.361807.1537

چکیده

در مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب و مدیریت اکوسیستمی رودخانه‌های تنظیم شده، ضرورت دارد تأثیر جنبه‌های مختلف رژیم طبیعی جریان رودخانه در تعیین نیاز جریان مطلوب اکولوژیکی در چارچوب پروژه‌های سد و نیروگاه برق‌آبی، در نظر گرفته شود. تعیین جریان زیست‌محیطی یکی از روش‌های مؤثر است که می‌تواند پتانسیل مناسبی برای کاهش تأثیرات منفی ... بیشتر در مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب و مدیریت اکوسیستمی رودخانه‌های تنظیم شده، ضرورت دارد تأثیر جنبه‌های مختلف رژیم طبیعی جریان رودخانه در تعیین نیاز جریان مطلوب اکولوژیکی در چارچوب پروژه‌های سد و نیروگاه برق‌آبی، در نظر گرفته شود. تعیین جریان زیست‌محیطی یکی از روش‌های مؤثر است که می‌تواند پتانسیل مناسبی برای کاهش تأثیرات منفی تنظیم رودخانه و محافظت زیستگاه ایجاد کند. در این مطالعه، از سه روش مبتنی بر هیدرولوژی، روش تنانت، کمبود جریان اکولوژیکی و روش تغییرپذیری شاخص‌های هیدرولوژیکی برای ارزیابی جریان زیست‌محیطی و از مدل اکوهیدرولیکی PHABSIM برای به‌دست آوردن مطلوبیت زیستگاه و رژیم جریان اکولوژیکی در پایین‌دست سد لتیان استفاده شد. بر اساس نتایج بهدست آمده، جریان زیست‌محیطی با ترکیب روش‌های هیدرولوژیکی و شبیه‌سازی زیستگاه در محدودۀ 18/55-2/5 مترمکعب بر ثانیه به‌عنوان میزان جریان رهاسازی مورد‌نیاز، که باعث پایداری گونه‌های ماهی و زیستگاه رودخانه جاجرود می‌شوند، محاسبه شدند. ماه‌های کم‌جریان (تیر تا آبان) در مقایسه با ماه‌های پرآبی جریان (اسفند تا خرداد)، نیاز خواهد بود نسبت بیشتری از متوسط جریان ماهانه نسبت به میانگین جریان سالانه (در محدوده 36-13 درصد) به‌عنوان حداقل جریان مورد نیاز زیست‌محیطی در نظر گرفته شود. سرانجام این نتیجه‌ به‌دست آمد که دبی رودخانۀ‌ جاجرود کمتر از نیاز آبی اکولوژیکی است که نشان می‌دهد میزان دبی آب مناسب را برای گونه‌های آبزی فراهم نمی‌کند. از سوی دیگر، مقدار کلی تغییرات رژیم هیدرولوژیکی رودخانۀ جاجرود 64 درصد محاسبه و مقدار متوسط جریان ماهانه و جریان حداکثر به ترتیب 73 و 82 درصد، در مقایسه با قبل از احداث سد لتیان، کاهش یافته است. این مطالعه چارچوبی مفید برای رهاسازی جریان مطلوب از مخزن سد با درنظرگرفتن تجزیه و تحلیل شرایط طبیعی هیدرولوژیکی و اکولوژیکی زیستگاه‌های آبی به منظور احیا و مدیریت اکوسیستم رودخانه ارائه می‌دهد.

