مدیریت شبکه های آبیاری
ایاز قوی بازو؛ تلمان حاجی اف
چکیده
هدف از احداث شبکه‌های آبیاری مدرن، فراهم آوردن امکان بهره‌وری بهینه از منابع آبی و خاکی می‌باشد. کانال اصلی انتقال آب در این شبکه‌ها، نقش بسیار حائز اهمیتی در جهت تامین آب شبکه و کارایی آن دارد. در دهه‌های گذشته اجرای پوشش کانالهای انتقال آب جهت جلوگیری از هدر رفت آب ناشی از نشت همواره یکی از مشکلات عمده بهرهبرداری و نگهداری ...
بیشتر
هدف از احداث شبکه‌های آبیاری مدرن، فراهم آوردن امکان بهره‌وری بهینه از منابع آبی و خاکی می‌باشد. کانال اصلی انتقال آب در این شبکه‌ها، نقش بسیار حائز اهمیتی در جهت تامین آب شبکه و کارایی آن دارد. در دهه‌های گذشته اجرای پوشش کانالهای انتقال آب جهت جلوگیری از هدر رفت آب ناشی از نشت همواره یکی از مشکلات عمده بهرهبرداری و نگهداری این شبکه‌ها در دنیا بوده است. به‌طوری که، انجام عملیات پاکسازی، اصلاح، بازسازی و اجرای پوشش بتنی مقاطع خاکی کانالهای اصلی انتقال آب با ظرفیت دبی بیش از 50 مترمکعب در‌ثانیه در شبکه‌های بزرگ، معمولا بیشترین سهم هزینه‌های سرمایه‌گذاری، بهره برداری و نگهداری را به‌خود اختصاص داده است. در این زمینه استفاده از تکنولوژی‌های نوین و مقرون به‌صرفه، با لحاظ نمودن اصول فنی بهینه هیدرولیکی- اقتصادی همواره مورد توجه بوده است. فناوری مورد استفاده در این پژوهش، روش انتقال جریان آب از طریق ایجاد کانالهای موقت است. در این روش از یک دیواره تیغه‌ای جداکننده متحرک سوار بر روی یک سازه خرپای سورتمه‌ای جهت جلوگیری از تلفات و هدر رفت آب ناشی از نشت بیش از حد‌مجاز در کانالهای خاکی، در شرایط بدون قطع جریان آب و در جهت افزایش راندمان انتقال شبکه استفاده شد. در روش پیشنهادی شرایط فنی لازم و بهینه هیدرولیکی و اقتصادی برای انجام عملیات پوشش بتنی در مقاطع خاکی کانال اصلی انتقال آب در زمان بهرهبرداری امکان پذیر شد.
مدیریت شبکه های آبیاری
سالومه سپهری صادقیان؛ نادر عباسی؛ محمدمهدی نخجوانی
چکیده
یکی از مهمترین چالشهای حال و آینده، به ویژه در مناطق خشک جهان، کم آبی است. یکی از روشهای بهبود بهره وری آب و مدیریت بهتر آب مصرفی در بخش کشاورزی، کاربرد مواد جاذب رطوبت است. هدف از تحقیق حاضر ارزیابی اثر کاربرد پلیمر جاذب رطوبت آکواسورس بر پارامترهای فیزیکی و منحنی مشخصۀ رطوبتی سه بافت مختلف خاک است. آکواسورس نسل جدیدی از ...
بیشتر
یکی از مهمترین چالشهای حال و آینده، به ویژه در مناطق خشک جهان، کم آبی است. یکی از روشهای بهبود بهره وری آب و مدیریت بهتر آب مصرفی در بخش کشاورزی، کاربرد مواد جاذب رطوبت است. هدف از تحقیق حاضر ارزیابی اثر کاربرد پلیمر جاذب رطوبت آکواسورس بر پارامترهای فیزیکی و منحنی مشخصۀ رطوبتی سه بافت مختلف خاک است. آکواسورس نسل جدیدی از پلیمرهای جاذب رطوبت بر پایۀ پتاسیم است که زیست تخریب پذیر بوده و فاقد ترکیب مخرب آکریل آمید است. به این منظور، آزمایشهایی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار اجرا شد که فاکتور اول چهار درصد وزنی از پلیمر جاذب رطوبت (صفر، 5/0، 1 و 2 درصد وزنی پلیمر/خاک) و فاکتور دوم سه بافت مختلف خاک (لوم شنی، لوم رسی و رسی سیلتی) بود. نتایج بررسیها نشان داد که در تمامی بافتهای خاک مورد مطالعه، کاربرد مادۀ جاذب رطوبت و افزایش سطح مورد استفاده، میزان رطوبت را در نقطۀ ظرفیت زراعی و نقطۀ پژمردگی دائم افزایش دادهاست. بیشترین مقدار رطوبت قابل استفاده گیاه در بافتهای لوم شنی، لوم رسی و رسی سیلتی به ترتیب به میزان 8/9، 8/13 و 7/12 درصد حجمی و مربوط به کاربرد 5/0 درصد وزنی مادۀ جاذب رطوبت در این تیمارهاست. کاربرد مقادیر بیشتر سبب کاهش رطوبت قابل استفاده برای گیاه شدهاست. بنابراین، با آنکه پلیمر جاذب رطوبت آکواسورس در جذب آب توانایی خوبی دارد، اما در سطوح بالای استفاده اثر بازدارندگی دارد و قادر به تخلیۀ مطلوب رطوبت نیست.
مدیریت شبکه های آبیاری
مصطفی اصلانی؛ محمدجواد منعم؛ علی باقری
چکیده
در توسعه مدل مفهومی زنجیره نکسوس در داخل مرزهای یک شبکه آبیاری و زهکشی، نقش پارامترهای اجتماعی به اندازه پارامترهای فنی و بعضا پر رنگ‌تر می باشد؛ به گونه‌ای که تبیین، تعریف و شرح معادلات حاکم بر آنها، بسیاری از الگوهای سیستمی را تبیین و عامل تعادل و یا افزایندگی برخی از چرخه‌های سیستمی می-گردند. عوامل آموزش و ترویج در سازمان‌های ...
بیشتر
در توسعه مدل مفهومی زنجیره نکسوس در داخل مرزهای یک شبکه آبیاری و زهکشی، نقش پارامترهای اجتماعی به اندازه پارامترهای فنی و بعضا پر رنگ‌تر می باشد؛ به گونه‌ای که تبیین، تعریف و شرح معادلات حاکم بر آنها، بسیاری از الگوهای سیستمی را تبیین و عامل تعادل و یا افزایندگی برخی از چرخه‌های سیستمی می-گردند. عوامل آموزش و ترویج در سازمان‌های جهاد کشاورزی چه در امور بهره‌وری صحیح از منابع آب، چه در پرداختن به تصحیح الگوی کشت کشاورزان مطابق با الگوی کشت مصوب جهاد و چه در تنظیم میزان نیاز آب و الگوی کشت کشاورزان شاغل در ذیل یک شبکه آبیاری در راستای ارتقای طرح تحویل توافقی در یک شبکه آبیاری، از جمله پارامترهایی است که بسیاری از پارامترهای فنی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این آموزش‌ها در توسعه مدل مفهومی نکسوس در مرزهای شبکه آبیاری قزوین، مورد بررسی قرار گرفته شدند و تأثیر آنها در سه الگوی ترکیبی سیستمی تعریف شده در مدل (زیرسیستم محدودیت رشد کشاورزی، جابجایی مشکل منابع آب زیرزمینی و راه-حل‌های منجر به شکست توسعه طرح تحویل توافقی) مورد بررسی قرار گرفتند. روابط موجود در این اندرکنش‌ها و همچنین میزان تغییرات آنها در معادلات دیفرانسیل هر زیرسیستم بیانگر میزان تأثیرپذیری زیرسیستم و نهایتاً مدل کمّی ارائه شده می‌باشد.
ژئوتکنیک
رضا محمدپور؛ عاطفه تقی شاهبازی؛ تورج سبزواری؛ مهدی کرمی مقدم
چکیده
عموما پایه پل ها به علت ملاحظات اقتصادی و ژئوتکنیک بر روی فونداسیون اجرا می گردد. اکثر مطالعات انجام شده پیرامون تغییرات زمانی آبشستگی، مربوط به پایه ها یکنواخت بوده و مطالعات کمتری در زمینه پایه های مرکب (پایه به همراه فونداسیون) دردست می باشد. نوآوری این تحقیق علاوه بر تعیین عمق بهینه قرار گیری فونداسیون، بررسی تغییرات زمانی آبشستگی ...
بیشتر
عموما پایه پل ها به علت ملاحظات اقتصادی و ژئوتکنیک بر روی فونداسیون اجرا می گردد. اکثر مطالعات انجام شده پیرامون تغییرات زمانی آبشستگی، مربوط به پایه ها یکنواخت بوده و مطالعات کمتری در زمینه پایه های مرکب (پایه به همراه فونداسیون) دردست می باشد. نوآوری این تحقیق علاوه بر تعیین عمق بهینه قرار گیری فونداسیون، بررسی تغییرات زمانی آبشستگی در اطراف پایه های مرکب مستطیلی و همچنین تاثیر ابعاد پایه و فونداسیون بر عمق آبشستگی می باشد. در کلیه آزمایشها فونداسیون در زیر تراز بستر قرار گرفته و تحت شرایط آب زلال و با رسوبات یکنواخت با قطر متوسط 0.7 میلیمتر انجام شد. نتایج حاصله نشان می دهد که در تمامی حالات عمق آبشستگی در اطراف پایه های مرکب کمتر از پایه های یکنواخت می باشد. از طرفی در پایه های مرکب آبشستگی تا تراز فونداسیون گسترش یافته و سپس فونداسیون به عنوان مانعی برای مدت زمان مشخصی (زمان تأخیر) از پیشرفت آبشستگی جلوگیری می کند. زمان تأخیر و عمق آبشستگی به عرض پایه (L)، عرض فونداسیون (Lf) و همچنین تراز قرارگیری فونداسیون (Z) بستگی دارد. با افزایش تراز نسبی فونداسیون زیر بستر (Z/L)، میزان آبشستگی کاهش یافته تا به مقدار حداقل خود در تراز بین L تا L1.2برسد. از نتایج این تحقیق می توان به تاثیر حضور فونداسیون در تراز مناسب بر افزایش زمان تعادل آبشستگی و در نتیجه فراهم شدن زمان کافی برای تعمیرات فونداسیون پس از بروز سیل اشاره کرد.
ژئوتکنیک
سمیه رستمی؛ حجت احمدی؛ ناصر آق
چکیده
بحران اخیر و خشک شدن بخش اعظم دریاچه ارومیه هم اکنون یکی از بزرگترین مخاطرات زیست محیطی در ایران محسوب می‌شود. با وجود تلاشهای گسترده صورت گرفته برای احیای دریاچه ارومیه، به دلیل محدودیت روانابهای ورودی به دریاچه، موفقیت قابل توجهی در این خصوص حاصل نشده است. یکی از روشهای که می‌تواند برای احیای دریاچه مورد استفاده قرار بگیرد احیای ...
بیشتر
بحران اخیر و خشک شدن بخش اعظم دریاچه ارومیه هم اکنون یکی از بزرگترین مخاطرات زیست محیطی در ایران محسوب می‌شود. با وجود تلاشهای گسترده صورت گرفته برای احیای دریاچه ارومیه، به دلیل محدودیت روانابهای ورودی به دریاچه، موفقیت قابل توجهی در این خصوص حاصل نشده است. یکی از روشهای که می‌تواند برای احیای دریاچه مورد استفاده قرار بگیرد احیای فازبندی دریاچه ارومیه است بر این اساس بر روی دو مسیر مشخص پیشنهادی بر اساس حجم آورد رودخانه ها برای شکل گیری عمق مناسبی از آب دریاچه، نمونه های دست نخورده انتخاب گردید و آزمایشهای متداول شناسایی مواد بستری، مقاومت برشی و تحکیم پذیری انجام شد. نتایج بررسی نشان داد که مواد بستری در هر دو مسیر انتخابی مشابه هم و بسیار سست با درصد بالای مواد آلی فعال می‌باشد. پارامترهای مقاومت برشی حاصل از آزمایشها نشان دهنده مقاومت برشی بسیار پایین مواد در دامنه 6 تا kg/cm2 12 می‌باشد. همچنین ضرایب فشردگی و تورمی برای نمونه های اخذ شده برای مسیر شمالی تر بیشتر از مسیر جنوب دریاچه حاصل شد. میزان ماده آلی در دامنه 54/3 تا 67/4 درصد قرار دارد و لذا نوع خاک بستر دریاچه نرم آلی ارزیابی شد. نتایج بررسی نشان میدهد به منظور اجرای فازبندی و جدا سازی موقت بستر دریاچه به بخشهای کوچکتر می بایستی از سازه‌های سبک با سطح پی وسیع استفاده کرد.
مدیریت شبکه های آبیاری
محمد کریمی؛ فریبرز عباسی؛ محمد جلینی
چکیده
انگور یکی از محصولات مهم باغی در استان خراسان رضوی (در دو منطقه کاشمر و خلیل‌آباد) می‌باشد. اطلاعات دقیقی از میزان آب آبیاری باغداران برای تولید انگور جهت برنامه‌ریزی آبیاری و کمک به افزایش بهره‌وری، وجود ندارد. لذا این تحقیق با هدف اندازه‌گیری حجم آب آبیاری و ارزیابی بهره‌وری آب در مناطق یاد شده انجام شد. بر اساس نتایج این پروژه، ...
بیشتر
انگور یکی از محصولات مهم باغی در استان خراسان رضوی (در دو منطقه کاشمر و خلیل‌آباد) می‌باشد. اطلاعات دقیقی از میزان آب آبیاری باغداران برای تولید انگور جهت برنامه‌ریزی آبیاری و کمک به افزایش بهره‌وری، وجود ندارد. لذا این تحقیق با هدف اندازه‌گیری حجم آب آبیاری و ارزیابی بهره‌وری آب در مناطق یاد شده انجام شد. بر اساس نتایج این پروژه، میزان آب آبیاری، عملکرد انگور و بهره‌وری مصرف آب در منطقه کاشمر و خلیل آباد به ترتیب 12049 متر مکعب در هکتار، 19 تن در هکتار و 76/1 کیلوگرم بر مترمکعب و 10827، 3/27 و 59/2 حاصل شد. متوسط میزان آب آبیاری و میزان عملکرد انگور در دو منطقه مذکورر به ترتیب 11146 مترمکعب در هکتار و 2/23 تن در هکتار تعیین شد. متوسط بهره‌وری آب نیز 17/2 کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه گردید. با توجه به اینکه برای آبیاری باغات انگور غالبا از روش آبیاری سطحی استفاده می شود، بهبود عملکرد روش آبیاری سطحی با بکارگیری روشهای کاهش تبخیر همانند مالچ پاشی و استفاده از روش آبیاری کم فشار همانند آبیاری با هیدروفلوم در کوتاه مدت بایستی مد نظر قرار گیرد. با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطره ای در باغات انگور، با لحاظ شرایط خاکی- آبی و سایر شرایط فنی، نیاز ناخالص آبیاری 3/26 درصد کاهش پیدا می‌کند. بنابراین در دراز مدت، تغییر روش آبیاری سطحی به آبیاری قطرهای توصیه می‌شود.
مدیریت شبکه های آبیاری
نادر حیدری
چکیده
مدرن سازی آبیاری فرآیند به روز رسانی و بهبود طرح آبیاری موجود به منظور دستیابی به اهداف فنی، اقتصادی، یا اجتماعی پیشرفته است. این پژوهش با هدف تدوین نقشه راه پایه مدرن‌سازی شبکه‌های آبیاری و با تاکید بر مسائل و چالشهای مرتبط در بخش آب کشاورزی در سه گام (مرحله) انجام شد. با تلفیق نتایج مؤلف‌های اصلی و کلیدی اثرگذار در نقشه‌راه پایه ...
بیشتر
مدرن سازی آبیاری فرآیند به روز رسانی و بهبود طرح آبیاری موجود به منظور دستیابی به اهداف فنی، اقتصادی، یا اجتماعی پیشرفته است. این پژوهش با هدف تدوین نقشه راه پایه مدرن‌سازی شبکه‌های آبیاری و با تاکید بر مسائل و چالشهای مرتبط در بخش آب کشاورزی در سه گام (مرحله) انجام شد. با تلفیق نتایج مؤلف‌های اصلی و کلیدی اثرگذار در نقشه‌راه پایه مدرن سازی شبکه‌های ابیاری مرتبط با اهداف مورد انتظار؛ مسائل، مشکلات، و موانع؛ راهبردها/راهکارها (اقدام‌ها)؛ نوع مدرن‌سازی و محل آن در شبکه؛ شاخصهای اولویتی در انتخاب شبکه‌ها؛ شاخص‌ها و روشهای پایش اثربخشی؛ و چگونگی ورود بحث مدرن‌سازی به قوانین، اسناد بالادستی، و برنامه های توسعه؛ شناسائی و تدوین شدند. بر اساس نتایج، گروه مسائل و مشکلات اقتصادی-اجتماعی و نهادی-سیاستی-حقوقی از اهمیت زیادی نسبت به مسائل سایر گروه‌ها یعنی فنی و زیست محیطی برخوردار است. از موارد شاخص این گروه می‌توان به مسائل توانمند‌سازی بهره برداران، نظام بهرهبرداری، میزان پذیرش و مشارکت بهرهبرداران، و ضعف‌ها در هماهنگی‌ها و ارتباط مناسب و سیستمی بین دستگاه‌های متولّی موضوع نام برد. نکات چالشی مهم دیگر از جنبه‌های اجرای نقشه راه و اتخاذ سیاست‌ها و راهکارهای مدرن‌سازی شبکه‌های آبیاری در کشور عبارتند از: نگرش جامع به مدرن‌سازی و اجرای توامان آن از منبع تامین آب، شبکه انتقال آب، مزرعه، و سیستم آبیاری ("عملا مدرن سازی آبیاری") و چالش تحویل حجمی و دقیق آب کاربردی به جای تحویل آن صرفا بر اساس حقابه‌ها؛ مسائل و چالشهای مرتبط با تربیت نیروی انسانی متخصص (کارشناس و مروّج)؛ و ظرفیت‌سازی در بهرهبرداران برای ایجاد بهره-برداران مدرن.
مدیریت شبکه های آبیاری
شیرین استواری؛ محمدجواد منعم؛ سید مهدی هاشمی
چکیده
تجربیات اخیر شبکه‌های آبیاری نشان داده که شیوه‌های مرسوم بهرهبرداری قادر به توزیع مناسب آب در دوره‌های کم‌آبی نبوده‌اند و ارتقا آن ضروری است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی چهار سناریوی مدیریتی برای بهبود توزیع آب در کانال آبیاری درجه دو عقیلی شرقی شبکه آبیاری و زهکشی گتوند استان خوزستان، تحت شرایط کمبود ۲۰ و ۴۰ درصد جریان انجام ...
بیشتر
تجربیات اخیر شبکه‌های آبیاری نشان داده که شیوه‌های مرسوم بهرهبرداری قادر به توزیع مناسب آب در دوره‌های کم‌آبی نبوده‌اند و ارتقا آن ضروری است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی چهار سناریوی مدیریتی برای بهبود توزیع آب در کانال آبیاری درجه دو عقیلی شرقی شبکه آبیاری و زهکشی گتوند استان خوزستان، تحت شرایط کمبود ۲۰ و ۴۰ درصد جریان انجام شد. سناریوی اول، کاهش متناسب دبی همه آبگیر ها است. سناریوی دوم، اولویت در تحویل کامل برخی آبگیر ها و توزیع کمبود آب بین سایر آبگیر ها است. سناریوی سوم، تحویل کامل آب به نیمی از آبگیر ها و کاهش متناسب نیم دیگر آبگیر ها طی 12 ساعت اول، و عکس آن در 12 ساعت دوم است. سناریوی چهارم، تحویل آب موجود به نیمی از آبگیر ها در 12 ساعت اول، و تحویل آب به نیمه دیگر آبگیر ها در 12 ساعت دوم است. شبیه‌سازی هیدرولیک جریان توسط مدل هیدرودینامیکی ICSS انجام شد. نتایج نشان میدهد که بکارگیری سناریو ها در بهبود توزیع آب موثر بوده و با استفاده از آنها می‌توان توزیع آب را با عملکرد بالاتری انجام داد. میزان تاثیر چهار سناریو بر روند بهبود توزیع آب در ۲۰ درصد کمبود آب به این صورت است که سناریو یک بیشترین تاثیر را داشته و بعد از آن به ترتیب سناریو های چهار، سه و دو قرار دارند. همچنین، میزان اثر بخشی سناریو ها در شرایط ۴۰ درصد کمبود آب نیز به این صورت است که به ترتیب سناریوهای چهار، سه، دو و یک بیشترین اثر مثبت را داشته-اند.
هیدرولیک
سمیرا طالبی؛ قربان مهتابی؛ مسعود کرباسی؛ مسعود اکبری
چکیده
در سدهای مخزنی، یکی از روشهای افزایش دبی عبوری سرریزهای مدور قائم و کاهش شرایط وقوع جریان‌های گردابی، اصلاح شکل ورودی سرریز می‌باشد. برای رسیدن به این هدف، سرریز با ورودی نیلوفری، گلبرگی، کلید پیانویی و زیگزاگی پیشنهاد شده است. در این تحقیق شکل جدید ورودی سرریزهای مدور قائم به فرم پاپیونی معرفی شد و با انجام یک سری آزمایش، ضریب ...
بیشتر
در سدهای مخزنی، یکی از روشهای افزایش دبی عبوری سرریزهای مدور قائم و کاهش شرایط وقوع جریان‌های گردابی، اصلاح شکل ورودی سرریز می‌باشد. برای رسیدن به این هدف، سرریز با ورودی نیلوفری، گلبرگی، کلید پیانویی و زیگزاگی پیشنهاد شده است. در این تحقیق شکل جدید ورودی سرریزهای مدور قائم به فرم پاپیونی معرفی شد و با انجام یک سری آزمایش، ضریب دبی جریان در این نوع سرریزها مطالعه شد. سرریزهای پاپیونی با زوایای مختلف پاپیون (60 تا 150 درجه) در دو حالت وجود کمان میانی و بدون آن (با طول کلی یکسان سرریز) استفاده و نتایج حاصل با یک سرریز نیلوفری مقایسه شد. نتایج نشان داد که در مدلهای پاپیونی بدون کمان میانی، افزایش زاویه پاپیون منجر به کاهش تداخل جریان و افزایش دبی عبوری از سرریز می‌شود، به طوری‌که مدل B-150 (با زاویه بین پاپیون برابر 150 درجه) دارای ضریب دبی بالاتری نسبت به سایر مدلهای پاپیونی بود. این مدل سرریز پاپیونی نسبت به سرریز نیلوفری نیز دارای عملکرد هیدرولیکی بهتری بود (10 درصد). همچنین مزیت اقتصادی آن نسبت به سرریز نیلوفری بالاتر بود (31 درصد). در مدلهای پاپیونی با کمان میانی، تغییر زاویه پاپیون برروی ضریب دبی جریان اثر محسوسی نداشت و عملکرد هیدرولیکی آنها نسبت به سرریز نیلوفری پایین تر بود (9/7-5/3 درصد).
سامانه های نوین آبیاری
فریبرز عباسی؛ محمد جلینی؛ محمد خرمیان؛ سید ابراهیم دهقانیان؛ اسماعیل مقبلی دامنه؛ مهرداد نورورزی؛ افشین یوسف گمرکچی؛ مهدی طاهری؛ اسحق زارع مهرانی؛ علیرضا کیانی؛ نادر سلامتی؛ سیدحسن موسوی فضل؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ پرویز بیات؛ ابوالفضل ناصری
چکیده
توسعة سامانه‌های نوین آبیاری یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در چند دهة گذشته بوده است. ارزیابی نقش این سامانه‌ها در افزایش شاخصهای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه-ریزی‌های آیندة کشور موثر باشد. ازاین‌رو، این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای مدیریت مصرف آب در تولید گوجه-فرنگی در کشور و ارزیابی ...
بیشتر
توسعة سامانه‌های نوین آبیاری یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در چند دهة گذشته بوده است. ارزیابی نقش این سامانه‌ها در افزایش شاخصهای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می‌تواند در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه-ریزی‌های آیندة کشور موثر باشد. ازاین‌رو، این تحقیق با هدف تعیین شاخصهای مدیریت مصرف آب در تولید گوجه-فرنگی در کشور و ارزیابی نقش آبیاری قطرهای نواری در افزایش آنها، انجام شد. حجم آب کاربردی و عملکرد محصول در 176 مزرعه که در قطب های تولید این محصول در فصل زراعی (98-1397) انتخاب و اندازه‌گیری شد. مقادیر اندازه‌گیری شده با نیاز خالص آبیاری حاصل از روش فائو پن‌من-مانتیث با استفاده از داده‌های هواشناسی و همچنین با مقادیر سند ملی آب مقایسه شدند. در ادامه نیز تاثیر روش آبیاری قطرهای نواری) بر حجم آب کاربردی، راندمان کاربرد و بهره‌وری فیزیکی آب در مناطق مورد مطالعه بررسی شد. میانگین وزنی حجم آب کاربردی در مناطق مورد مطالعه 7729 مترمکعب بر هکتار بود. بهره‌وری آب در مناطق تولید از 33/4 تا 52/9 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر بود و متوسط آن 10/7 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. میانگین نیاز خالص آبیاری و راندمان کاربرد آب در مزارع مورد مطالعه به‌ترتیب 674 میلیمتر و 78 درصد بود. کاربرد آبیاری قطرهای نواری نقش موثری در افزایش شاخصهای مدیریت مصرف آب در مقایسه با روش آبیاری سطحی داشتند. آبیاری قطرهای نواری 25 درصد در کاهش آب کاربردی، 10 درصد در افزایش راندمان کاربرد آب در مزرعه و 16 درصد در ارتقای بهره‌وری آب موثر بوده است.
مدیریت شبکه های آبیاری
ابوالفضل ناصری؛ فریبرز عباسی؛ امیر نورجو؛ جمال احمدآلی؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ علیرضا مأمن پوش؛ مجید کرامتی طرقی؛ سالومه سپهری؛ کرامت اخوان؛ سیدحسن موسوی فضل؛ نادر عباسی؛ مهدی اکبری؛ جواد باغانی؛ محمدمهدی نخجوانی؛ رامین نیکان فر؛ اردلان ذوالفقاران
چکیده
تأمین امنیت غذایی در شرایط کمبود منابع آب در کشور، نیازمند مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی است. اساسی‌ترین مؤلفه برای مدیریت بهینه آب، آگاهی از حجم آب آبیاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی تحت مدیریت تولیدکنندگان است. از بین محصولات باغی، سیب (درختی) با تولید سالانه حدود سه میلیون تن از سطح 247 هزار هکتار از اراضی باغی کشور در ...
بیشتر
تأمین امنیت غذایی در شرایط کمبود منابع آب در کشور، نیازمند مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی است. اساسی‌ترین مؤلفه برای مدیریت بهینه آب، آگاهی از حجم آب آبیاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی تحت مدیریت تولیدکنندگان است. از بین محصولات باغی، سیب (درختی) با تولید سالانه حدود سه میلیون تن از سطح 247 هزار هکتار از اراضی باغی کشور در جایگاه نخست قرار دارد. متناسب با این حجم تولید، برآورد می‌شود حجم قابل‌توجهی از منابع آب سطحی و زیرزمینی برای تولید این محصول مصرف می‌گردد. بنابراین، این پژوهش با هدف تعیین بهره‌وری آب در باغات سیب تحت مدیریت باغداران در استان‌های منتخب در کشور اجرا گردید. این استانها عبارت از آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی، اردبیل، اصفهان، تهران، خراسان‌رضوی، فارس و سمنان بودند. علاوه بر اندازه‌گیری مستقیم آب آبیاری و عملکرد محصول، بهره‌وری آب در 145 باغ در کشور تعیین گردید. برای بررسی تفاوت احتمالی حجم آب آبیاری و عملکرد، و بهره‌وری آب در تولید سیب از تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت بهره‌وری آب در باغات استان‌های مختلف معنی‌دار بود. میانگین شاخص بهره‌وری آب در باغات سیب کشور برابر 73/2 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. حداقل و حداکثر شاخص بهره‌وری آب از باغات سیب استان‌های فارس (12/1 کیلوگرم بر مترمکعب) و سمنان (46/3 کیلوگرم بر مترمکعب) به دست آمد. راهکارهایی برای بهینهسازی استفاده از منابع آب برای ارتقای بهره‌وری آب در باغات سیب کشور ارائه شده است.
هیدرولیک
احسان ابراهیمی؛ محمود شفاعی بجستان؛ بابک امین نژاد
چکیده
معضل هدر رفت آب و انرژی و در نتیجه کاهش کارآمدی سیستم‌های آبرسانی، وجود انشعاب غیرمجاز می‌باشد. این پدیده هم در سیستم‌های آبرسانی شرب و هم کشاورزی اتفاق می‌افتد. به این منظور در این تحقیق به‌صورت آزمایشگاهی به بررسی اثر انشعاب غیر مجاز بر موج فشار جریان گذرا در خطوط لوله ویسکوالاستیک پرداخته شد. مدل آزمایشگاهی این تحقیق متشکل از ...
بیشتر
معضل هدر رفت آب و انرژی و در نتیجه کاهش کارآمدی سیستم‌های آبرسانی، وجود انشعاب غیرمجاز می‌باشد. این پدیده هم در سیستم‌های آبرسانی شرب و هم کشاورزی اتفاق می‌افتد. به این منظور در این تحقیق به‌صورت آزمایشگاهی به بررسی اثر انشعاب غیر مجاز بر موج فشار جریان گذرا در خطوط لوله ویسکوالاستیک پرداخته شد. مدل آزمایشگاهی این تحقیق متشکل از یک لوله پلی اتیلنی 2 اینچ به طول 158 متر، و ضخامت 6 میلیمتر می‌باشد. انشعاب‌های مورد استفاده نیز از جنس پلی اتیلن با طول‌ها، قطرها، و مکان‌های مختلف می‌باشد. مقایسه اثر انشعاب‌ها با طول مختلف نشان داد که با افزایش طول انشعاب، بازتاب آن شدیدتر بوده و اثر آن بر پایین افتادگی سیگنال فشار مشهودتر است. وجود انشعاب باعث تغییر فاز سیگنال شده و این تغییر فاز با گذشت زمان از شروع جریان گذرا بیشتر شد. مقدار تغییر فاز در مکان نزدیک به شیر بین 8 تا 15 درصد و در مکان نزدیک به مخزن بین 5 تا 12 درصد تغییر می‌کند. مقایسه نوسانات فشار در حوزه زمان نشان داد که فعال بودن انشعاب، استهلاک بیشتری بر موج جریان گذرا اعمال می‌کند. با این وجود تغییر فاز محسوسی در سیگنال فشار ایجاد نمی‌شود. در پایان اثر انشعاب غیر مجاز با سیستم لوله سالم و لوله با وجود نشت نیز مقایسه شد و رویکرد مدلسازی عددی انشعاب غیرمجاز ارائه شد.
مدیریت شبکه های آبیاری
ابراهیم ولیزادگان؛ سمیه عباسی
چکیده
چکیده یکی از روشهای مرسوم و ساده برای اندازه‌گیری جریان در کانالها، استفاده از فلومها می‌باشد. در فلومها با اندازه‌گیری عمق جریان در نقاط مشخص مقطع کنترل می‌توان دبی جریان را بدست آورد. در این تحقیق پس از بررسی روابط پیشنهادی محاسبه دبی جریان، امکان ایجاد مقطع کنترل با نصب پایه‌های منشوری در محور مرکزی کف کانال ذوزنقه‌ای و اندازه‌گیری ...
بیشتر
چکیده یکی از روشهای مرسوم و ساده برای اندازه‌گیری جریان در کانالها، استفاده از فلومها می‌باشد. در فلومها با اندازه‌گیری عمق جریان در نقاط مشخص مقطع کنترل می‌توان دبی جریان را بدست آورد. در این تحقیق پس از بررسی روابط پیشنهادی محاسبه دبی جریان، امکان ایجاد مقطع کنترل با نصب پایه‌های منشوری در محور مرکزی کف کانال ذوزنقه‌ای و اندازه‌گیری دبی جریان، مطالعه شد. بررسی‌های آزمایشگاهی بر اساس 384 آزمایش روی چهار پایه منشوری در چهار شیب جانبی متفاوت صورت گرفت و با استفاده از آنالیز ابعادی، برای هر شیب جانبی معین، در شرایط جریان‌های آزاد و مستغرق رابطه تعیین دبی جریان بدست آمد. برای تعیین دقت روابط و نمودارهای بدست آمده، از پارامترهای آماری حداکثر خطا (ME)، ریشه دوم میانگین مربعات خطا (RMSE) و متوسط قدر مطلق خطای نسبی(MARE) استفاده شد. حداکثر مقدار برای متوسط قدر مطلق خطای نسبی در برآورد دبی جریان با استفاده از رابطه مختص یک شیب جانبی معین، معادل 3/6 و 12 درصد به ترتیب در شرایط جریان آزاد و مستغرق بدست آمد. متوسط قدر مطلق خطای نسبی بر اساس رابطه بدست آمده برای شیب‌های جانبی مختلف در شرایط جریان آزاد و مستغرق به ترتیب 3/8 و 2/10 درصد و بر اساس رابطه پیشنهادی تعیین دبی که هم برای شرایط جریان آزاد و هم برای شرایط جریان مستغرق بدست آمده، 19 درصد است. بر اساس نتایج حاصله، استفاده از این روش اندازه‌گیری جریان در کانالهای ذوزنقه‌ای در شرایط جریان آزاد مناسب و در جریان مستغرق با پذیرش خطای حداکثر 12 درصدی قابل استفاده است.
مدیریت شبکه های آبیاری
علیرضا افضلیان؛ سید محسن سجادی؛ محمود شفاعی بجستان؛ جواد احدیان
چکیده
سرریزهای جانبی کاربرد وسیعی در شبکه‌های ابیاری و زهکشی، سدها و شبکه‌های آب و فاضلاب دارند. اهداف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیرارتفاع سرریز کلیدپیانویی جانبی ذوزنقه‌ای بر ضریب دبی آن و بررسی پروفیل‌های سطح آب در انتهای بالادست، پایین‌دست و در محدوده‌ی جانمایی سرریز است. بدین منظور 4 سرریز کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای با ارتفاع 10، 15، 20 ...
بیشتر
سرریزهای جانبی کاربرد وسیعی در شبکه‌های ابیاری و زهکشی، سدها و شبکه‌های آب و فاضلاب دارند. اهداف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیرارتفاع سرریز کلیدپیانویی جانبی ذوزنقه‌ای بر ضریب دبی آن و بررسی پروفیل‌های سطح آب در انتهای بالادست، پایین‌دست و در محدوده‌ی جانمایی سرریز است. بدین منظور 4 سرریز کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای با ارتفاع 10، 15، 20 و 25 سانتیمتر، یک سرریز ذوزنقه‌ای با ارتفاع 20 سانتیمتر و یک سرریز لبه تیز مستطیلی(مدل شاهد)، تحت اعداد فرود زیر‌بحرانی در محدوده‌ی 0.10 تا 0.74 آزمایش شدند. نتایج نشان میدهد استفاده از فرضیه دیمارچی برای برآورد ضریب دبی سرریزهای کلیدپیانویی ذوزنقه‌ای باید با احتیاط انجام شود. همچنین ظرفیت تخلیهی سرریزهای کلیدپیانویی با افزایش ارتفاع به دلیل یکنواخت‌تر شدن سطح آب، کاهش تداخل تیغه‌های و کاهش ورتکس در دهانه‌های کلیدهای ورودی، افزایش می‌یابد. در مدل کلیدپیانویی با ارتفاع 25، 20، 15 و ذوزنقه‌ای ساده ظرفیت تخلیهی جریان به ترتیب 2.60، 1.92، 1.59 و 1.38 برابر بیشتر از مدل شاهد است. همچنین سطح آب در مقطع طولی Z*=1 (روی تاج سرریز) و در انتهای بالادست سرریز به دلیل افزایش شتاب طولی جریان و متاثّر شدن از مکش جریان توسط سرریز در این محدوده در تمام مدلهای آزمایشگاهی کاهش می‌یابد.
مدیریت شبکه های آبیاری
علیرضا توکلی؛ محمد خرمیان؛ جواد قاسمی
چکیده
به منظور انتقال دانش، افزایش تولید و بهره‌وری آب در سطح مزارع بهرهبرداران، پژوهش در قالب 52 سایت الگوئی برای 504 هکتار از اراضی احیا شده طرح 550هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام در شهرستان‌های دزفول، شوش، شوشتر و اندیمشک طی سال‌های زراعی 98-1396 اجرا شد. این فعالیت‌ها در قالب بسته‌های تکنیکی (اصلاح آرایش کشت، تغذیه کودی متعادل، کشت ...
بیشتر
به منظور انتقال دانش، افزایش تولید و بهره‌وری آب در سطح مزارع بهرهبرداران، پژوهش در قالب 52 سایت الگوئی برای 504 هکتار از اراضی احیا شده طرح 550هزار هکتاری دشت‌های خوزستان و ایلام در شهرستان‌های دزفول، شوش، شوشتر و اندیمشک طی سال‌های زراعی 98-1396 اجرا شد. این فعالیت‌ها در قالب بسته‌های تکنیکی (اصلاح آرایش کشت، تغذیه کودی متعادل، کشت نشائی، طول بهینه جویچه و یا نوار، انتخاب ارقام مناسب، حفظ بقایا با خاک‌ورزی حفاظتی و مدیریت آبیاری) متناسب با محصولات مختلف انجام گردید. محصولات منتخب شامل گندم، ذرت، کلزا، چغندرقند، ماش، پیاز، کلم، کاهو، بادمجان، لوبیا و مرکبات بود. در کنار سایت‌های الگوئی، مزارع شاهد که تحت مدیریت مرسوم قرار داشتند، نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. نتیجه مقایسه میانگین ها در تیمار مدیریت برتر (سایت اصلی) با مدیریت مرسوم (شاهد) توسط آزمون t، حاکی از وجود تفاوت معنی‌دار در افزایش عملکرد و بهبود بهره‌وری آب بود. نتایج این نشان داد که در صورت فراگیر شدن نتایج، می‌توان انتظار داشت که میزان کل تولید محصولات حتی با کاهش مصرف آب آبیاری، افزایش یابد. میزان افزایش قابل انتظار تولید در سایت‌های اصلی نسبت به پیرامونی بین 5 تا 64 درصد و میزان افزایش بهره‌وری در سایت‌های اصلی نسبت به پیرامونی بین 5/4 تا 6/93 درصد بسته به نوع محصول بوده است. بنابراین، با توجه به ماهیت سایت‌های الگویی که توام با مشارکت بهرهبرداران در فرآیندهای فراگیری و بهکارگیری تکنیک‌ها است، بکارگیری نتایج تحقیقات در مزارع بهرهبرداران می‌تواند به جبران خلا عملکرد، کاهش مصرف آب و ارتقای بهره‌وری آب کمک نماید.
مدیریت شبکه های آبیاری
سید حسن طباطبایی؛ سید مجید میرلطیفی؛ حسین دهقانی سانیج؛ اشکان شکری
چکیده
اثر استفاده از داده‌گواری بر افزایش دقت تخمین تبخیر-تعرق (ET) با استفاده از دو روش فیلتر کالمن جمعیتی(EnKF) و فیلتر ذره(PF) بررسی شد. مشاهدات و مدل مورد استفاده به ترتیب عبارت بودند از تبخیر-تعرق محاسبه شده با استفاده از روش سبال (روش مبتنی بر سنجش از دور) و مقادیر ET که به روش پیشنهادی نشریه فائو 56 برای شرایط غیر استاندارد محاسبه شدند. به منظور ...
بیشتر
اثر استفاده از داده‌گواری بر افزایش دقت تخمین تبخیر-تعرق (ET) با استفاده از دو روش فیلتر کالمن جمعیتی(EnKF) و فیلتر ذره(PF) بررسی شد. مشاهدات و مدل مورد استفاده به ترتیب عبارت بودند از تبخیر-تعرق محاسبه شده با استفاده از روش سبال (روش مبتنی بر سنجش از دور) و مقادیر ET که به روش پیشنهادی نشریه فائو 56 برای شرایط غیر استاندارد محاسبه شدند. به منظور ارزیابی کارایی روشهای مذکور، نتایج بدست آمده از سه رویکرد شامل الف) داده‌گواری به کمک PF، ب) داده‌گواری به کمک EnKF و ج) شبیه‌سازی بدون استفاده از داده‌گواری (OL)، با نتایج یک سامانهدادهگواری دیگر که در آن رطوبت خاک با استفاده از مقادیر اندازه‌گیری شده رطوبت خاک به وسیله دستگاه TDR و حل عددی معادله ریچاردز محاسبه شده بود (BL)، مقایسه گردید. نتایج بدست آمده دلالت بر آن دارد که داده‌گواری با استفاده از روشهای PF و EnKF توانستند متوسط خطای سوگیری در برآورد رطوبت خاک در لایه توسعه ریشه را به ترتیب 7 و 9 درصد حجمی نسبت به OL کاهش دهند. همچنین داده‌گواری با PF و EnKF توانست nRMSE رطوبت خاک را نسبت به OL، 8 درصد کاهش دهد. بنابراین به کمک داده‌گواری می‌توان به بهبود تخمین آب مصرفی و ارتقای مدیریت آبیاری دست یافت.
سامانه های نوین آبیاری
مهدی اکبری؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ افشین یوسف گمرکچی؛ فرزین پرچمی عراقی؛ محمدمهدی نخجوانی؛ سالومه سپهری؛ محمد مهدی قاسمی؛ مصطفی گودرزی؛ امیر اسلامی؛ امیر نورجو؛ رحیم علیمحمدی نافچی؛ رضا بهراملو؛ محمداسماعیل کمالی؛ عیسی کیاء
چکیده
در این پژوهش شاخصهای حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره‌وری آب محصولات کشاورزی در شرایط مدیریت باغداران برای 195 باغ در قطب‌های تولید هلو و شلیل کشور شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزی، قزوین، اردبیل، تهران، البرز و چهارمحال و بختیاری، در سال زراعی1398-1397 اندازه‌گیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان ...
بیشتر
در این پژوهش شاخصهای حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره‌وری آب محصولات کشاورزی در شرایط مدیریت باغداران برای 195 باغ در قطب‌های تولید هلو و شلیل کشور شامل آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، مازندران، گلستان، همدان، فارس، مرکزی، قزوین، اردبیل، تهران، البرز و چهارمحال و بختیاری، در سال زراعی1398-1397 اندازه‌گیری شد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت حجم آب آبیاری، عملکرد، بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب (آب آبیاری + بارش موثر) در استان‌های مذکور در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار است. میانگین حجم آب آبیاری در استان‌های مذکور به‌ترتیب 8617، 7178، 2012، 2842، 6428، 8814، 10806، 8675، 8140، 8568، 8137 و 7763 با میانگین وزنی کشوری 6734 مترمکعب در هکتار بدست آمد. میانگین وزنی عملکردکشوری 20 تن در هکتار اندازه‌گیری شد. میانگین بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری آب کل کشوری به ترتیب 3.06 و 2.44 کیلوگرم برمترمکعب به دست آمد. همچنین میانگین حجم آب آبیاری باغ‌های هلو و شلیل در مناطق مورد مطالعه بجز دو استان گلستان و مازندران برای دو روش آبیاری سطحی و قطرهای به‌ترتیب برابر 9325 و 7098 مترمکعب در هکتار تعیین شد (1%>p). این نتایج نشان داد که با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطرهای، حجم آب آبیاری 25 درصد کاهش و بهره‌وری آب آبیاری، 34 درصد افزایش یافته است. برای کاهش حجم آب آبیاری و بهبود بهره‌وری آب ، در شرایط اقلیمی مناسب که آب آبیاری از کیفیت خوبی برخوردار باشد، در صورت رعایت ضوابط فنی طراحی، اجرا و بهرهبرداری و ملاحظات اقتصادی، استفاده از روش آبیاری قطرهای پیشنهاد می‌شود.
مهندسی رودخانه
مریم شهابی؛ جواد احدیان؛ مهدی قمشی؛ حسین عزیزی نادیان
چکیده
در این پژوهش به بررسی ارزیابی انرژی جنبشی آشفتگی (TKE) و مقاومت جریان در سازه نوین راه ماهی W-W پرداخته شده است. ازاین‌رو مجموعه‌ای از آزمایشها در شرایطی که شیب 4، 7 و 10 درصد، فاصله بین سرریزها D/L=3، D/L=9 D/L=6، دبی 2 و زاویه 20 درجه است در یک سازه نوین راه ماهی w شکل انجام شد. نتایج مقاومت جریان نیز نشان داد که دبی و شیب، عدد فرود، فاصله نسبی تأثیری ...
بیشتر
در این پژوهش به بررسی ارزیابی انرژی جنبشی آشفتگی (TKE) و مقاومت جریان در سازه نوین راه ماهی W-W پرداخته شده است. ازاین‌رو مجموعه‌ای از آزمایشها در شرایطی که شیب 4، 7 و 10 درصد، فاصله بین سرریزها D/L=3، D/L=9 D/L=6، دبی 2 و زاویه 20 درجه است در یک سازه نوین راه ماهی w شکل انجام شد. نتایج مقاومت جریان نیز نشان داد که دبی و شیب، عدد فرود، فاصله نسبی تأثیری معکوس بر عملکرد موانع w به‌عنوان زبری دارند. نتایج نشان داد که مقدار حداکثر TKE می‌تواند برای شیب سرریز 10 درصد تا حدود 22/0 افزایش یابد ولی برای برخی از حالات قرارگیری سازه‌ها و شیب 4 درصد مقدار آن در حدود 05/0 کنترل گردد. همچنین مشخص شد که شیب تأثیری بر محل تشکیل حداکثر TKE ندارد و بهترین فاصله برای استراحت ماهی D/L= 9 است، همچنین در این فاصله، شیب 4 درصد از نظر کمی مقادیر کمتر از 05/0 برای TKE را نمایش میدهد که بهترین شرایط برای استراحت ماهی در استخرهای ایجادشده بین سرریزهاست. بهطور کل در این مطالعه نشان داده شد که یکنواختی انرژی تلاطمی در اعماق مختلف جریان در فاصله D/L=9 و شیب 4% شرایط بهتری را برای عبور ماهی ایجاد شده است.
هیدرولیک
رسول دانشفراز؛ مهدی ماجدی اصل؛ محمد جعفری
چکیده
شیب‌شکن‌های قائم در شبکه‌های آبیاری جهت کاهش شیب‌تند طراحی کانال و کاهش عملیات خاکی کاربرد فراوانی دارد. از طرفی به منظور جلوگیری از فرسایش و تخریب در پایین‌دست این سازه‌ها، از مستهلک کننده‌های انرژی استفاده می‌گردد. در سال‌های اخیر صفحات مشبک افقی به عنوان یک مستهلک کننده انرژی در لبه شیب‌شکن قائم مطرح گردیده است، لذا در تحقیق ...
بیشتر
شیب‌شکن‌های قائم در شبکه‌های آبیاری جهت کاهش شیب‌تند طراحی کانال و کاهش عملیات خاکی کاربرد فراوانی دارد. از طرفی به منظور جلوگیری از فرسایش و تخریب در پایین‌دست این سازه‌ها، از مستهلک کننده‌های انرژی استفاده می‌گردد. در سال‌های اخیر صفحات مشبک افقی به عنوان یک مستهلک کننده انرژی در لبه شیب‌شکن قائم مطرح گردیده است، لذا در تحقیق حاضر بررسی تاثیر فاصله صفحه مشبک افقی از لبه شیب‌شکن بر روی استهلاک انرژی جریان پایین‌دست و عمق استخر به صورت آزمایشگاهی انجام گردید. آزمایشها در دو تخلخل صفحات مشبک، سه فاصله نسبی و بازه عمق بحرانی نسبی 0.11 تا 0.29انجام شد. نتایج نشان داد در یک دبی ثابت، با کاهش تخلخل صفحه مشبک و افزایش فاصله نسبی آن از لبه شیب‌شکن طول نسبی خیس شده صفحات و همچنین طول تلاطم ناشی از ریزش جت افزایش می‌یابد. علاوه بر این نتایج برای عمق استخر نشان داد که تخلخل صفحات تاثیر چندانی بر عمق استخر نداشته و با افزایش فاصله نسبی صفحات عمق استخر در هر دو تخلخل افزایش می‌یابد. همچنین در تحقیق حاضر فاصله نسبی صفحه مشبک از لبه شیب‌شکن تاثیری بر استهلاک انرژی جریان نداشته و با افزایش فاصله نسبی این صفحات تداخل آب و هوا کاهش می‌یابد.
مدیریت شبکه های آبیاری
محمدرضا زایری
چکیده
فلوم‌های گلو بریده که نوعی پارشال فلوم بدون بخش طولی گلوگاه می باشند، به‌عنوان ابزارهایی ساده و کارامد نقش بسزایی حهت اندازه‌گیری دبی جریان در کانال های روباز محسوب می‌شوند. نصب ساده، هزینه راه اندازی پایین و دقت بسیار مناسب در اندازه‌گیری میزان دبی جریان از ویژگی‌های مهم این نوع از سازه‌هاست. در این پژوهش از نتایج آزمایشگاهی ...
بیشتر
فلوم‌های گلو بریده که نوعی پارشال فلوم بدون بخش طولی گلوگاه می باشند، به‌عنوان ابزارهایی ساده و کارامد نقش بسزایی حهت اندازه‌گیری دبی جریان در کانال های روباز محسوب می‌شوند. نصب ساده، هزینه راه اندازی پایین و دقت بسیار مناسب در اندازه‌گیری میزان دبی جریان از ویژگی‌های مهم این نوع از سازه‌هاست. در این پژوهش از نتایج آزمایشگاهی به دست آمده از سازه فلوم گلو بریده که با قرار دادن دو صفحه مثلثی در دو طرف دیواره‌های کناری یک کانال مستطیلی و تشکیل مقطع مستطیلی و ذوزنقه ای به کار گرفته شد، جهت توسعه مدل های یادگیری ماشین مورد بررسی قرار گرفت. به منظور برآورد دبی جریان در این نوع از کانال ها از مدلهای شامل دسته‌بندی گروهی داده‌ها (GMDH)، ماشین بردار پشتیبان (SVM) و جنگل تصادفی (RF) استفاده گردید. بدین منظور از پارامترهای هندسی و هیدرولیکی شامل عرض تنگ‌شدگی در محل سازه، شیب‌های افقی و عمودی دیواره‌های مثلثی شکل، عمق نسبی جریان به‌عنوان متغیر ورودی استفاده و دبی به‌عنوان متغیر خروجی (پاسخ) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که مقدار آماره ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) برای مدلهای مبتنی بر GMDH، SVM و RF به‌ترتیب، 033/0، 016/0 و 020/0 و مقدار آماره ضریب تعیین (R2) به‌ترتیب، 805/0، 951/0 و 900/0 به‌دست آمد. مقایسه بین تحقیقات گذشته و نتایج حاضر حاکی از برتری عملکرد مدل مبتنی بر SVM نسبت به سایر مدلهای توسعه یافته بود. عمق آب به عرض مقطع تنگ شده به‌عنوان مهمترین داده ورودی مدل‌ها توسعه یافته شناسایی شد.
مدیریت شبکه های آبیاری
محمد رضا شهرکی؛ مصطفی درخشیده
چکیده
سرمایه‌های عظیمی در توسعه منابع آب برای احداث سیستم‌های ذخیره و انتقال آب شبکه‌های آبیاری کشاورزی به کار گرفته می-شود. از آنجاییکه هر پروژه بر حسب منطقه و مکان جغرافیایی منحصر بفرد می‌باشد در هنگام اجرای پروژه ریسک‌های بالقوه شناسایی نشده‌ای بوجود می‌آیند، به طور قطع نمی‌توان یک برآورد مالی نسبتا دقیقی را محاسبه نمود. وجود ...
بیشتر
سرمایه‌های عظیمی در توسعه منابع آب برای احداث سیستم‌های ذخیره و انتقال آب شبکه‌های آبیاری کشاورزی به کار گرفته می-شود. از آنجاییکه هر پروژه بر حسب منطقه و مکان جغرافیایی منحصر بفرد می‌باشد در هنگام اجرای پروژه ریسک‌های بالقوه شناسایی نشده‌ای بوجود می‌آیند، به طور قطع نمی‌توان یک برآورد مالی نسبتا دقیقی را محاسبه نمود. وجود این ریسک‌ها باعث هدر رفت در سرمایه‌گذاری می‌شود. از اقدامات موثری که برای کم کردن این استهلاک می‌توان انجام داد، مدیریت ریسک است. مدیریت ریسک در استاندارد PMBOK دربرگیرنده‌ی شناسایی ریسک‌ها براساس نظرات کارشناسی و رتبه‌بندی ریسک برمبنای دو معیار احتمال وقوع و شدت تأثیر است. آبیاری کشاورزی دشت سیستان که از سازه‌های مختلفی جهت ذخیره آب و آبیاری مزارع استفاده می‌نماید جهت مطالعه موردی در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته شده است. در این تحقیق از روش دلفی، برای شناسایی ریسک‌ها و از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به رتبه‌بندی آنها پرداخته شده است که ریسک‌های شرایط جوی و عدم تعهد در انجام کار دقیق اجرای سازه‌های آبیاری با کیفیت تعریف شده، بالاترین امتیاز را به خود تخصیص داده‌اند. در ادامه برای اولویت‌بندی چندین پروژه در منطقه سیستان با در نظر گرفتن ریسک‌های شناسایی شده، از روش ویکور استفاده شده که نتایج نشان میدهد احداث سازه های ابیاری تحت فشار رتبه اول، احداث ایستگاه پمپاژ و لوله کشی خط انتقال رتبه دوم، اجرای سازه های آبیاری گلخانه‌ای رتبه سوم و سازه های ابیاری کانال بتنی رتبه چهارم را جهت اجرا با کمترین هزینه ریسک در این منطقه را به خود اختصاص دادند.
سامانه های نوین آبیاری
مهدی یونسی؛ محمود مشعل؛ افشین یوسف گمرکچی
چکیده
با استفاده نادرست از سامانه‌های آبیاری، خود این سامانه‌ها باعث بروز تلفات آبیاری و هدررفت آب می‌شوند. ارزیابی سامانه‌های آبیاری در طول بهرهبرداری و رفع ایرادهای آن می‌تواند از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری به عمل آورد. هدف تحقیق حاضر ارزیابی دو سامانه آبیاری تحت فشار (لینیر) در یک مزرعه واقع در ایستگاه تحقیقات می‌باشد. به این منظور ...
بیشتر
با استفاده نادرست از سامانه‌های آبیاری، خود این سامانه‌ها باعث بروز تلفات آبیاری و هدررفت آب می‌شوند. ارزیابی سامانه‌های آبیاری در طول بهرهبرداری و رفع ایرادهای آن می‌تواند از بروز چنین اتفاقاتی جلوگیری به عمل آورد. هدف تحقیق حاضر ارزیابی دو سامانه آبیاری تحت فشار (لینیر) در یک مزرعه واقع در ایستگاه تحقیقات می‌باشد. به این منظور از شاخصهای ضریب یکنواختی کریستیانسن (CU)، یکنواختی توزیع در ربع پایین (DU)، راندمان پتانسیل کاربرد در ربع پایین (PELQ) و راندمان واقعی در ربع پایین (AELQ) استفاده شده است. نتایج ارزیابی میدانی براساس شاخص CU و DU نشان داد میانگین این شاخص‌ها در سامانه آبیاری تحت کشت گندم به ترتیب برابر با 38/89 و 92/83 درصد و در سامانه آبیاری تحت کشت کلزا برابر با 85/76 و 31/70 درصد است. همچنین از منظر PELQ و AELQ میانگین سامانه آبیاری تحت کشت گندم به ترتیب برابر با 89/62 درصد و در سامانه آبیاری تحت کشت کلزا برابر با 33/49 درصد بوده است. در یک نگرش کلی هر دو سامانه براساس شاخصهای ارزیابی CU و DU در بازه قابل قبول قرار دارد در حالی که براساس مقادیر محاسباتی دو شاخص PELQ و AELQ، در خارج از بازه قابل قبول قرار داردند که نشان‌دهنده عدم مدیریت صحیح بهره‌بردار از سامانه‌های مورد مطالعه می‌باشد. پایین بودن شاخصهای ارزیابی سامانه‌های آبیاری تحت فشار مذکور نشان‌دهنده آن است که در صورت عدم توجه به عوامل تأثیرگذار در طی دوره بهرهبرداری نمی‌توان انتظار ارتقاء بازده آبیاری را مکانیزه نمودن آبیاری متصور دانست.
مهندسی رودخانه
رضوان ولیزاده؛ علی آرمان؛ رسول قبادیان
چکیده
در پروژه‌های خطوط انتقال سیال، گذر لوله بصورت مدفون و نیمه‌مدفون از قوس‌های رودخانه‌ای اجتناب‌ناپذیر است. این امر الگوی آبشستگی و رسوبگذاری مرسوم در قوس رودخانه را تغییر میدهد. الگوی آبشستگی اطراف خط لوله، نسبت به حالتی که خط لوله یک نهر مستقیم را قطع می‌کند متفاوت است. نظر به گسترش خطوط انتقال در سال‌های اخیر، در این پژوهش تاثیر ...
بیشتر
در پروژه‌های خطوط انتقال سیال، گذر لوله بصورت مدفون و نیمه‌مدفون از قوس‌های رودخانه‌ای اجتناب‌ناپذیر است. این امر الگوی آبشستگی و رسوبگذاری مرسوم در قوس رودخانه را تغییر میدهد. الگوی آبشستگی اطراف خط لوله، نسبت به حالتی که خط لوله یک نهر مستقیم را قطع می‌کند متفاوت است. نظر به گسترش خطوط انتقال در سال‌های اخیر، در این پژوهش تاثیر زاویه جانمایی خط لوله در قوس 90درجه ملایم و همچنین عمق جانمایی خط لوله بصورت آزمایشگاهی بررسی شد. آزمایشهای این تحقیق در سه عدد فرود 0.32، 0.29 و 0.26، سه زاویه متفاوت 90، 67.5 و 45 درجه از قوس ملایم، دو حالت جانمایی لوله به‌صورت دافع و جاذب نسبت به جهت جریان و همچنین یک عمق نیمه‌مدفون و دو عمق مدفون به انجام رسید. نتایج نشان داد در حالت جانمایی به صورت دافع با افزایش زاویه نسبت به قوس، آبشستگی زیر و اطراف لوله افزایش می یابد. این روند برای آبشستگی اطراف لوله برای جانمایی لوله به صورت جاذب برعکس است اما برای آبشستگی زیر لوله همانند حالت قبل بود. همچنین با کاهش عدد فرود، میزان آبشستگی اطراف و زیر لوله کاهش می یابد؛ بطوریکه در برخی سناریوها، آبشستگی زیر لوله مشاهده نشد. این روند در افزایش عمق جانمایی لوله نیز مشاهده شد.
مدیریت شبکه های آبیاری
پوریا نامدار؛ عاطفه پرورش ریزی
چکیده
ایجاد چارچوب نامناسب پشتیبانی، حمایت ضعیف از سوی سیاستگذاران و جامعه مدنی و واگذاری زودهنگام وظیفه به سازمان‌های غیردولتی بدون ایجاد ظرفیت سازمانی از دلایل مکرر شکست در واگذاری طرح‌های آبیاری و زهکشی به بخش خصوصی است؛ بنابراین گردآوری مبانی، اصول و معیارهای موجود، اسناد بالادستی، قوانین کشور و برخی تجربیات بین‌المللی ...
بیشتر
ایجاد چارچوب نامناسب پشتیبانی، حمایت ضعیف از سوی سیاستگذاران و جامعه مدنی و واگذاری زودهنگام وظیفه به سازمان‌های غیردولتی بدون ایجاد ظرفیت سازمانی از دلایل مکرر شکست در واگذاری طرح‌های آبیاری و زهکشی به بخش خصوصی است؛ بنابراین گردآوری مبانی، اصول و معیارهای موجود، اسناد بالادستی، قوانین کشور و برخی تجربیات بین‌المللی معطوف به مفاهیم خصوصی‌سازی و انتقال مدیریت آب در بخش کشاورزی، در تحقیق حاضر مدنظر قرار گرفته است. نتایج نشان داد کلی بودن قوانین و مقررات بدون توجه به تنوع ویژگی‌های خاص هر منطقه، فقدان ضمانت اجرایی و عدم پایش و ارزیابی در حین اجرای طرح‌های کاهش تصدیگری دولتی از مشکلات عمده اجرای قوانین موجود در این خصوص است. ضمن اینکه با تغییر سیاستهای کشور از دولتمحوری به سمت مشارکت بخش خصوصی و کشاورزان، قوانین جاری در حوزه منابع آب نیز نیازمند بازنگری هستند همچنین مرور تجربیات بین‌المللی نشان داد حمایت سیاسی قوی از طرف مقامات دولتی، استفاده از چارچوب قانونی ساده و انعطافپذیر به‌صورت تدریجی در موفقیت اصلاحات در قوانین خصوصی‌سازی اثرگذار است.
مدیریت شبکه های آبیاری
ایرج رضاپور؛ محمود شفاعی بجستان؛ بابک امین نژاد
چکیده
امروزه لوله‌های پلیمری به‌علت برتری‌های قابل‌ملاحظه فنی و اقتصادی نسبت به سایر لوله‌ها با روند رو به رشدی در سیستم‌های آبرسانی عمومی و صنعتی و انتقال فاضلاب در سراسر دنیا استفاده می‌شوند. این موضوع لزوم شناخت رفتار سازه‌ای و عملکرد هیدرولیکی لوله‌های پلیمری و تأثیرات خواص ویسکوالاستیک بر نحوه تشکیل و میرایی موج فشار را بیش‌ازپیش ...
بیشتر
امروزه لوله‌های پلیمری به‌علت برتری‌های قابل‌ملاحظه فنی و اقتصادی نسبت به سایر لوله‌ها با روند رو به رشدی در سیستم‌های آبرسانی عمومی و صنعتی و انتقال فاضلاب در سراسر دنیا استفاده می‌شوند. این موضوع لزوم شناخت رفتار سازه‌ای و عملکرد هیدرولیکی لوله‌های پلیمری و تأثیرات خواص ویسکوالاستیک بر نحوه تشکیل و میرایی موج فشار را بیش‌ازپیش ضروری میسازد که سبب ارائه طرح‌های بهینه از منظر اقتصادی و فنی خواهد شد. برای بررسی این موضوع از یک مدل آزمایشگاهی خطوط لوله انتقال پلیاتیلن در آزمایشگاه هیدرولیک دانشگاه شهید چمران اهواز استفاده شد. نتایج نشان داد بلافاصله پس از بستن سریع شیر ضربهقوچ، یک پیک فشاری قابل توجه و به دنبال آن یک افت ناگهانی در سیگنال فشار قابلمشاهده است. چنانچه محاسبات بر اساس مدول الاستسیسته ارایه شده توسط کارخانه انجام شود حتی با فرض الاستیک بودن لوله، مقدار اضافه فشار حدود 6/16 تا 65/37 درصد کمتر از مقدار واقعی می باشد. به دلیل تغییر شکلهای تأخیری دیواره لوله، امواج فشاری بهسرعت میرا شده و با گذشت زمان از شروع جریان گذرا، تأخیر زمانی آن بیشتر می‌شود.