امکان‌سنجی استفاده از فناوری‌های نوین در اصلاح و بازسازی کانال‌های انتقال آب در حین بهره‌برداری (مطالعه موردی: کانال اصلی شبکه آبیاری مغان – ایران)

دوره 24، شماره 91 ، آبان 1402، ، صفحه 22-49

https://doi.org/10.22092/idser.2023.362797.1548

چکیده

اهداف اصلی احداث شبکه‌های آبیاری، بهره‌وری بهینه از منابع آبی- خاکی می‌باشد. بهسازی کانال انتقال آب دراین شبکه‌ها، نقش مهمی در تأمین آب و افزایش کارایی شبکه دارد. در دهه‌های گذشته انجام عملیات اصلاح، بازسازی و پوشش بتنی کانال خاکی با ظرفیت بیش از50 مترمکعب در ثانیه، معمولاً بیشترین سهم هزینه‌های سرمایه‌گذاری، بهره‌برداری و نگهداری ... بیشتر اهداف اصلی احداث شبکه‌های آبیاری، بهره‌وری بهینه از منابع آبی- خاکی می‌باشد. بهسازی کانال انتقال آب دراین شبکه‌ها، نقش مهمی در تأمین آب و افزایش کارایی شبکه دارد. در دهه‌های گذشته انجام عملیات اصلاح، بازسازی و پوشش بتنی کانال خاکی با ظرفیت بیش از50 مترمکعب در ثانیه، معمولاً بیشترین سهم هزینه‌های سرمایه‌گذاری، بهره‌برداری و نگهداری را به خود اختصاص داده است. ازاین‌رو استفاده از تکنولوژی‌های نوین و مقرون به‌صرفه، با لحاظ اصول فنی بهینه هیدرولیکی- اقتصادی همواره مورد توجه بوده است. فناوری مورد استفاده در این پژوهش، انتقال جریان آب در حین بهره‌برداری به‌واسطه‌ی سازه دیواره تیغه‌ای جداکننده سیار به طول 100 الی 150 متر متشکل از به هم پیوستن پانل‌های متعددی به ابعاد (3*0/2*3) متر از جنس فایبرگلاس که نصب بر روی سازه خرپای سورتمه‌ای به ابعاد (1*0/8*6) متر است، انجام می‌گیرد. سازه با قرار گرفتن درآکس کف کانال با چرخاندن بال‌ها تحت زاویه 45 و یا90 درجه به سمت دیواره جانبی از ورود آب به مقطع محصور شده جلوگیری می‌نماید. با انجام عملیات خشک‌اندازی اصلاح و بازسازی امکان‌پذیر می‌شود. نتایج بررسی‌ها نشان داد، هزینه‌های عملیات اجرایی اصلاح و بازسازی کانال اصلی در روش پیشنهادی در حدود 2/7 برابر مقرون به‌صرفه‌تر از روش کانال انحرافی موقت مرسوم می‌باشد. النهایه امکان به‌کارگیری سازه پیشنهادی با حفظ شرایط اصول فنی و بهینه هیدرولیکی- اقتصادی برای اجرای عملیات پوشش بتنی در مقاطع خاکی کانال اصلی بدون قطع جریان آب، فراهم گردید.

تعداد دوره‌ها	21
تعداد شماره‌ها	76
تعداد مقالات	627
تعداد نویسندگان	1,199
تعداد مشاهده مقاله	530,359
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	289,924
نسبت مشاهده بر مقاله	845.87
نسبت دریافت فایل بر مقاله	462.4
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	611
تعداد مقالات رد شده	293
درصد عدم پذیرش	48
تعداد مقالات پذیرفته شده	257
درصد پذیرش	42
زمان پذیرش (روز)	161
تعداد پایگاه های نمایه شده	5
تعداد داوران	368

دوره 25 (1403)

دوره 24 (1402)

دوره 23 (1401)

دوره 22 (1400)

دوره 21 (1399)

دوره 20 (1398)

دوره 19 (1397)

دوره 18 (1396)

دوره 17 (1395)

دوره 16 (1394)

دوره 15 (1393)

دوره 14 (1392)

دوره 13 (1391)

دوره 12 (1390)

دوره 11 (1389)

دوره 10 (1388)

دوره 9 (1387)

دوره 8 (1386)

دوره 7 (1385)

دوره 6 (1384)

دوره 5 (1383)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان